Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Proces

Interpretacje „Procesu”

Autor: Dorota Blednicka

Powieść Franza Kafki Proces można interpretować w różnoraki sposób: jako powieść – parabolę, powieść o zbiurokratyzowanym świecie, metaforę ludzkiego życia, studium totalitaryzmu, powieść o poszukiwaniu samoświadomości oraz utwór o śmierci i samotności.
Proces jako powieść – parabola zyskuje znaczenie przenośne i uniwersalne. Autor podjął próbę zilustrowania praw, rządzących ludzką egzystencją. Ukazał bezradność człowieka wobec machiny biurokratycznej: urzędów, sądów, a w szerszym znaczeniu wobec państwa.

Główny bohater powieści zostaje wciągnięty przez system. Pewnego dnia, zupełnie nieoczekiwanie w jego mieszkaniu zjawiają się urzędnicy i K. zostaje aresztowany, bez podania mu powodów i udowodnienia winy. Wie tylko o tym, że w stosunku do jego osoby toczy się proces, na który nie ma żadnego wpływu. W opozycji sąd – obywatel bankier stoi na pozycji przegranej. Początkowo przekonany o swojej niewinności, staje się zaszczutym zwierzęciem, które zaczyna bać się wszystkiego i zaczyna wierzyć w swoją winę.

Dochodzenie w sprawie Józefa K. obrazuje problem nieliczenia się z jednostką w systemie totalitarnym. Bohater nie ma szans na udowodnienie swojej niewinności, nie może się bronić, nie może zdobyć żadnych informacji. Wie tylko tyle, na ile pozwala sąd. Nie ma bezpośrednich kontaktów z sędziami, którzy są dla niego niedostępni. Sytuacja bohatera ukazuje również osamotnienie człowieka w społeczeństwie.

K. jest w rzeczywistości człowiekiem samotnym, który w pogoni za karierą zatracił wyższe wartości. Jego życie sprowadza się głównie do pracy i rywalizacji o względy dyrektora z wicedyrektorem. Nie utrzymuje kontaktów z krewnymi, każdy dzień jest podobny do poprzedniego. Nie ma przyjaciół, a kontakty z kobietami ogranicza wyłącznie do sfery fizycznej a nie emocjonalnej. Jego życie zmusza czytelnika do refleksji nad ludzką egzystencją – główny bohater w chwili, kiedy zaczyna czuć się winnym, choć jego wina nie została udowodniona i czytelnik jej nie poznaje, skazuje się na śmierć, którą przyjmuje biernie.
Rok życia Józefa K. to przede wszystkim trud podejmowania samodzielnych decyzji – samotnie stara się odnaleźć miejsce przesłuchania, stopniowo zaczyna rozumieć, że musi bronić się sam. Próby doszukiwania się winy i analiza własnego życia sprawiają, że bohater poznaje samego siebie. Powieść Franza Kafki porusza tematy charakterystyczne dla egzystencjalizmu i dzięki temu zyskuje szerszą, uniwersalną wymowę.

Powieść Franza Kafki można również interpretować jako powieść o zbiurokratyzowanym świecie. Pisarz ukazał w niej bezradność człowieka wobec anonimowej urzędniczej machiny. Jest to świat znany autorowi dzieła – Kafka przez wiele lat pracował jako urzędnik w towarzystwie ubezpieczeniowym. Główny bohater, Józef K., jest także urzędnikiem – pracuje w banku jako prokurent, przed drzwiami jego biura czekają klienci, posiada własnego woźnego, telefon biurowy i miejski. Prawie wszyscy bohaterowie Procesu zajmują urzędnicze stanowiska, są związani z sądem, bankiem. W dużej mierze są związani z machiną sądowniczą – nawet ksiądz w katedrze okazuje się kapelanem sądowym, a malarz Titorelli jest malarzem sądowym.

Losy Józefa K. pokazują uzależnienie jednostki od urzędów i urzędników. Bankier nie wie za co został aresztowany, nie ma możliwości obrony ani dowiedzenia się o przebiegu procesu. Ma tylko świadomość, że jest aresztowany i przeciwko niemu toczy się dochodzenie. Zaczyna rozumieć, że wynik procesu zależy wyłącznie od urzędników sądowych, do których ma ograniczony dostęp, nie potrafi im zaufać. Urzędnicy budzą powszechny strach. Żona woźnego jest kochanką studenta, ponieważ może kiedyś zająć wysokie stanowisko. Adwokat Huld nieustannie podkreśla jak ważne są dobre i osobiste stosunki z wysokimi urzędnikami, ponieważ od nich zależy wynik wyroku. Machina urzędnicza jest zhierarchizowana i niedostępna dla zwykłego obywatela. Józef K. ma dostęp tylko do niższych urzędników, którzy nie potrafią mu niczego wyjaśnić i utrudniają dostęp do osób, które podejmują ostateczne decyzje.

strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Proces” - streszczenie szczegółowe
Streszczenie „Procesu” w pigułce
Franz Kafka – biografia
Geneza „Procesu” Kafki
Problematyka „Procesu” Kafki
Czas i miejsce akcji „Procesu”
Uniwersalizm powieści Franza Kafki
Józef K. – tragizm postaci
Interpretacje „Procesu”
„Proces” jako powieść o idealnym aparacie władzy
Labirynt Kafki - kreacja przestrzeni w „Procesie”
Wyjaśnienie tytułu utworu
Główny wątek „Procesu” Kafki
Artyzm „Procesu” Franza Kafki
Józef K. - everyman
„Proces” – kompozycja, narracja i styl powieści
„Proces” jako powieść absurdu
W poszukiwaniu winy Józefa K. – problem winy niezawinionej
Motywy literackie w „Procesie”
„Proces” – ekranizacje, sztuki teatralne, nawiązania w literaturze i sztuce
Plan wydarzeń „Procesu”
Franz Kafka – kalendarium życia i twórczości
Bibliografia




Bohaterowie
Charakterystyka Józefa K.
Pozostali bohaterowie „Procesu”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies