Geneza „Nie – Boskiej komedii” Krasińskiego
Pierwsze wydanie „Nie – Boskiej komedii” ukazało się w marcu 1835 roku nakładem 250 egzemplarzy. Książka była anonimowa, opatrzona notatką: „Zaczęte w Wiedniu na wiosnę, skończone w Wenecji w jesieni 1833r.” Niektórzy podejrzewali o jej autorstwo Adama Mickiewicza, ale wieszcz wiedział, kim jest faktyczny twórca, a ten naówczas liczył zaledwie 21 lat. Sam Mickiewicz w osiem lat później, z katedry paryskiej, mówił o „dziele poety bezimiennego”, osobiście jednak znał i cenił Zygmunta Krasińskiego, mimo to nie ujawniał personaliów autora. Dzieło... więcejKrasiński o „Nie – Boskiej komedii”
„Zaczęte w Wiedniu na wiosnę, skończone w Wenecji w jesieni 1833 r.” – takim dopiskiem opatrzył poeta rękopis dzieła. Miał wówczas 21 lat i był w pełni świadom swojego poetyckiego powołania. Wiedział również, że „Nie – Boska komedia” będzie znamiennym dla jego twórczości utworem. Jak wielu innych romantyków „doświadczonych” powstaniem listopadowym i jego klęską, sięgał do problematyki współczesnej, aktualnej wiążącej się z zagadnieniami bytu narodowego. Bieżący temat przekształcił w formę rewolucji społecznej, na którą... więcejZnaczenie tytułu „Nie – Boska komedia” – związki z Dantem
„Pytałeś się przeszłą razą, czy co się dzieje w moim mózgu podobnego do słowa "stań się"”? Dzieje się, ale druga połowa: "i stało się", diable leniwo się dopełnia. Szelma Dant mnie wwiercił się do duszy, chodzę z nim w ciąży od lat kilku [...].Można za naszych czasów wiele rzeczy o piekle nowych powiedzieć, bo się piekło odmienia z postępem czasu, podróż nawet nie tak daleka jak za Gibelina starego. On musiał schodzić aż do pępka Lucyfera, aż do środka ziemi. Teraz na powierzchni można się zostać. Jak on sobie Wirgila wziął przewodnikiem, tak ja chciałbym jego samego ... więcej
Dramatyzm głównych bohaterów „Nie – Boskiej komedii” Krasińskiego
Krasiński w postaciach dwóch wodzów: Pankracego i hrabiego Henryka – reprezentantów przeciwnych obozów, ukazuje tragiczny konflikt pomiędzy ideą a działaniem, celami a środkami ich realizacji. Obydwaj bohaterowie są zwolennikami pewnych idei.Pankracy to obrońca ideału wolności i rzecznik nowego porządku w świecie. Wywodzi się z ludu, zna jego nędzę i poniżenie. Przeniknął je do głębi, poznał przyczyny. Dostrzega konieczność zmian, a możliwości, by je zaprowadzić upatruje w przewrocie polityczno – społecznym, który ma obalić stary świat i jego archaiczne zasady. Poprawa... więcej
Prozaiczna żona czy poetycka kochanka? – motyw miłości, rodziny i małżeńskiego szczęścia w „Nie – Boskiej komedii”
Na przełomie 1829 i 1830 roku, autora „Nie – Boskiej komedii” zauroczyła córka bogatego angielskiego kupca – Henryka Willan. Spotkali się w Genewie, ale poeta nie znał wówczas jeszcze Joanny Bobrowej (tę spotkał w 1834 roku), ani Delfiny Potockiej (tę zaś poznał w 1838 roku).Poeta wspominał o swojej fascynacji Henryką Willan w liście do przyjaciela – Henryka Revee’a. Sformułował w nim nieco dziwaczny podział na funkcję poetyckiej muzy, kochanki i żony: „Henryka Willan nigdy nie miała być dla mnie małżonką, ale była poetyckim punktem wyjści... więcej
Sądy współczesnych poecie o „Nie – Boskiej komedii” (XIX wiek)
1. „Dla naszego autora poezja jest natchnieniem wielkiej wagi; należy ją, jak mówi, nosić w głębi ducha. Słowo, poezja wydana w słowie, jest już nieszczęściem dla ducha, który popełnia w ten sposób zdradę na samym sobie. [...] Czegoż domaga się autor polski? Oto aby duchy najhartowniejsze, najwznioślejsze, najsilniejsze, te, które obcują z bóstwem, zachowały wszystkie swe siły na działanie zamiast na słowa. Wtedy Poezja rzuciłaby im wieniec zwiędłych kwiatów i byliby skazani bawić się nimi przez całe życie.”(Adam Mickiewicz, Literatura słowiańska. [Kurs trzeci i czwar... więcej
Uwagi i recenzje o „Nie – Boskiej komedii” w publikacjach XX – wiecznych
1. „Nie – Boska komedia jest pod niejednym względem typowym zjawiskiem polskiej polistopadowej poezji. Typowe są problemy, typowe ich rozwiązania, typowe nade wszystko to psychiczne podłoże, z którego wyrosła. Wszak dla całego mesjanizmu polskiego genetycznym punktem wyjścia był pesymizm. Tak zresztą, po upadku powstania, naturalny on i logiczny, że aż konieczny, nieuchronny niemal. Że u Krasińskiego przybiera w dziejowym szlaku jego myśli barwę społeczną jako dominującą, to rzeczywiście jego indywidualne znamię. Ale poza tym, czyż nie ten sam pesymizm wielkiego serca, patrzącego w otch... więcej„Nie – Boska komedia” jako dramat społeczny - „Dwa orły z nas – ale gniazdo twoje strzaskane piorunem” – polemika Pankracego i Hrabiego Henryka
O „Nie – Boskiej komedii” mówi się, że jest dramatem społecznym. Jednym z podjętych przez Krasińskiego tematów jest walka klas społecznych, ale nie w sensie wielkiej batalistycznej kampanii, chodzi raczej o słowną argumentację stanowisk reprezentantów poszczególnych klas.Bitwa, w dosłownym znaczeniu, pojawia się w ostatnich scenach utworu (Część IV), ale jest to zaledwie szkic - wycinek z pola boju, który jedynie uzupełnia centralną potyczkę na słowa pomiędzy dwoma przywódcami: Hrabią Henrykiem a Pankracym (Część III). Nim doszło do polemiki, Hrabia ... więcej
Motyw poezji i poety w „Nie – Boskiej komedii”
Zygmunt Krasiński podejmuje w swoim utworze istotną w okresie romantyzmu problematykę poezji. Jak według autora „Nie – Boskiej komedii” „wyglądają” poezja i poeta?Poezja, jak wynika z pierwszych wersetów dzieła, „wygląda” niezwykle i taką też moc posiada, lecz czy istotnie jest taka wspaniała? „Gwiazdy wokoło twojej głowy – pod twoimi nogi fale morza – na falach morza tęcza przed tobą pędzi i rozdziela mgły – co ujrzysz jest twoim – brzegi, miasta i ludzie tobie się przynależą – niebo jest twoim. – Chwale twojej ... więcej
Motyw rewolucji i porewolucyjnej przyszłości w „Nie – Boskiej komedii” Krasińskiego
Rewolucyjny tłum scharakteryzował poeta we wstępie do Części III: „(...) wszyscy nędzni ze znojem na czole, z rozczuchtanymi włosami, w łachmanach, z spiekłymi twarzami, z dłoniami pomarszczonymi od trudu – ci trzymają kosy, owi potrząsają młotami, heblami – patrz – ten wysoki trzyma topór spuszczony, a tamten stemplem żelaznym nad głową powija; dalej w bok pod wierzbą chłopię małe wisznię do ust kładzie, a długie szydło w prawej ręce ściska. – Kobiety przybyły także, ich natki, ich żony, głodne i biedne jak oni, zwiędłe przed czasem, bez śladów piękności, na ich ... więcejTło historyczne „Nie – Boskiej komedii”
Tworząc dramat o rewolucji, Krasiński znał fakty historyczne i wydarzenia, które miały miejsce w Europie jeszcze przed jego narodzinami. Wiedział, czym zaowocowała Wielka Rewolucja Francuska.Kilka lat przed wydaniem „Nie – Boskiej komedii” w Królestwie Polskim wybuchło powstanie listopadowe, w którym poeta ze względu na ojcowski nakaz, nie mógł wziąć udziału. Bardzo to przeżył, jednak niecierpliwie wyczekiwał relacji o wydarzeniach w kraju. Wiadomości o powstaniu przekazywał mu ojciec – Wincenty. Były one zabarwione subiektywnymi opiniami, jak na przykład taką, ... więcej
Realizacje sceniczne „Nie – Boskiej komedii” i uwagi krytyków
Pierwszej inscenizacji „Nie – Boskiej komedii” dokonał Józef Kotarbiński. 29 listopada 1902 roku w Teatrze Miejskim w Krakowie odbył się spektakl premierowy. Kolejnych adaptacji dokonywano zazwyczaj co dwa - trzy lata. Do roku 1938 odbyło się ponad dwadzieścia premier. Nie wszystkie były udane, a do najciekawszych należą:- inscenizacja Arnolda Szyfmana w Teatrze Polskim w Warszawie – premiera: 30 stycznia 1920 roku
- dwie inscenizacje Leona Schillera: pierwsza w Teatrze im. W. Bogusłwawskiego w Warszawie – premiera: 11 czerwca 1926 roku, druga w Teatrze Polskim w Łodz... więcej
Funkcje symboli religijnych w dziełach romantycznych twórców
Na uwagę zasługuje pewna charakterystyczna dla romantyków skłonność „przemycania” do treści dzieł istot nadprzyrodzonych. Skąd u nich ów sentyment do pierwiastków boskich i satanistycznych?Romantyczni twórcy wielokrotnie wprowadzali do swoich utworów (dramatów) zastępy aniołów, diabelskie moce, nadprzyrodzone siły w postaci złych duchów, czarownic i tym podobnych. Uczynił tak i Krasiński, podążając tropem Mickiewicza i Słowackiego. Mickiewicz w III części Dziadów, pisanych po upadku powstania listopadowego (wiosną 1832 roku, w Dreźnie) stworzył batalistyczny obraz walki z... więcej
Realizm i fantastyka w „Nie – Boskiej komedii”
Cechami charakterystycznymi dramatu romantycznego są współistnienie i korelacja (współzależność) światów: realnego i fantastycznego. W „Nie – Boskiej komedii” losy świata i ludzi mieszają się z wypadkami fantastycznymi. Wyobrażeniowe postaci sterują wręcz życiem człowieka. Już we wstępie utworu pojawia się wizja fantastycznej personifikowanej Poezji. Wokół jej głowy krążą gwiazdy, pod stopami szumi morze i ukazuje się tęcza. Wszystko do niej należy „brzegi, miasta i ludzie tobie się przynależą – niebo jest twoim. – chwale twojej niby nic nie... więcejMotyw szaleństwa w „Nie – Boskiej komedii”
W „Nie – Boskiej komedii”, podobnie jak w wielu romantycznych dziełach, pojawiają się postacie szaleńców. Niejednokrotnie szalony bohater stanowi tło podjętej przez twórcę problematyki. Dzięki takiej postaci autor mógł wykpić jakąś teorię, skarykaturować ideologię, bądź też przemówić proroczym głosem. Obłąkani zachowują się niemal jak postaci fantastyczne: słyszą głosy, mają objawienia, mówią bez sensu.W dziele Krasińskiego przez poetyckie fanaberie Męża w obłęd popada Maria (Żona), pragnąc mu dorównać i być przez niego kochaną. W ten sposób poeta w... więcej
„Świat rozbitych form” – tragizm i etyka w „Nie – Boskiej komedii”
Świat ukazany przez Krasińskiego nie jest światem, w którym dominuje kosmiczny ład i porządek, to świat ulegający dezorganizacji i zniszczeniu. Brak w nim trwałości, a ludzka cywilizacja zdaje się dążyć do kresu:„Wszędzie rozwaliny jakiegoś ogromu, który musiał wieki przetrwać, nim runął – filary, podnóża, kapitele, ćwiertowane posągi, rozrzucone floresy, którymi oplatano starodawne sklepienia – tera mi pod stopą zamignęła stłuczona szyba – zda się, że twarz Bogarodzicy na chwilę wyjrzała z cieniu i znów tam ciemno.”
Ów fragment symbolizuje upadek cywiliz... więcej
Kompozycja „Nie – Boskiej komedii”
„Nie – Boska komedia” składa się z czterech części, a każdą z nich poprzedza wstęp. Nie pełnią one jednakowych funkcji i każdy pisany jest w innym celu. Wstęp Części I adresowany jest do Poezji, Części II do małego chłopca, w którym narrator przedstawia go jako wrażliwą istotę, nietypowego malca. Część III zapoczątkowana jest apelem „Do pieśni – do pieśni!” , dalej autor wyraża ubolewanie nad ginącymi wartościami świata, zwraca się też bezpośrednio do odbiorcy: „Ktokolwiek jesteś, powiedz mi, w c... więcejPlan wydarzeń „Nie-Boskiej komedii”
Część I1. Błogosławieństwo Anioła Stróża, zwiastowanie narodzin dziecięcia.
2. Stworzenie diabelskiej Dziewicy przez Złe Duchy.
3. Małżeństwo Henryka i Marii.
4. Widmo Dziewicy ukazuje się we śnie Mężowi.
5. Mąż opuszcza dom rodzinny i podąża za upoetyzowaną Dziewicą.
6. Chrzest Orcia.
7. Powrót Henryka na łono rodziny.
8. Obłęd Marii.
9. Mąż odwiedza Żonę w szpitalu dla obłąkanych.
10. Śmierć Marii.
Część II
1. Przejawy poetyckiego talentu dziesięcioletniego Orcia i pierwsze objawy jego obłąkania.
2. Spacer – symboliczne rozważania Męża i Filozofa na temat porząd... więcej
Bibliografia
Przedmiotowa:Krasiński Z., Nie – Boska komedia, oprac. S. Treugutt, Warszawa 1974.
Podmiotowa:
1. Baszkiewicz J., Nowy człowiek, nowy naród, nowy świat. Mitologia i rzeczywistość rewolucji francuskiej, Warszawa 1993.
2. BaszkiewiczJ., Meller S., Rewolucja francuska 1789-1794. Społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 1983.
3. Dobrzycki S., Z historii literatury polskiej, Warszawa 1986.
4. Estreicher K., Historia sztuki w zarysie, Kraków 1977.
5. Groniowski K., Skowronek J., Historia Polski 1795-1914, Warszawa 1977.
6. Historia literatury polskiej w zarys... więcej
„Nie – Boska komedia” jako dramat romantyczny
„Nie – Boską komedię” Zygmunta Krasińskiego zalicza się do dramatów romantycznych. Dramat taki charakteryzuje się niescenicznością – trudnościami adaptacyjnymi w kwestii realizacji utworu jako sztuki scenicznej, połączeniem ze sobą realizmu i fantastyki, kompozycją otwartą, enigmatycznym (tajemniczym) zakończeniem, negacją zasady trzech jedności: miejsca, czasu, akcji, łączeniem ze sobą stylów, czasem gatunków i rodzajów literackich, kontrastowaniem nastroju (patos obok powagi) . Sceny nie muszą łączyć się ze sobą (brak ciągłości fabularnej), temat d... więcej„Nie – Boska komedia” jako dramat metafizyczny
Ze względu na podjętą przez autora problematykę „Nie – Boską komedię” zalicza się do dramatów metafizycznych. Prócz zagadnień dotyczących historii, świata, egzystencji, pojawia się kwestia Boga jako Istoty ingerującej w sprawy ludzi i świata.Metafizyka – dyscyplina wiedzy zajmująca się badaniem bytu (jako bytu samego w sobie), rozważająca jego istotę i ostateczne przyczyny. Nazwę ukuł Andronikos z Rodos zajmujący się badaniem i porządkowaniem pism filozofa Arystotelesa. Oznacza również (w rozumieniu potocznym) odrealnione rozważania filozoficzne, wywody.... więcej
Stylistyka i artyzm „Nie – Boskiej komedii”
Utwór Krasińskiego opiera się na wiedzy autora. Poeta znał aktualne problemy społeczno – polityczne. Dramat swój pisał prozą, co było pewnym nowatorstwem i nosiło cechy śmiałości.Romantycy programowo odrzucali podział sztuk na tragedię i komedię, dzięki temu mogli eksperymentować w tych dziedzinach. Prozaiczny dramat obyczajowy rozwinął się w XVIII wieku. Utwory w podobnej konwencji tworzyli na przykład Fryderyk Schiller i Goethe. Romantycy rozumieli, że prawda o człowieku jest wieloznaczna, dlatego, wzorem Szekspira, kontrastowali ze sobą tragiczną grozę przeznaczenia i śmie... więcej
kontakt | polityka cookies