Motywy literackie w „Katarynce” ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Nowele Prusa

Motywy literackie w „Katarynce”

Autor: Karolina Marlêga

Katarynka
Motyw katarynki jest bardzo istotny dla odczytania sensów noweli. Świadczy o tym fakt zatytułowania historii.

A. Matuszewska, prekursorka najnowszego nurtu badań nad dziewiętnastoletnią nowelistyką w swej pracy zatytułowanej Pozytywistyczne parabole, dostrzegła w nowelistyce lat osiemdziesiątych XIX wieku silną skłonność do paraboliczności, objawiającą się w tytułowaniu nowel słowami, które często sugeruje symboliczny sens danego przedmiotu.

Poprzez stosunek do katarynki zostaÅ‚ poÅ›rednio scharakteryzowany główny bohater noweli. Pan Tomasz nie lubiÅ‚ tego podwórkowego instrumentu i wcale tego nie ukrywaÅ‚. Gdy usÅ‚yszaÅ‚ na ulicy dźwiÄ™k katarynki, przyÅ›pieszaÅ‚ kroku i na parÄ™ godzin traciÅ‚ humor: „On, czÅ‚owiek spokojny - zapalaÅ‚ siÄ™, jak byÅ‚ cichy - krzyczaÅ‚, a jak byÅ‚ Å‚agodny - wpadaÅ‚ w gniew na pierwszy odgÅ‚os katarynkowych dźwiÄ™ków. Z tej swojej sÅ‚aboÅ›ci nie robiÅ‚ przed nikim tajemnicy, nawet tÅ‚omaczyÅ‚ siÄ™. - Muzyka - mówiÅ‚ wzburzony - stanowi najsubtelniejsze ciaÅ‚o ducha, w katarynce zaÅ› duch ten przeradza siÄ™ w funkcjÄ… machiny i narzÄ™dzie rozboju. Bo kataryniarze sÄ… po prostu rabusie! ZresztÄ… - dodawaÅ‚ - katarynka rozdrażnia mnie, a ja mam tylko jedno życie, którego mi nie wypada trwonić na sÅ‚uchanie obrzydliwej muzyki”.
Inaczej na odgÅ‚osy katarynki reagowaÅ‚a niewidoma dziewczynka, mieszkajÄ…ca po drugiej stronie podwórza w kamienicy bohatera. Gdy maÅ‚a usÅ‚yszaÅ‚ muzykÄ™ tytuÅ‚owej katarynki, pierwszy raz od czasu przeprowadzki byÅ‚Ä… naprawdÄ™ szczęśliwa: „MaÅ‚a niewidoma dziewczynka taÅ„czyÅ‚a po pokoju klaszczÄ…c w rÄ™ce. Blada jej twarz zarumieniÅ‚a siÄ™, usta Å›miaÅ‚y siÄ™, a pomimo to z zastygÅ‚ych oczu pÅ‚ynęły Å‚zy jak grad.
Ona, biedactwo, w tym domu spokojnym dawno już nie doświadczyła tylu wrażeń! Jak pięknym zjawiskiem wydawały się jej fałszywe tony katarynki! Jak wspaniałym był ryk trąby, która mecenasa mało nie przyprawiła o apopleksją.

Na dobitkę, kataryniarz widząc uciechę dziecka zaczął przytupywać wielkim obcasem w bruk i od czasu do czasu pogwizdywać niby lokomotywa przed spotkaniem się pociągów.
Boże! jak on Å›licznie gwizdaÅ‚...”.
Tytułowa katarynka pełni w noweli rolę kluczową. Na początku jest najmniej pożądanym obiektem na dziedzińcu kamienicy, pozwala dostrzec w mecenasie takie cechy jak stanowczość, upór. Jej rola jednak nie jest statyczna. Pod koniec historii to właśnie dzięki katarynce w panu Tomaszu dochodzi do przemiany. Dojrzewa do decyzji pomocy niewidomej dziewczynce.

Filantropia

Motyw ten stanowi główny problem pozytywistycznej noweli. Jej główny bohater Tomasz jest przedstawicielem zamożnej części społeczeństwa. Pochodzenie zdeterminowało go do niesienia pomocy słabszym i biedniejszym. W końcowej scenie noweli, gdy emerytowany prawnik, który wiódł samotne życie, a większość pieniędzy wydawał na dzieła sztuki i antyki zaczął przeszukiwać notes w poszukiwaniu adresów znajomych okulistów - zachował się zgodnie z panującymi wówczas zasadami solidarności społecznej. O ile jego wcześniejsza postawa nie znajdowała aprobaty u czytelnika, to swoim hojnym gestem Tomasz wymazał początkowe złe wrażenie. Filantropia bohatera przyniosła korzyść nie tylko niewidomej dziewczynce, ale i jemu samemu. Jak wcześniej zostało to wspomniane, był człowiekiem samotnym, kawalerem, dawno już odszedł z pracy. Dlatego też świadomość, iż wciąż był przydatny dla społeczeństwa, a nie tylko kolegom potrzebującym porady prawnej, podniosła go na duchu.

Dziecko

Motyw dziecka jest przedstawiony w noweli w sposób dający nadzieję na poprawę losu wszystkich pokrzywdzonych przez los mieszkańców dziewiętnastowiecznej Polski.

W Katarynce obecne jest zagadnienie cierpiÄ…cego dziecka i Å›wiata widzianego jego oczyma, które byÅ‚o bardzo popularne w nowelistyce pozytywistycznej. Najwybitniejsi autorzy owej epoki, czyli Konopnicka, Sienkiewicz czy DÄ…browska czynili z dzieci bohaterów swoich dzieÅ‚, aby zwrócić uwagÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwa na najmÅ‚odszych. Autor Kamizelki w jednym ze swoich innych dzieÅ‚ napisaÅ‚: „Naród nasz nie jest jako owi purytanie, co mężnie szli w nieznane, ażeby zbudować nowÄ…, wolnÄ… i potężnÄ… ojczyznÄ™, ale jest jak dziecko, które z rozpaczÄ… wyciÄ…ga rÄ™ce ku odsuwajÄ…cej siÄ™ przeszÅ‚oÅ›ci”. Dla piewcy codziennoÅ›ci, jakim byÅ‚ Prus, problemy dzieci i zwykÅ‚ych prostych ludzi byÅ‚y znacznie istotniejsze od tego, co dziaÅ‚o siÄ™ na salonach.

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Antek
„Antek”- streszczenie
Czas i miejsce akcji noweli „Antek”
Charakterystyka Antka
Streszczenie „Antka” w piguÅ‚ce
Kompozycja noweli „Antek”
Problematyka „Antka”
Pozostali bohaterowie „Antka”
Motywy literackie w noweli „Antek”
Plan wydarzeÅ„ „Antka”
Najważniejsze cytaty noweli „Antek”

Kamizelka
„Kamizelka” - streszczenie
Streszczenie „Kamizelki” w piguÅ‚ce
Bohaterowie „Kamizelki”
Problematyka „Kamizelki”
Budowa noweli „Kamizelka”
Plan wydarzeÅ„ „Kamizelki”
Ekranizacja „Kamizelki”
Najważniejsze cytaty z „Kamizelki”

Katarynka
„Katarynka” - streszczenie
Pan Tomasz – charakterystyka postaci
Problematyka „Katarynki”
Czas i miejsce akcji „Katarynki”
Streszczenie„ Katarynki” w piguÅ‚ce
Charakterystyka dziewczynki
„Katarynka” jako nowela
Motywy literackie w „Katarynce”
Plan wydarzeÅ„ „Katarynki”
Ekranizacje „Katarynki”
Najważniejsze cytaty z „Katarynki”

Inne
Biografia Bolesława Prusa
Nowela jako gatunek. Wyznaczniki
Bolesław Prus - kalendarium twórczości
Kalendarium życia Bolesława Prusa
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies