Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Pieśń o Rolandzie
Rozpoczynając analizę budowy utworu należy skupić się na jego najmniejszych jednostkach podziału. Podobnie jak w inne chansons de geste, Pieśń o Rolandzie podzielona jest na dziesięciozgłoskowe wiersze, które z kolei składają się w laisy, zwane również stancami lub po prostu zwrotkami czy strofami. We francuskojęzycznym oryginale dzieła, które jest typowym poematem (polskie tłumaczenie Tadeusza Żeleńskiego-Boya to przekład pisany prozą) możemy doliczyć się 3998 wierszy ułożonych w 291 lais.
Wiele z poetyckich zabiegów Pieśni o Rolandzie uległo zatraceniu podczas tłumaczenia utworu ze starofrancuskiego dialektu, w którym został on napisany. W oryginale pierwsza laisa przedstawiała się następująco:
„Carles li reis, nostre emperere magnes,
Set anz tuz plains ad estet en Espaigne:
Tresqu'en la mer cunquist la tere altaigne.
N'i ad castel ki devant lui remaigne;
Mur ne citet n'i est remes a fraindre,
Fors Sarraguce, ki est en une muntaigne.
Li reis Marsilie la tient, ki Deu nen aimet.
Mahumet sert e Apollin recleimet:
Nes poet guarder que mals ne l'i ateignet. AOI”.
Każda ze zwrotek jest „spojona” poprzez liczne poetyckie mechanizmy. Wszystkie wiersze zawierają dziesięć sylab, przedzielonych dokładnie w połowie przez pauzę. Rytm każdego wiersza wyznacza akcent na czwartą i dziesiątą sylabę. „Ostatni wers każdej zwrotki zawiera rym asonansowy (rymują się ostatnie akcentowane samogłoski, np. Charles, barbe, France). Tego faktu nie oddaje przekład prozą Tadeusza Żeleńskiego-Boya – nie zachowuje ani asonansów, ani odpowiedniej wersyfikacji”. (W. Solecki)
Powtarzający się w niektórych fragmentach oryginalnego tekstu poematu (zwykle na końcu laisy) zwrot „AOI” do dziś pozostaje zagadką dla badaczy. Nie spotyka się go ani w żadnej innej chanson de geste ani w innych utworach w dialekcie starofrancuskim. Jedna z naukowych tez mówi, że zwrot ten oznacza tyle co Alleluja lub Amen. Teoria ta sugeruje, że tajemnicze „AOI” ma zwrócić uwagę czytelnika na laisy oznaczone właśnie w ten sposób.
Dzięki wyraźnemu podziałowi na laisy kompozycja utworu jest bardzo jasna. Czytelnik odnosi wrażenie, iż każde z lais tworzą odrębne obrazy, a te następując po sobie chronologicznie składają się w jedną całość. Poemat jest zbudowany z idealną proporcjonalnością wokół czterech głównych scen poprzedzoną ekspozycją. Wiesław Solecki pisze: „Ekspozycję stanowią antytetyczne obrazy narady królewskiej Marsyla i Karola Wielkiego. Po niej następuje część pierwsza, w której zawiązuje się tragiczna w skutkach intryga; jej sprawcami są zaślepieni nienawiścią Ganelon i Roland nie bez udziału samego Karola. W części drugiej przedstawiona zostaje klęska tylnej straży i śmierć Rolanda. Klęska Rolanda na ziemi staje się jego apoteozą w niebie. W trzeciej części zawarty jest obraz powrotu cesarza na pole bitwy i rozgromienie wojsk Marsyla i Baliganta. Czwarta część to zdobycie Saragossy, ukaranie Marsyla i kara na Ganelona”.Budowa, struktura i kompozycja „Pieśni o Rolandzie”
Rozpoczynając analizę budowy utworu należy skupić się na jego najmniejszych jednostkach podziału. Podobnie jak w inne chansons de geste, Pieśń o Rolandzie podzielona jest na dziesięciozgłoskowe wiersze, które z kolei składają się w laisy, zwane również stancami lub po prostu zwrotkami czy strofami. We francuskojęzycznym oryginale dzieła, które jest typowym poematem (polskie tłumaczenie Tadeusza Żeleńskiego-Boya to przekład pisany prozą) możemy doliczyć się 3998 wierszy ułożonych w 291 lais.
Wiele z poetyckich zabiegów Pieśni o Rolandzie uległo zatraceniu podczas tłumaczenia utworu ze starofrancuskiego dialektu, w którym został on napisany. W oryginale pierwsza laisa przedstawiała się następująco:
„Carles li reis, nostre emperere magnes,
Set anz tuz plains ad estet en Espaigne:
Tresqu'en la mer cunquist la tere altaigne.
N'i ad castel ki devant lui remaigne;
Mur ne citet n'i est remes a fraindre,
Fors Sarraguce, ki est en une muntaigne.
Li reis Marsilie la tient, ki Deu nen aimet.
Mahumet sert e Apollin recleimet:
Nes poet guarder que mals ne l'i ateignet. AOI”.
Każda ze zwrotek jest „spojona” poprzez liczne poetyckie mechanizmy. Wszystkie wiersze zawierają dziesięć sylab, przedzielonych dokładnie w połowie przez pauzę. Rytm każdego wiersza wyznacza akcent na czwartą i dziesiątą sylabę. „Ostatni wers każdej zwrotki zawiera rym asonansowy (rymują się ostatnie akcentowane samogłoski, np. Charles, barbe, France). Tego faktu nie oddaje przekład prozą Tadeusza Żeleńskiego-Boya – nie zachowuje ani asonansów, ani odpowiedniej wersyfikacji”. (W. Solecki)
Powtarzający się w niektórych fragmentach oryginalnego tekstu poematu (zwykle na końcu laisy) zwrot „AOI” do dziś pozostaje zagadką dla badaczy. Nie spotyka się go ani w żadnej innej chanson de geste ani w innych utworach w dialekcie starofrancuskim. Jedna z naukowych tez mówi, że zwrot ten oznacza tyle co Alleluja lub Amen. Teoria ta sugeruje, że tajemnicze „AOI” ma zwrócić uwagę czytelnika na laisy oznaczone właśnie w ten sposób.
Można też uporządkować to w inny sposób: na początku poematu widzimy zdradę Ganelona, a na jego końcu karę, jaką musiał za to ponieść. W środku Pieśni o Rolandzie widzimy martyrologię tytułowego bohatera i pomstę KarolaWielkiego za śmierć siostrzeńca. Zarówno śmierć Rolanda jak i zemsta cesarza miały miejsce podczas wielkich bitew, których przebieg był bardzo podobny, paralelny. Zdrada Ganelona i dość szybka śmierć jego pasierba ustaliły na samym początku skalę dobra i zła w utworze.
Kompozycja Pieśni o Roladzie opiera się na zasadzie symetryczności. Poza czterema wyżej wymienionymi etapami akcji, mamy do czynienia z przeciwstawnymi obrazami: dwie narady królewskie po obu stronach sporu; każda z armii dysponuje dwunastoma parami; zarówno siostrzeniec Karola, jak i siostrzeniec Marsyla giną w walce. Andrzej Jankowski zwraca uwagę na zasadę trzykrotności: „Mamy zatem 3 etapy bitwy w wąwozie, 3 śmierci: Oliwiera, Turpina i Rolanda, 3 razy opowiedziany ten sam moment akcji (np. ofiarowanie Bogu prawej rękawicy przez Rolanda) itp.”.
strona: 1 2
Szybki test:
Kompozycja „Pieśni o Roladzie” opiera się na zasadzie:a) horyzontalności
b) symetryczności
c) linearności
d) prostopadłości
Rozwiązanie
Laisy, zwane również stancami były:
a) aktami
b) akapitami
c) scenami
d) strofami
Rozwiązanie
Poemat jest zbudowany z ekspozycji i:
a) trzech głównych scen
b) siedmiu głównych scen
c) dwóch głównych scen
d) czterech głównych scen
Rozwiązanie
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies