Czas i miejsce akcji „Dżumy”

Akcja utworu rozpoczyna się szesnastego kwietnia. Świadczą o tym słowa: „Rankiem 16 kwietnia doktor Bernard Rieux wyszedł ze swojego gabinetu i pośrodku podestu zawadził nogą o martwego szczura”. Zakończenie ma miejsce w lutym następnego roku.

Dokładne lata celowo nie zostały podane przez autora. Podał on jedynie informację, że chodzi o lata czterdzieste dwudziestego wieku. „Ciekawe wypadki, które są tematem tej kroniki, zaszły w 194. r. w Oranie”. W Dżumie podkreślone są zmiany pór roku. Epidemia rozpoczyna się wiosną, a kończy w zimią następnego roku.
... więcej

* * *

Struktura „Dżumy” Alberta Camusa

Dżuma podzielona jest na pięć części. Przypomina to pięć aktów dramatu. Każda część poświęcona jest kolejnemu etapowi rozwoju epidemii. Podobnie jak w dramacie klasycznym występuje jedność miejsca i akcji Zburzona jest jedynie jedność czasu.

Pierwsza część powieści jest w dużej mierze wprowadzeniem. Rozpoczyna się opisem Oranu. Przedstawia główne postaci oraz główny problem, jakim jest zaraza. Na zakończenie tej części bramy miasta zostały zamknięte.

Kolejne cztery części są zdominowane przez temat dżumy i reakcji na nią obywateli miasta. Druga część składa... więcej

* * *

Egzystencjalizm w „Dżumie”

Egzystencjalizm to głęboko zakorzeniony w literaturze nurt filozoficzny. Filozofia ta jest bardzo niesystematyczna, nieuporządkowana. Punktem wyjścia jest punkt widzenia człowieka.

Można wyróżnić jego dwa typy.
Egzystencjalizm:
1. ateistyczny (przedstawiciele: Jean Paul Sartre i Albert Camus),
2. teistyczny (Gabriel Marcel, on jako pierwszy użył pojęcia „egzystencjalizm”, Karl Jaspers).

Camus reprezentuje egzystencjalizm ateistyczny. Zakłada on, że egzystencja wyprzedza esencję. Mówi o tym, że nie ma stałych cech, kryteriów, które mogłyby określić człowi... więcej

* * *

Bezpośrednie odwołania do innych dzieł literackich w „Dżumie”

- „Grand był nawet świadkiem ciekawej sceny w sklepie tytoniowym. Wśród ożywionej rozmowy sprzedawczyni opowiedziała o niedawnym aresztowaniu, głośnym w Algierze. Chodziło o młodego urzędnika handlowego, który zabił Araba na plaży”.

Jest to odwołanie do innej powieści Camusa pt. Obcy, w której mężczyzna zostaje zastrzelony na plaży. O ile w samym Obcym nie można znaleźć jakichkolwiek komentarzy do tego zdarzenia, to w Dżumie już tak: „Gdyby tę całą hołotę wpakowano do więzienia - powiedziała sprzedawczyni - uczciwi ludzie mogliby odetchnąć”. Jak widać jest on... więcej

* * *

Znaczenie motta powieści „Dżuma”

„Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny. Jak ukazać coś, co istnieje rzeczywiście, przez coś co nie istnieje”.

Autorem tych słów jest Daniel Defoe. Pochodzą one z dzieła jego autorstwa, pt. Dziennik roku zarazy. Utwór oparty jest na obserwacjach i zapiskach najważniejszych wydarzeń zarówno publicznych jak i prywatnych. Zaszły one w Londynie podczas wielkiego nawiedzenia 1665 roku.

Dzieło to jest literacką relacją z zarazy, która zaatakowała Londyn w XVII wieku. Zostało wydane w 1722 roku. Camus posługiwał się tą kroniką, pracuj... więcej

* * *

„Dżuma” jako powieść parabola

Parabola, zwana także przypowieścią, jest gatunkiem literackim, który niesie ze sobą przesłanie moralne lub dydaktyczne. Do cech formalnych paraboli zalicza się:

- schematyczną fabułę,
- uproszczoną konstrukcję postaci,
- obiektywność narracji.

Wyżej wymienione cechy służą alegorycznemu lub symbolicznemu odczytaniu świata przedstawionego w dziele literackim. W przypowieściach odnajdujemy zawsze dwie płaszczyzny wydarzeń. Realną (przedstawioną w dziele) i alegoryczną. Tę drugą odnajdujemy, czytając między słowami.

Dżuma jest doskonałym przykładem powi... więcej

* * *

„Dżuma” jako powieść o złu - motyw zła

Zła nie można pokonać, można je jedynie oddalić. Jask sugeruje narrator: „(…) bakcyl dżumy nigdy nie umiera i nie znika (…)”. Nie można też mu się biernie przyglądać, ale trzeba działać przeciwko niemu. Zło ma tendencję do rozprzestrzeniania się, gdy natrafi na podatny grunt. „Każdy nosi w sobie dżumę, nikt bowiem nie jest od niej wolny. I trzeba czuwać nad sobą nieustannie, żeby w chwili roztargnienia nie tchnąć dżumy w twarz drugiego człowieka i żeby go nie zakazić”. Postawy wobec zła są zróżnicowane, można mu się poddać, ale można z nim te... więcej

* * *

„Dżuma” jako poowieść o śmierci

Nikt nie chce tak umierać w absurdalny sposób. Ludzie bronią się przed takim umieraniem. Śmierć w wyniku zachorowania na dżumę jest przedwczesna, nieoczekiwana i niesprawiedliwa. O ile sprawiedliwość śmierci w ogóle istnieje.

Mieszkańcy Oranu chcą uniknąć dżumy. Pragną umrzeć w sposób naturalny w przyszłości. Zdają sobie sprawę, że przeminą. Chcą ten moment odwlec w czasie. Wiedzą też, że nie będą potrafili się obronić, gdy dżuma właśnie ich zaatakuje. Wie to także doktor Rieux. Walczy z całych sił o życie swoich pacjentów. Doktor mówi o swojej pracy podczas epidemii: „N... więcej

* * *

„Dżuma” jako powieść o wojnie

Dżumę można odczytać jako metaforę wojny. Zwłaszcza drugiej wojny światowej. Oran symbolizuje francuski opór wobec nazistów – dżumy. Camus mieszkał we Francji pod okupacją hitlerowców. Związał się z ruchem oporu. Teoria, że powieść jest metaforą tamtych wydarzeń jest więc wielce prawdopodobna.

W Dżumie pojawiają się elementy charakterystyczne dla drugiej wojny światowej. Na przykład krematorium, getto czy obóz. W krematorium w Oranie pali się zwłoki zmarłych, których nie mogą pomieścić już zbiorowe mogiły. Śiadczą o tym fragmen... więcej

* * *

Motyw choroby w „Dżumie”

Ból zadawany przez chorobę jej ofiarom jest opisywany bardzo szczegółowo. Wręcz naturalistycznie. Tak narrator opisuje objawy dżumy dymienicznej:
- „Miał trzydzieści dziewięć i pięć, gruczoły szyi i kończyny nabrzmiały, dwie czarniawe plamy wystąpiły na boku. Dozorca skarżył się teraz na bóle wewnątrz”. Widzimy wysoką gorączkę, opuchnięte gruczoły na szyi, pod pachami i na wewnętrznych stronach ud. Ból wnętrzności spowodowany jest rozrastaniem się śledziony.

- „Z jego ust usłanych grzybowatymi wyroślami wychodziły strzępy słów: «Szczury! » - mówił. Zielonkawy, o woskowych ustach,... więcej

* * *

Najważniejsze cytaty z powieści „Dżuma”

„Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny, jak ukazać coś, co istnieje rzeczywiście, przez coś innego, co nie istnieje.”
(motto powieści)

„Głupota upiera się zawsze, zauważono by to, gdyby człowiek nie myślał o sobie.”

„Zarazy są w istocie sprawą zwyczajną, ale z trudem się w nie wierzy, kiedy się na nas walą. Na świecie było tyle dżum co wojen. Mimo to dżumy i wojny zastają ludzi zawsze tak samo zaskoczonych.”

„Każdy nosi w sobie dżumę, nikt bowiem nie jest od niej wolny. I trzeba czuwać nad sobą nieustannie, żeby w chwili roztarg... więcej

* * *

Bibliografia

1.Bugajski L., Albert Camus «Dżuma», Warszawa 1990.

2.Danilewicz A., «Dżuma» Alberta Camusa, Warszawa 1991.

3.Fiut S. I., Człowiek według Alberta Camusa: studium antropologii egzystencjalnej, Kraków 1993.

4.Grenier J., Albert Camus: wspomnienia (tłum. Kazimierz Brakoniecki, Olsztyn 2000.

5.Grzegorczyk A., Kochanek prawdy: rzecz o twórczości Alberta Camusa, Katowice 1999.

6.Guze J., Albert Camus: los i lekcja, Warszawa 2004.

7.Kowalska A., «Dżuma» Alberta Camusa, Warszawa 1968.

8.Lipiec Z., Albert Camus «Dżuma» oraz Aleksander Sołżenicyn «Jeden dzień Iwana D... więcej

* * *

Nawiązania w kulturze do „Dżumy”

26 sierpnia 1992 roku miała premiera filmu Dżuma (fr. La Peste, ang. The Plague). Jest to dramat produkcji argentyńsko-francusko-brytyjskiej, w reżyserii Luisa Puento. Film nie zebrał pochlebnych recenzji. Głównie za sprawą próby unowocześnienia i umieszczenia akcji we współczesnej Ameryce oraz dodaniu nowych bohaterów (między innymi striptizerki i doktora Horazio).

W rolach głównych wystąpili: William Hurt (jako doktor Rieux), Robert Duvall (jako Grand), Jean Marc Barr (jako Tarrou) czy Raul Julia (jako Cottard). Postać Ramberta została przetworzona na rolę kobiecą, wcieliła się w nią ... więcej

* * *

„Dżuma” - plan wydarzeń

1. Odnalezienie martwego szczura przez doktora Rieux.
2. Wizyta Raymonda Ramberta.
3. Gwałtowny wzrost martwych gryzoni w mieście.
4. Pierwszy chory – dozorca Michael.
5. Samobójcza próba Cottarda.
6. Śmierć dozorcy.
7. Opis sytuacji w mieście sporządzony przez Jeana Tarrou.
8. Odmowa wprowadzenia obowiązku izolacji chorych.
9. Ogłoszenie stanu epidemii dżumy.
10. Niedostateczna profilaktyka sanitarna.
11. Decyzja gubernatora o zamknięciu miasta.

12. Potrzeba kontaktu z bliskimi.
13. Zarządzenie o oszczędzaniu zasobów.
14. Płomienne kazanie ojca Paneloux.
15. Próby opuszczenia miasta przez Ramberta.
16. Opis sytuacj... więcej

* * *

Kompozycja „Dżumy” Alberta Camusa

Dżuma jest powieścią napisaną bardzo jasno i klarownie. Ciekawie zostaje rozwiązany problem narracji. Czytelnik może się jedynie domyślać, przez niemal cały czas trwania akcji, kto jest narratorem. Na początku powieści padają słowa: „Zresztą narrator, którego czytelnik pozna we właściwej chwili (…)”. Dopiero na końcu okazuje się, że kronikarzem jest doktor Rieux.

Drugim narratorem, choć nie bezpośrednim, jest Tarrou. Można odnieść wrażenie, że główny narrator cytuje fragmenty notatek Jeana. Doktor stara się pozostawać obiektywny w swojej relacji. Notatki Tarrou przepe... więcej

* * *

Motyw cierpienia w „Dżumie”

Cierpienie w sensie fizycznym jest w powieści wszechobecne. Najdosadniej ukazane zostało w ostatnich chwilach życia małego Filipa, syna sędziego Othona. Śmierci chłopca przypatrywali się niemal wszyscy główni bohaterowie dzieła.

Widok umierającego w ogromnym cierpieniu dziecka wywiera wpływ na zmianę postaw niektórych z bohaterów. Tragiczne wydarzenie zmusza doktora Rieux do wypowiedzenia słów: „(…)nigdy nie będę kochał tego świata, gdzie dzieci są torturowane”. Natomiast ojciec Paneloux zmienił swoje poglądy: „Ale jak gdyby zmienił się od dnia, kiedy tak długo patrzył na umie... więcej

* * *

Motyw ludzkiej solidarności w „Dżumie”

Motyw ten jest przedstawiony głównie w działalności Tarrou. Jako sprawny organizator werbuje znaczną liczbę mieszkańców Oranu. Połączonymi siłami wspierają lekarzy w walce z zarazą. Jean tłumaczy powód wzięcia sprawy w swoje ręce: „Tym ludziom brak wyobraźni. Nigdy nie są na wysokości zarazy, zaś środki jakie wymyślają, są zaledwie na miarę kataru. Jeśli pozwolimy im działać, zginą, a my wraz z nimi”.

Formacje obywatelskie działają w sposób harmonijny i pilny. Nawet ludzie, którzy początkowo odmawiają współpracy z oddziałami, po czasie dołączają do nich. Pojmują, że tyl... więcej

* * *

Motyw pracy w „Dżumie”

W ściślejszym rozumieniu można nazwać ten motyw, w tym konkretnym przypadku, motywem lekarza. Wyraża się on rzecz jasna przez postawę doktora Rieux. Jest on przykładem do naśladowania nie tylko dla innych medyków, ale dla wszystkich ludzi pracujących.

Postawa doktora stoi w opozycji do podejścia do pracy pozostałych mieszkańców Oranu. Narrator opisuje w ten sposób: „Nasi współobywatele dużo pracują, ale zawsze po to, by się wzbogacić. Interesują się przede wszystkim handlem i zajmują się głównie, jak to sami nazywają, robieniem interesów”. Swoistym mottem, przyświecającym doktoro... więcej

* * *

Motyw apokalipsy w „Dżumie”

Biblijny motyw zagłady uwidacznia się głównie w pierwszym kazaniu ojca Paneloux. Ma ono apokaliptyczny wydźwięk. Według zakonnika zagładę, jaką jest zaraza, zesłał na jego mieszkańców Bóg.

„Wojujący jezuita” w swoim kazaniu przytoczył wizję, która wydaje się być zainspirowana biblijną przypowieścią. „Bracia moi (…) Spójrzcie na tego anioła dżumy, pięknego jak Lucyfer i olśniewającego jak samo zło; wznosi się nad waszymi dachami, w prawej ręce, na wysokości głowy, trzyma czerwony oszczep, lewą wskazuje na jeden z waszych domów.

Może w tej chwili jego palec wyciąga się ku... więcej

* * *

Motyw przemiany w „Dżumie”

W Dżumie przemianie ulegają, co najmniej, trzy postaci.
Rambert początkowo próbuje za wszelką cenę uciec z Oranu. Nie czuje wspólnoty z mieszkańcami miasta. Powolna zamiana powoduje, że dołącza do formacji sanitarnych. Zastrzega, że jeśli tylko będzie miał okazję, ucieknie z miasta. Gdy w końcu taka okazja się nadarzyła, mężczyzna zrozumiał, że nie może opuścić teraz Oranu. Nie pozwala mu na to sumienie. Nie może dla własnego szczęścia odwrócić się od potrzebujących ludzi. Przyznaje, że: „(…) może być wstyd, że człowiek jest sam tylko szczęśliwy”.

Drugą postacią jest ... więcej

* * *

Problematyka „Dżumy” Alberta Camusa

„Dżuma” to powieść-parabola. Możemy ją zatem rozpatrywać na dwóch płaszczyznach. Pierwszą jest odczytywanie utworu zgodnie z przebiegiem akcji. Drugą jest warstwa symboliczna. Poruszone problemy ukazane zostały „nie wprost”.

Głównym tematem dżumy jest przebieg epidemii. Dowiadujemy się o jej pierwszych symptomach. To umierające szczury. Kolejne dni przynoszą pierwsze ofiary w ludziach. Rusza cała machina administracyjna. Wydawane są kolejne zarządzenie o kwarantannie, izolacji i organizacji życia w Oranie. Widzimy także jak zmieniają się nastroje wśród ludzi. Kolejne etapy prowadz... więcej

* * *

Jak zmienił się Oran w wyniku epidemii dżumy?

Oran to dwustutysięczne miasto położone w Algierii. Władze sprawuje tam francuska prefektura. Mimo malowniczego położenia miasto „odwrócone jest od morza”. Na co dzień ludzie zajmują się tam zarabianiem pieniędzy. Skupieni są na pracy.

Sytuację diametralnie zmienia wybuch zarazy. Zarazę zapowiadają umierające na ulicach szczury. Służby sanitarne nie mogą nadążyć z ich sprzątaniem. Początkowo medycy i władze nie chcą przyznać, że szerząca się choroba jest epidemią. Tłumaczą to zależnością od decyzji gubernatora. Powiększająca się liczba zgonów doprowadza do wprowadzenia pierwsz... więcej

* * *

Jak zachowywali się bohaterowie wobec dżumy w powieści Camusa?

Dżuma całkowicie odmieniła życie mieszkańców Oranu. Z powieści dowiadujemy się, jak na chorobę zareagowali mieszkańcy. Główni bohaterowie także przyjęli wobec epidemii określone postawy.

Pierwsze zgony osób chorych nie wpłynęły na życie orańczyków. Nie zdawali sobie sprawę z postępów, jakie poczyni zaraza. Wkrótce jednak ich życie diametralnie się zmieniło. Zamknięto miasto, wprowadzono kwarantannę, ograniczono prawa obywatelskie. Niektórzy z mieszkańców zaczęli się przeciwko temu buntować. Dochodziło do zamieszek i manifestacji. Władza skutecznie je tłumiła. Panował nastrój przygn... więcej

* * *

„Dżuma” - moralne przesłanie utworu

Albert Camus w przenośny sposób ukazuje problem zła. Takie postaci, jak Rieux i Tarrou wypowiadają mu zdecydowaną wojnę. Zło potrafi rozprzestrzeniać się tak szybko, jak zakaźna choroba. Zaraża kolejne osoby.

Rieux nie czuł się kimś wyjątkowym. Uważał, że powinien wykonywać swój zawód, najlepiej jak potrafi. Nie chciał dopuścić do żadnej dodatkowej śmierci. Wiedział, że z chorobą nie wygra. Wielu ludzi umrze. Nie poddał się jednak i konsekwentnie przeciwstawiał wszechobecnej zarazie,. Dawał też przykład innym. Pokazywał drogę, jaką należy podążać. Działał w zgodzie z własny... więcej

* * *

Motyw przyjaźni w „Dżumie”

W „Dżumie” bardzo ważne są relacje łączące poszczególnych bohaterów. Stan zagrożenia sprawia, że tworzą się w specyficznych warunkach zagrożenia dżumą. Postaci często połączyły wspólne wyznawane zasady moralne.

Najlepszym przykładem przyjacielskich relacji jest związek między Bernardem Rieux a Jeanem Tarrou. Poznają się przypadkowo, po pojawieniu się zdechłych szczurów. Ich relacje wraz z rozwojem choroby zacieśniają się. Łączy ich wspólny cel. Walka ze złem, jakim jest dżuma. Wywodzą się z różnych środowisk. Rieux reprezentuje świat biedy, zaś Tarrou to syn prokuratora. Najważ... więcej

* * *

Portret lekarza w „Dżumie” Alberta Camusa

Narratorem i głównym bohaterem kroniki zarazy Camusa jest Bernard Rieux. To pracujący w Oranie lekarz. Jak sam mówi wybrał ten sposób zarabiania na życie na przekór swojemu pochodzeniu. Chciał udowodnić ludziom, że możliwy jest awans społeczny.

Pytany o powody poświęcenia dla chorych Doktor odpowiada, „że gdyby wierzył we wszechmogącego Boga, przestał by leczyć ludzi zostawiając Bogu tę troskę” . Nikt, kto próbuje zmienić świat i nie poddaje się losowi, nie może tak naprawdę wierzyć w Boga. Doktor mówi, że wykonuje swój zawód dla idei.

Za najpilniejszą sprawę uważa ... więcej

* * *

Co symbolizuje „dżuma” z powieści Camusa?

Tytułową „dżumę” możemy interpretować na różne sposoby:
Jako rzeczywistą epidemię - Camus opisuje wybuch i przebieg fikcyjnej zarazy w Oranie. Opisuje każdy z jej etapów. Zaraza rozpoczyna się od pojawienia się na ulicach zdechłych szczurów. Następnie dotyka ludzi. Przez kolejne miesiące ich liczba gwałtownie wzrasta. W mieście zostają wprowadzone specjalne zarządzenia. Bramy Oranu zostają zamknięte. Ograniczony jest dostęp do paliwa i żywności. Ludzie tracą pracę. Wybuchają zamieszki. Otwierane są specjalne szpitale i miejsca odbywania kwarantanny. Liczba zgonów stabilizuje się, a... więcej

* * *

Co oznacza twierdzenie „bakcyl dżumy nigdy nie umiera i nie znika”?

Ostatnie zdanie powieści Alberta Camusa brzmi: „(...) bakcyl dżumy nigdy nie umiera i nie znika (...) nadejdzie być może dzień, kiedy na nieszczęście ludzi i dla ich nauki dżuma obudzi swe szczury i pośle je, by umierały w szczęśliwym mieście.” Wypowiada je, gdy epidemia została pokonana, a bramy miasta otwarte.

Dżuma w powieści nie odnosi się wyłącznie do choroby. Symbolizuje zło, które istnieje we wszechświecie. Autor sugeruje, że człowieczeństwo polega na przeciwstawianiu się złu. Trzeba to robić za wszelką cenę. Wszystkimi dostępnymi środkami. Nie można poddawać się zwątpieniu w sens ... więcej

* * *

Dramat postaw moralnych w „Dżumie” Camusa

W „Dżumie” Alberta Camusa mamy do czynienia z sytuacją wyjątkową. Spokojne i uporządkowane życie miasta przerywa nagle rozwijająca się epidemia. Każdy z mieszkańców musi zdecydować, jaką postawę wobec szerzącego się zła przyjmie. Postawy moralne możemy zaobserwować na przykładzie głównych bohaterów.

Bernard Rieux z wykształcenia jest lekarzem. Gdy uświadamia sobie, że w mieście wybuchła zaraza nie pozostaje obojętny. Z pełnym poświęceniem wykonuje swój zawód. Ratowanie życia ludzkiego uważa za swój obowiązek. Jest ateistą. Pytany o powody poświęcenia dla chorych Doktor odpowia... więcej

* * *

Postawy ludzi wobec zagrożenia w „Dżumie” Camusa

W „Dżumie” Alberta Camusa mamy do czynienia z sytuacją wyjątkową. Zagrożeniem dla zdrowia i życia ludzi jest śmiertelna choroba - dżuma. Lekarze byli przekonani, że w Oranie nigdy nie może dojść do jej rozwoju. Mieszkańcy w obliczu plagi muszą przyjąć określoną postawę. Autor ukazał cały przekrój zachowań i wyborów, które spowodowała epidemia.

Bernard Rieux z wykształcenia jest lekarzem. Gdy uświadamia sobie, że w mieście wybuchła zaraza nie pozostaje obojętny. Z pełnym poświęceniem wykonuje swój zawód. Ratowanie życia ludzkiego uważa za swój obowiązek. Jest at... więcej

* * *



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies