Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Stary człowiek i morze
Parabola, zwana także przypowieścią, jest gatunkiem literackim, który niesie ze sobą przesłanie moralne lub dydaktyczne.
Do cech formalnych paraboli zalicza siÄ™:
- schematyczną fabułę,
- uproszczonÄ… konstrukcjÄ™ postaci,
- obiektywność narracji.
Wyżej wymienione cechy sÅ‚użą alegorycznemu lub symbolicznemu odczytaniu Å›wiata przedstawionego w dziele literackim. W przypowieÅ›ciach odnajdujemy zawsze dwie pÅ‚aszczyzny wydarzeÅ„ – realnÄ… (przedstawionÄ… w dziele) i alegorycznÄ…. ParabolÄ™ zalicza siÄ™ do literatury moralistyczo – dydaktycznej. Przypowieść sÅ‚uży do przekazywania treÅ›ci uniwersalnych.
Opowiadanie Ernesta Hemingwaya może być odczytywana na wiele sposobów. Jeden z nich zaproponowaÅ‚ Lech Burdecki, autor wstÄ™pu do polskiego wydania „Starego czÅ‚owieka i morza” z 1987 roku. WedÅ‚ug niego Santiago ponosi winÄ™ za swÄ… porażkÄ™. PrzekroczyÅ‚ swoje możliwoÅ›ci wypÅ‚ywajÄ…c zbyt daleko i podejmujÄ…c walkÄ™ z marlinem. KarÄ… za jego pychÄ™ byÅ‚a utrata wspaniaÅ‚ej zdobyczy i upokorzenie. Burdecki uważa, iż stary rybak chciaÅ‚ zbyt wiele osiÄ…gnąć, pomimo, iż nie miaÅ‚ do tego predyspozycji.
Inni dopatrują się w opowieści przestrogi przed samotnością. Wskazują, iż Santiago z pewnością poradziłby sobie dużo lepiej, gdyby był z nim chłopiec. Sam rybak doskonale zdawał sobie z tego sprawę, lecz podjął walkę samotnie i pokonały go rekiny.
Bardzo oryginalnÄ… interpretacjÄ… jest ta, w której upatruje siÄ™ podobieÅ„stw pomiÄ™dzy Santiago a Jezusem Chrystusem. Pierwszym elementem tego porównania sÄ… dÅ‚onie rybaka: „(…) rÄ™ce miaÅ‚ poorane gÅ‚Ä™bokimi szramami od wyciÄ…gania linkÄ… ciężkich ryb. Ale żadna z tych szram nie byÅ‚a Å›wieża. ByÅ‚y one tak stare jak erozje na bezrybnej pustyni”. Gdy zaczynajÄ… krwawić podczas zmagaÅ„ z wielkim marlinem podobieÅ„stwo do przebitych gwoździami dÅ‚oni Jezusa jest oczywiste. ZmÄ™czenie oraz wielkie fizyczne cierpienie sÄ… kolejnÄ… wspólnÄ… cechÄ… starca i Chrystusa. Znamienny dla tej interpretacji utworu jest fragment: „WyjÄ…Å‚ maszt, zwinÄ…Å‚ żagiel i obwiÄ…zaÅ‚ go. NastÄ™pnie zarzuciÅ‚ maszt na ramiÄ™ i zaczÄ…Å‚ wspinać siÄ™ na brzeg (…) na górze upadÅ‚ i przeleżaÅ‚ jakiÅ› czas z masztem na ramieniu. UsiÅ‚owaÅ‚ siÄ™ podnieść. ByÅ‚o to jednak zbyt trudne, wiÄ™c siedziaÅ‚ tam, trzymajÄ…c maszt na ramieniu i patrzaÅ‚ na drogÄ™ (…) Wreszcie odÅ‚ożyÅ‚ masz i wstaÅ‚. DźwignÄ…Å‚ go, zarzuciÅ‚ na ramiÄ™ i ruszyÅ‚ drogÄ…. MusiaÅ‚ siadać pięć razy, nim dotarÅ‚ do swojej chaty”. PodobieÅ„stwo tej sceny do drogi krzyżowej Jezusa narzuca siÄ™ niemal samoczynnie. Kolejnym, bardzo ważnym, elementem takiej interpretacji jest zwrócenie uwagi na cechy osobowoÅ›ciowe porównywanych postaci. W tym kontekÅ›cie opowiadanie niesie ze sobÄ… pochwaÅ‚Ä™ takich cech jak odwaga, determinacja oraz zdolność do poÅ›wiÄ™cenia siÄ™ dla wyznawanych przez siebie idei.
Jednak najgÅ‚Ä™bszym przesÅ‚aniem, jakie niesie za sobÄ… „Stary czÅ‚owiek i morze” jest konieczność podejmowania nadajÄ…cego życiu sens dziaÅ‚ania, choćby wydawaÅ‚o siÄ™ ono niewykonalne. Santiago, nie poddajÄ…c siÄ™ marlinowi, zrealizowaÅ‚ siÄ™ nie tylko jako rybak, lecz również, a może przede wszystkim, jako czÅ‚owiek: „pokażę mu, co potrafi czÅ‚owiek i co czÅ‚owiek może wytrzymać”. PrzeciwstawiÅ‚ siÄ™ wielkiej sile, która wydawaÅ‚a siÄ™ go przerastać i pokonaÅ‚ jÄ…. Wielka ryba posÅ‚użyÅ‚a Hemingwayowi za wspaniaÅ‚Ä… metaforÄ™. DziÄ™ki temu każdy czytelnik może identyfikować siÄ™ z Santiago i odczytywać treść opowieÅ›ci na swój wÅ‚asny sposób. PrzykÅ‚adowo zamiast marlina wystarczy podstawić takie pojÄ™cia jak choroba, marzenie czy cokolwiek innego, z czym zmaga siÄ™ zwykÅ‚y czÅ‚owiek. Autor pokazaÅ‚, jak należy walczyć ze swojÄ… „wielkÄ… rybÄ…”. PrzesÅ‚anie „Starego czÅ‚owieka i morza”, pomimo smutnego zakoÅ„czenia jest bardzo pozytywne i krzepiÄ…ce. Ta piÄ™kna historia przywraca wiarÄ™ w czÅ‚owieka, którego „można zniszczyć, ale nie pokonać”.„Stary czÅ‚owiek i morze” jako opowiadanie - parabola
Autor: Karolina MarlêgaParabola, zwana także przypowieÅ›ciÄ…, jest gatunkiem literackim, który niesie ze sobÄ… przesÅ‚anie moralne lub dydaktyczne.
Do cech formalnych paraboli zalicza siÄ™:
- schematyczną fabułę,
- uproszczonÄ… konstrukcjÄ™ postaci,
- obiektywność narracji.
Wyżej wymienione cechy sÅ‚użą alegorycznemu lub symbolicznemu odczytaniu Å›wiata przedstawionego w dziele literackim. W przypowieÅ›ciach odnajdujemy zawsze dwie pÅ‚aszczyzny wydarzeÅ„ – realnÄ… (przedstawionÄ… w dziele) i alegorycznÄ…. ParabolÄ™ zalicza siÄ™ do literatury moralistyczo – dydaktycznej. Przypowieść sÅ‚uży do przekazywania treÅ›ci uniwersalnych.
Opowiadanie Ernesta Hemingwaya może być odczytywana na wiele sposobów. Jeden z nich zaproponowaÅ‚ Lech Burdecki, autor wstÄ™pu do polskiego wydania „Starego czÅ‚owieka i morza” z 1987 roku. WedÅ‚ug niego Santiago ponosi winÄ™ za swÄ… porażkÄ™. PrzekroczyÅ‚ swoje możliwoÅ›ci wypÅ‚ywajÄ…c zbyt daleko i podejmujÄ…c walkÄ™ z marlinem. KarÄ… za jego pychÄ™ byÅ‚a utrata wspaniaÅ‚ej zdobyczy i upokorzenie. Burdecki uważa, iż stary rybak chciaÅ‚ zbyt wiele osiÄ…gnąć, pomimo, iż nie miaÅ‚ do tego predyspozycji.
Inni dopatrują się w opowieści przestrogi przed samotnością. Wskazują, iż Santiago z pewnością poradziłby sobie dużo lepiej, gdyby był z nim chłopiec. Sam rybak doskonale zdawał sobie z tego sprawę, lecz podjął walkę samotnie i pokonały go rekiny.
Bardzo oryginalnÄ… interpretacjÄ… jest ta, w której upatruje siÄ™ podobieÅ„stw pomiÄ™dzy Santiago a Jezusem Chrystusem. Pierwszym elementem tego porównania sÄ… dÅ‚onie rybaka: „(…) rÄ™ce miaÅ‚ poorane gÅ‚Ä™bokimi szramami od wyciÄ…gania linkÄ… ciężkich ryb. Ale żadna z tych szram nie byÅ‚a Å›wieża. ByÅ‚y one tak stare jak erozje na bezrybnej pustyni”. Gdy zaczynajÄ… krwawić podczas zmagaÅ„ z wielkim marlinem podobieÅ„stwo do przebitych gwoździami dÅ‚oni Jezusa jest oczywiste. ZmÄ™czenie oraz wielkie fizyczne cierpienie sÄ… kolejnÄ… wspólnÄ… cechÄ… starca i Chrystusa. Znamienny dla tej interpretacji utworu jest fragment: „WyjÄ…Å‚ maszt, zwinÄ…Å‚ żagiel i obwiÄ…zaÅ‚ go. NastÄ™pnie zarzuciÅ‚ maszt na ramiÄ™ i zaczÄ…Å‚ wspinać siÄ™ na brzeg (…) na górze upadÅ‚ i przeleżaÅ‚ jakiÅ› czas z masztem na ramieniu. UsiÅ‚owaÅ‚ siÄ™ podnieść. ByÅ‚o to jednak zbyt trudne, wiÄ™c siedziaÅ‚ tam, trzymajÄ…c maszt na ramieniu i patrzaÅ‚ na drogÄ™ (…) Wreszcie odÅ‚ożyÅ‚ masz i wstaÅ‚. DźwignÄ…Å‚ go, zarzuciÅ‚ na ramiÄ™ i ruszyÅ‚ drogÄ…. MusiaÅ‚ siadać pięć razy, nim dotarÅ‚ do swojej chaty”. PodobieÅ„stwo tej sceny do drogi krzyżowej Jezusa narzuca siÄ™ niemal samoczynnie. Kolejnym, bardzo ważnym, elementem takiej interpretacji jest zwrócenie uwagi na cechy osobowoÅ›ciowe porównywanych postaci. W tym kontekÅ›cie opowiadanie niesie ze sobÄ… pochwaÅ‚Ä™ takich cech jak odwaga, determinacja oraz zdolność do poÅ›wiÄ™cenia siÄ™ dla wyznawanych przez siebie idei.
Szybki test:
Do cech formalnych paraboli zalicza się:a) obiektywność narracji
b) schematyczną fabułę
c) uproszczonÄ… konstrukcjÄ™ postaci
d) wszystkie odpowiedzi sÄ… poprawne
RozwiÄ…zanie
NajgÅ‚Ä™bszym przesÅ‚aniem, jakie niesie za sobÄ… „Stary czÅ‚owiek i morze” jest:
a) wartość przyjaźni
b) wiara, że człowiek do końca życia pozostaje młody duchem
c) konieczność podejmowania działania
d) unikanie samotności
RozwiÄ…zanie
Lech Burdecki, autor wstÄ™pu do polskiego wydania „Starego czÅ‚owieka i morza” uważa, że:
a) utrata merlina jest karÄ… za pychÄ™ Santiago
b) wszystkie odpowiedzi sÄ… poprawne
c) Santiago przekroczył swoje możliwości wypływając zbyt daleko
d) Santiago ponosi winę za swą porażkę
RozwiÄ…zanie
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies