Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Faraon

Geneza „Faraona”

Autor: Dorota Blednicka

Faraon Bolesława Prusa jest jedną z najciekawszych powieści autora, opowiadającą o życiu Starożytnego Egiptu. Autor ukazał w niej panoramiczny obraz procesów społecznych, politycznych, obyczajowych i kulturowych. Badacze literatury i twórczości czołowego polskiego pozytywisty wskazują na kilka podstawowych przyczyn powstania dzieła.

Prus, przystępując do pisania powieści, chciał, aby uzyskała ona charakter wieloaspektowy. Szczególną uwagę skupił na ukazaniu przyczyn klęski państwa egipskiego oraz na modelu władzy, która przyczyniła się do tego. Ważne było także odtworzenie pełnego obrazu życia społecznego z aspektami politycznymi i obyczajowością. Podejmując taką tematykę, autor pragnął nadać dziełu charakter uniwersalnej prawdy o roli państwa, społeczeństwa i związanymi z nimi sprawami. Stworzenie powieści z przesłaniem było głównym założeniem ideowym, które w dużej mierze przyczyniło się do powstania Faraona.

Takie przesłanki znane są już z wcześniejszej twórczości Prusa, między innymi z Lalki. W Faraonie pisarz nadał im formę powieści historycznej, o której zawsze wyrażał się negatywnie, krytykując utwory napisane w konwencji historycznej.

W drugiej połowie XIX wieku polski pozytywizm, a szczególnie proza, podzielony był na dwa główne nurty: realistyczno – naturalistyczny, do którego należał pisarz oraz historyczny, skupiający się wokół twórczości Henryka Sienkiewicza. Prus uważał, że powieść historyczna jest sprzeczna z założeniami pozytywistycznymi. Zajmowanie się przeszłością oraz pisanie według hasła „ku pokrzepieniu serc” wydawały mu się nieadekwatne do założeń epoki.

Podejmując pracę nad Faraonem, jako powieścią historyczną, Prus w zasadzie odszedł od założeń tego gatunku. Prusowska powieść historyczna to przede wszystkim metafora i wyrażenie uniwersalistycznych prawd. Służy ukazaniu problemów współczesnych autorowi, osadzonych jednak w odległej przeszłości. To właśnie zmierzenie się z powieścią historyczną i nadanie jej nowego wymiaru wpłynęło na genezę dzieła. Faraon był jednocześnie swoistą odpowiedzią autora na pozytywistyczny kryzys i odejście od jednego z głównych postulatów epoki.
Wśród przyczyn, które złożyły się na powstanie powieści, wyróżnić należy również pozytywistyczne zainteresowanie cywilizacjami Starożytnego Wschodu. Sprzyjały temu ówczesne odkrycia archeologiczne, liczne badania i opracowania. Także Prus uległ fascynacji życiem dawnego Egiptu.

Przygotowując się do pisania Faraona, rzetelnie podszedł do kwestii merytorycznych. Wiedzę czerpał z licznych opracowań, fotografii, rycin, itp., które były dostępne w Polsce. Jednym ze znanych utworów, z którego czerpał wiedzę, była Historia Starożytnego Egiptu Ignacego Żagiełły – badacza Starożytności. To właśnie w tej pozycji autor odnalazł podstawy do stworzenia realistycznego obrazu opisanego w powieści państwa. Znane były mu też dzieła twórców europejskich, inspirowane starożytnymi czasami.

Ważne i znaczące stały się publikacje i badania francuskiego archeologa Gastona Maspero – między innymi Opowiadania historyczne. Duże znaczenie miała twórczość Georga Ebersa, do której badacze Faraona doszukali się bezpośrednich nawiązań. Prus bowiem zaczerpnął od niego główną tematykę swojej powieści – walkę faraona z kapłanami o władzę polityczną. Z utworu Córka króla egipskiego wykorzystał motyw poznania księcia z Sarą, wyprawy młodego Ramzesa na manewry, wojnę z Libijczykami oraz wiele cech charakteru głównego bohatera. Z innego dzieła Ebersa Uarda zapożyczył postać kapłana Pentuera. Znaczące dla stworzenia powieści Prusa były również Ostatnie dni Pompei Edwarda Bulwera Lyttona, Salammbo Gustawa Flauberta i twórczość J.W. Dropera.

Współczesna pisarzowi sytuacja społeczna i polityczna była również inspiracją i znalazła odzwierciedlenie w Faraonie. Ukazanie różnic społecznych jest oczywiste – Egipt czasów Ramzesa XII jest metaforycznym obrazem polskiego społeczeństwa drugiej połowy XIX wieku. W społecznym aspekcie powieści najważniejsze jest ukazanie procesu upadku państwa, którego Prus był świadkiem. Odnaleźć można także pewne analogie do prawdziwych wydarzeń z życia politycznego dziewiętnastowiecznej Europy. Konflikt między Ramzesem XIII i Herhorem odczytywano jako aluzję do walki i sporów, toczonych przez niemieckiego kanclerza Bismarcka z niemieckim królem Wilhelmem II. Wykorzystał również własne doświadczenia z wypraw do kopalni soli w Wieliczce oraz to, że był świadkiem zaćmienia słońca.

strona:    1    2  

Szybki test:

Prus uważał, że powieść historyczna jest sprzeczna z:
a) konwencją XIX-wieczną
b) warsztatem pisarza
c) założeniami pozytywistycznym
d) jego poglądami
Rozwiązanie

Konflikt między Ramzesem XIII i Herhorem odczytywano jako aluzję do walki i sporów, toczonych w:
a) Francji
b) Niemczech
c) Rosji
d) Austrii
Rozwiązanie

Powieść drukowana była w latach 1895 – 1896w odcinkach w:
a) „Tygodniku Ilustrowanym”
b) „Przeglądzie Ilustrowanym”
c) „Tygodniku Powszechnym”
d) „Przeglądzie Warszawskim”
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

Inne
„Faraon” - TOM I – szczegółowe streszczenie
„Faraon” - TOM II – szczegółowe streszczenie
Czas i miejsce akcji „Faraona”
Geneza „Faraona”
Życiorys Bolesława Prusa
„Faraon” jako powieść historyczna
„Faraon” - streszczenie w pigułce
Główne wątki „Faraona” Bolesława Prusa
Plan wydarzeń „Faraona”
Motywy literackie w „Faraonie”
Prawda historyczna a fikcja literacka w „Faraonie”
Realizm „Faraona”
Tragizm postaci Ramzesa XIII
Walka o władzę w Egipcie – konflikt między Ramzesem XIII a kapłanami
Obraz społeczeństwa egipskiego w „Faraonie” Prusa
Kompozycja utworu i narrator w „Faraonie”
Charakterystyka pozostałych bohaterów
Ramzes (później Ramzes XIII) – szczegółowa charakterystyka
Uniwersalna wymowa „Faraona”
Przyczyny kryzysu państwa egipskiego
Państwo i jego problemy w „Faraonie”
„Faraon” na szklanym ekranie
Plan reform Ramzesa XIII i rządy Herhora
Rola kapłanów w Egipcie
Kalendarium twórczości Bolesława Prusa
Kalendarium życia Bolesława Prusa
Słowniczek pojęć egipskich
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies