„Koniec wieku XIX” Kazimierza Przerwy-Tetmajera i „SchyÅ‚ek wieku” WisÅ‚awy Szymborskiej - analiza porównawcza ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Mloda Polska

„Koniec wieku XIX” Kazimierza Przerwy-Tetmajera i „SchyÅ‚ek wieku” WisÅ‚awy Szymborskiej - analiza porównawcza

Autor: Karolina Marlêga

WÄ…tek koÅ„ca Å›wiata, problem przemijania oraz refleksja nad nieuchronnoÅ›ciÄ… koÅ„ca sÄ… tematem wielu wierszy. Zestawienie pod tym kÄ…tem jest możliwe na przykÅ‚ad w przypadku liryków Kazimierza Przerwy-Tetmajera oraz WisÅ‚awy Szymborskiej. „Koniec wieku XIX” oraz „SchyÅ‚ek wieku”, mimo iż napisane z okazji zakoÅ„czeniu innych epok, sÄ… do siebie pod wieloma wzglÄ™dami bardzo podobne.

Wiersz czoÅ‚owego polskiego modernisty powstaÅ‚ – jak sama nazwa wskazuje – pod koniec XIX stulecia. Z kolei utwór naszej Noblistki zostaÅ‚ napisany okoÅ‚o 100 lat później. Dzieli je przepaść czasowa, lecz Å‚Ä…czÄ… te same frustracje i obawy, przebija z nich ten sam pesymistyczny nastrój, przygnÄ™biajÄ…cy klimat, dekadenckie zanegowanie wszystkiego, przekonanie o nieuchronnym zmierzaniu ludzkoÅ›ci ku katastrofie, o wyniszczajÄ…cym Å›wiat kryzysie kultury i moralnoÅ›ci. Zarówno „Koniec wieku XIX”, jak i „SchyÅ‚ek wieku” to wiersze-manifesty, w których autorzy dokonujÄ… bolesnego rozrachunku z czoÅ‚owymi ideami mijajÄ…cych epok, które jeszcze niedawno miaÅ‚y przynieść lepszÄ… przyszÅ‚ość.

Oba liryki są głosem niewiary i braku nadziei. W wierszu młodopolskiego poety przewijają się pytania o sens przekleństwa, ironii, wzgardy, rozpaczy, walki, rezygnacji, bytu przyszłego, wykorzystywania pełni życia. Nie doczekują się konkretnych odpowiedzi, lecz spotykają się z drastyczną negacją. Dla człowieka końca XIX wieku, czyli bohatera liryku, życie nie ma żadnego sensu. Straciwszy wiarę w Boga i ludzi, nabył pewność o względności wszystkiego oraz o braku dostatecznej obrony przeciw złu tego świata. Jego postawę, zdominowaną przez negację, apatię, niewiarę i rezygnację z walki z przeciwnościami losu, doskonale kwituje finalny gest, czyli opuszczenie głowy w milczeniu.

Szymborska także przyglÄ…da siÄ™ gÅ‚upocie, mÄ…droÅ›ci oraz nadziei, dajÄ…c wyraz swojemu rozgoryczeniu i rozczarowaniu poprzez czÄ™ste powtórzenia „miaÅ‚o”, „miaÅ‚”, „miaÅ‚a”. Jak zawsze, w wierszu współczesnej poetki odnajdziemy dużą dozÄ™ ironii, wzmacniajÄ…cej pesymistyczny wydźwiÄ™k caÅ‚ego utworu („Kto chciaÅ‚ cieszyć siÄ™ Å›wiatem ten staje przed zadaniem nie do wykonania”). Zdaniem podmiotu nadchodzÄ…ca era XXI wieku jest niewiadomÄ…, Å›wiat jest zagadkÄ…. Odpowiedzi nie przynosi wiara: „Modlitwa?... lecz niewielu tylko oko mami / Oko w trójkÄ…t wprawione i na Å›wiat patrzÄ…ce” (podobnie o wiersze wypowiada siÄ™ Tetmajer - czÅ‚owiek w obliczu losu jest jak „mrówka rzucona na szyny, która ma walczyć z pociÄ…giem nadchodzÄ…cym w pÄ™dzie”).
W obu wiersza podmiot liryczny przypomina liść smagany wiatrem czy bezbronne zwierzÄ™, porzucone na mrozie. Nie decyduje o swoim losie, jest jest caÅ‚kowicie uzależniony od czynników zewnÄ™trznych. ZdajÄ…c sobie sprawÄ™ ze swojego poÅ‚ożenia, w wierszu modernistycznego wieszcza pyta: „Co zostaÅ‚o nam, co wszystko wiemy, dla których żadna z dawnych wiar już nie wystarcza?”, a u Szymborskiej stwierdza, iż „nie ma pytaÅ„ pilniejszych od pytaÅ„ naiwnych”.

Zarówno Tetmajer, jak i autorka „SchyÅ‚ku wieku” wypowiadajÄ… siÄ™ w imieniu caÅ‚ego pokolenia. SÄ… gÅ‚osem zbiorowoÅ›ci, czego dowodzÄ… użyte w lirykach zwroty „nam” („Koniec wieku XIX”) czy „nasz XX wiek” (Szymborska). Ich refleksja nad przeszÅ‚oÅ›ciÄ… („MiaÅ‚o siÄ™ kilka nieszczęść nie przydarzać już, na przykÅ‚ad wojna i głód, i tak dalej” - „SchyÅ‚ek wieku”) oraz zamyÅ›lenie nad straconymi zÅ‚udzeniami nadziejami („a to, co miaÅ‚o nadejść, nie nadeszÅ‚o”)

PodobieÅ„stwo poruszonych problemów oraz analogiczność wniosków, wynikajÄ…cych z interpretacji utworów nie korespondujÄ… z budowÄ… dzieÅ‚, które sÄ… caÅ‚kowicie różne. „Koniec wieku XIX” zostaÅ‚ napisany tradycyjnym trzynastozgÅ‚oskowcem, caÅ‚ość zostaÅ‚a podzielona na regularne, czterowersowe strofy (pięć) scalone rymami okalajÄ…cymi. Z kolei wiersz Szymborskiej cechuje nierówna ilość wersów w strofie, brak rymów, odrzucenie klasycznych zasad budowy, wystÄ™powanie nieregularnej iloÅ›ci sylab w wersach.

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Baudelaire Charles
Kwiaty zła - opracowanie
Kwiaty zła - wiadomości wstępne
Padlina - interpretacja i analiza

Kasprowicz Jan
Z chałupy - analiza i interpretacja
W chałupie -analiza i interpretacja
Dies Irae - analiza i interpretacja
Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach - analiza i interpretacja

Miciński Tadeusz
Anake - interpretacja i analiza
Lucyfer - interpretacja i analiza
Lucyfer - wiadomości wstępne

Przerwa-Tetmajer Kazimierz
Anioł Pański - interpretacja i analiza
Anioł Pański - kontekst
Eviva l'arte! - interpretacja i analiza
LubiÄ™, kiedy kobieta - interpretacja i analiza
„Koniec wieku XIX” Kazimierza Przerwy-Tetmajera i „SchyÅ‚ek wieku” WisÅ‚awy Szymborskiej - analiza porównawcza
Koniec wieku XIX - interpretacja i analiza
Koniec wieku XIX - kontekst
Melodia mgieł nocnych (Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym) - interpretacja i analiza

Przybyszewski Stanisław
Confiteor - analiza i interpretacja

Rimbaud Jean Arthur
Statek pijany - analiza
Statek pijany - interpretacja
Statek pijany - wiadomosci wstępne
Samogłoski - interpretacja i analiza

Verlaine Paul
Sztuka poetycka - interpretacja i analiza

Inne



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies