Confiteor - analiza i interpretacja ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Mloda Polska

Confiteor - analiza i interpretacja

Autor: Karolina Marlêga

„Jak rzadko kto w literaturze wcieliÅ‚ siÄ™ i wypowiedziaÅ‚ siÅ‚Ä™ i prowokacjÄ™ modernistycznego buntu” – opinia o StanisÅ‚awie Przybyszewskim, autorstwa Kazimierza Wyki.

„Confiteor”, czoÅ‚owy manifest polskiego modernizmu zostaÅ‚ upubliczniony na Å‚amach krakowskiego czasopisma „Å»ycie” 1 stycznia 1899 roku. Napisany pod wpÅ‚ywem inspiracji „Tako rzecze Zaratustra” Fryderyka Nietschego, od pierwszego dnia staÅ‚ siÄ™ opozycjÄ… dla „tradycji sztuki zaangażowanej, wpisanej w literaturÄ™ romantycznÄ… i pozytywistycznÄ…” („SÅ‚ownik Encyklopedyczny - JÄ™zyk polski”, E. Olinkiewicz, K. RadzymiÅ„ska, H. StyÅ›, 1999).

Prócz dziaÅ‚ O „nowÄ… sztukÄ™” oraz napisanego po niemiecku „Zur Psychologie des Individuums. Chopin und Nietzsche”, „Confiteor” jest zaliczany do grona najważniejszych dzieÅ‚ StanisÅ‚awa Przybyszewskiego. PropagujÄ…c w nim poglÄ…d, że „Sztuka w naszym pojÄ™ciu jest metafizycznÄ…, tworzy nowe syntezy, dociera jÄ…dra wszechrzeczy, wnika we wszystkie tajnie i gÅ‚Ä™bie”, ten Cygan, buntownik i filozof na poczÄ…tku dzieÅ‚a zanegowaÅ‚ dotychczasowy sposób postrzegania sztuki. Jego „Confiteor” (Å‚ac. „wyznajÄ™”) stanÄ…Å‚ w opozycji do dzieÅ‚ takich klasyków, jak Artur Schopenhauer, Platon czy ToÅ‚stoj.

„Confiteor” jest manifestem artystycznym. Przybyszewski przeciwstawia siÄ™ tezie, iż sztuka powinna peÅ‚nić misjÄ™, mieć cel i funkcjÄ™. Autor zanegowaÅ‚ tworzenie pod wpÅ‚ywem panujÄ…cych akurat praw spoÅ‚ecznych i etycznych, gdyż sztuka powinna być zwierciadÅ‚em duszy, odtwarzać to, co „jest wiecznym, niezależnym od wszelkich zmian lub przypadkowoÅ›ci, niezawisÅ‚ym ani od czasu, ani od przestrzeni” bez skupiania siÄ™ na takich aspektach, jak dobro i zÅ‚o, piÄ™kno i brzydota, bogactwo i bieda, gÅ‚upota i mÄ…drość.

ArtykuÅ‚ peÅ‚en jest nieprzychylnych uwag na temat dotychczasowych przejawów „sztuki”. Nazywa jÄ… sÅ‚użącÄ… „tak zwanej moralnoÅ›ci”, niedopuszczajÄ…cej do gÅ‚osu prawdy o zmiennoÅ›ci duszy, o rozmaitych siÅ‚ach majÄ…cych na niÄ… wpÅ‚yw w danym czasie i miejscu, o jej „wybuchach na zewnÄ…trz”.
Z szeregu poglÄ…dów, postulowanych przez Przybyszewskiego w „Confiteorze”, poczÄ…wszy od wyzwolenia sztuki od spoÅ‚ecznych powinnoÅ›ci, a skoÅ„czywszy na koniecznoÅ›ci pokazywania prawdy o „nagiej duszy, o tym, co w czÅ‚owieku autentyczne, najgÅ‚Ä™bsze”, najważniejszÄ… tezÄ… artykuÅ‚u jest ta o bezcelowoÅ›ci sztuki. „Sztuka nie ma żadnego celu, jest celem sama w sobie, jest absolutem, bo jest odbiciem absolutu – duszy” – zdanie to podsumowuje caÅ‚Ä… interpretacjÄ™ czoÅ‚owego dzieÅ‚a MÅ‚odej Polski.

Tylko, gdy sztuka bÄ™dzie dostÄ™pna dla wszystkich, gdy stanie siÄ™ wrÄ™cz „religiÄ… ubogich” z artystÄ… – jednostkÄ… nieprzeciÄ™tnie wrażliwÄ…, empatycznÄ…, silnÄ… psychicznie i inteligentnÄ… w roli kapÅ‚ana, gdy zdamy sobie sprawÄ™, że jest „paniÄ…, praźródÅ‚em, z którego caÅ‚e życie siÄ™ wyÅ‚oniÅ‚o”, gdy w koÅ„cu zwolnimy jÄ… z koniecznoÅ›ci odwzorowywania rzeczywistoÅ›ci, wtedy speÅ‚ni swojÄ… odwiecznÄ… misjÄ™ - bÄ™dzie „objawieniem duszy we wszystkich jej stanach”:

„Artysta odtwarza (…) życie duszy we wszystkich przejawach; nic go nie obchodzÄ… ani prawa spoÅ‚eczne, ani etyczne (…) Jest on osobisty tylko wewnÄ™trznÄ… potÄ™gÄ…, z jakÄ… stany duszy odtwarza, poza tym jest kosmicznÄ…, metafizycznÄ… siÅ‚Ä…, przez jakÄ… siÄ™ absolut i wieczność przejawia (…)Artysta stoi ponad życiem, ponad Å›wiatem, jest Panem Panów, nie kieÅ‚znany żadnym prawem, nie ograniczany żadnÄ… siÅ‚Ä… ludzkÄ…. (…) Sztuka tendencyjna, sztuka pouczajÄ…ca, sztuka-rozrywka, sztuka-patriotyzm, sztuka majÄ…ca jakiÅ› cel moralny lub spoÅ‚eczny przestaje być sztukÄ…, a staje siÄ™ bibliÄ… pauperum dal ludzi, którzy nie umiejÄ… myÅ›leć (…). Sztuka demokratyczna, sztuka dla ludu jeszcze niżej stoi”.

Zobacz inne artykuły:

Baudelaire Charles
Kwiaty zła - opracowanie
Kwiaty zła - wiadomości wstępne
Padlina - interpretacja i analiza

Kasprowicz Jan
Z chałupy - analiza i interpretacja
W chałupie -analiza i interpretacja
Dies Irae - analiza i interpretacja
Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach - analiza i interpretacja

Miciński Tadeusz
Anake - interpretacja i analiza
Lucyfer - interpretacja i analiza
Lucyfer - wiadomości wstępne

Przerwa-Tetmajer Kazimierz
Anioł Pański - interpretacja i analiza
Anioł Pański - kontekst
Eviva l'arte! - interpretacja i analiza
LubiÄ™, kiedy kobieta - interpretacja i analiza
„Koniec wieku XIX” Kazimierza Przerwy-Tetmajera i „SchyÅ‚ek wieku” WisÅ‚awy Szymborskiej - analiza porównawcza
Koniec wieku XIX - interpretacja i analiza
Koniec wieku XIX - kontekst
Melodia mgieł nocnych (Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym) - interpretacja i analiza

Przybyszewski Stanisław
Confiteor - analiza i interpretacja

Rimbaud Jean Arthur
Statek pijany - analiza
Statek pijany - interpretacja
Statek pijany - wiadomosci wstępne
Samogłoski - interpretacja i analiza

Verlaine Paul
Sztuka poetycka - interpretacja i analiza

Inne



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies