Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Kamienie na szaniec

Dokument epoki, czyli problematyka „Kamieni na szaniec”

Autor: Karolina Marlga

Kontynuację problematyki poruszonej w „Kamieniach na szaniec” Aleksander Kamiński zawarł w swoim kolejnym dziele „Zośka i Parasol”. Opowiedział tam o losach harcerzy należących do batalionu imienia Tadeusza Zawadzkiego.

Problematyka opartej na faktach powieści Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec” krąży wokół psychologiczno-socjologicznych skutków II wojny światowej. Prócz opisania okupacyjnej rzeczywistości z lat 1939-43, autor zajął się także ukazaniem spustoszeń, jakie te cztery lata uczyniły w trójce młodych bohaterów. Losy „Alka”, „Zośki” oraz „Rudego” są świadectwem problemów, z jakimi musiało się zmagać pokolenie Kolumbów.

Tematykę tego dokumentu, któremu nadano formę opowieści (określenie użyte przez Kamińskiego w „Uwagach” do „Kamieni na szaniec”) można zatem ogólnie podzielić na wojenno-patriotyczną oraz moralno-psychologiczną. Po wnikliwszym przyjrzeniu się poruszanych problemów, dostrzec można bardziej szczegółowe zagadnienia.

Powieść ukazuje wpływ wojny na psychikę młodzieży. Kamiński pokazał, jak bardzo zmieniło się życie polskiej młodzieży po wybuchu II wojny światowej. Wiosną zdawali maturę, a jesienią malowali antyniemieckie napisy na murach i gazowali przychylne okupantowi lokale. Te wszystkie zmiany podsumowuje Heska-Kwaśniewicz: „Kamienie na szaniec są także opowieścią o wzrastaniu młodych, o przemianach wewnętrznych towarzyszących dojrzewaniu, ukazują, jak z młodości wchodzi się w wiek męski. Bohaterów książki poznajemy w momencie, gdy młodość jeszcze prawie graniczy z dzieciństwem. Właśnie zdali maturę i pragną zdobywać cały świat. Byli uczniami jednej z najlepszych szkół średnich w Warszawie: „Batorego”, wielu z nich miało wybitne uzdolnienia, mieli otwarte głowy i wysokie aspiracje życiowe”.

Oparta na faktach książka jest zapisem dojrzewania wojennego pokolenia. Autor ukazał, jak kształtowały się nowe cechy charakterów, „jak zmienia się świat wyobraźni, jak w ich młode życie wkraczają takie pojęcia, jak: odwaga i rozwaga, odpowiedzialność, honor, wróg, niebezpieczeństwo, śmierć” (Heska-Kwaśniewicz). Uchwycił proces wykształcania się poczucia patriotyzmu i odpowiedzialności nie tylko za siebie, ale i rówieśników czy naród. Jego bohaterowie „Wiedzieli, co to znaczy patriotyzm i mieli „szczerą wolę całym życiem służyć Bogu i Ojczyźnie”, rozumieli, że rodzicom należy się szacunek, przełożonym posłuszeństwo, a zmarłym pamięć i modlitwa. O tym nigdy nie dyskutowali - to po prostu w nich było”.
Autor poruszył także mało obecny w polskich lekturach dotyczących tamtych lat problem konieczności sięgnięcia po środki, które do tej pory były uważane za największe zło. Chodzi tu o zabijanie wroga, z którym taki problem miała trójka głównych bohaterów: „Jednym z takich trudnych problemów jest sprawa zabijania wroga; to ona właśnie będzie spędzać sen z powiek Alka. A wyraz oczu umierającego esesmana będzie niepokoił Rudego”.

„Kamienie” są zatem literackim portretem pokolenia urodzonego około 1920 roku, które w dorosłość wchodziło w czasie II wojny. Kamiński pokazał, iż mimo niespełna dwudziestu lat, potrafili stanąć w obronie Ojczyzny, iż brzydziła och bierność i brak zdecydowania, iż byli gotowi oddać życie za wyznawane idee. To jednak powieść nie tylko o ludziach, lecz także – jeśli nie przede wszystkim – o wojnie, która staje się równorzędnym bohaterem. Pełniąc powierzchownie rolę tła do opowiadanych wydarzeń, rzeczywiście jest determinantą zmian, jakie zachodzą w całym walczącym pokoleniu. Problematykę tego subtelnego, lecz niezwykle sugestywnego dokumentu epoki trafnie podsumowują pierwsze dwa zdania otwierającego dzieło Kamińskiego rozdziału „SŁONECZNE DNI”:

strona:    1    2  

Szybki test:

Kontynuację problematyki poruszonej w „Kamieniach na szaniec” Aleksander Kamiński zawarł w swoim kolejnym dziele:
a) „Alek i Buki”
b) „Rudy i Wawer”
c) „Zośka i Parasol”
d) „Alek i Rudy”
Rozwiązanie

Kamienie na szaniec to:
a) opowieść o kształtowaniu się nowych cech charakteru
b) wszystkie odpowiedzi są poprawne
c) opowieść o przemianach wewnętrznych towarzyszących dojrzewaniu
d) portret pokolenia urodzonego około 1920 roku
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

Inne
Charakterystyka Alka
Geneza tytułu „Kamieni na szaniec”
Biografia Aleksandra Kamińskiego
Szczegółowe streszczenie „Kamieni na szaniec”
Charakterystyka Rudego
Geneza „Kamieni na szaniec”
„Kamienie na szaniec” - krótkie streszczenie
Charakterystyka Zośki
Akcja pod Arsenałem – streszczenie
Dokument epoki, czyli problematyka „Kamieni na szaniec”
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Kamieni na szaniec”
Gatunek literacki, narracja, język i styl „Kamieni na szaniec”
„Kamienie na szaniec” - plan wydarzeń
Szczegółowy plan wydarzeń „Kamieni na szaniec”
Losy Macieja Aleksego Dawidowskiego („Glisty”, „Alka”, „Kopernickiego”, „Koziorożca”)
Losy Jana Bytnara („Rudego”, „Janka”, „Krokodyla”)
Krytyka literacka o „Kamieniach na szaniec”
Wartości artystyczne argumentem za ponadczasowością „Kamieni na szaniec”
Losy Tadeusza Zawadzkiego („Zośki”, „Tadeusza”, „Kotwickiego”, „Kajmana”, „Lecha Pomarańczowego”)
Słowniczek najważniejszych pojęć związanych z „Kamieniami na szaniec”
Czas i miejsce akcji „Kamieni na szaniec”
Kalendarium twórczości Aleksandra Kamińskiego
Bibliografia
Najważniejsze cytaty „Kamieni na szaniec”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies