Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Syzyfowe prace
Chłopiec jest bohaterem dynamicznym. Zmienia się zarówno jego wygląd, jak i charakter. Choć na początku swej edukacyjnej ścieżki ulega rusyfikacji, wierzy w każde słowo swego duchowego przewodnika i mentora - inspektora Zabielskiego, aktywnie działa w założonym poprzez siebie kole rusofilskim, to jednak w miarę upływu lat dorasta do samodzielnego myślenia. Dowodem jego „zakochania” we wszystkim, co rosyjskie i całkowitego podporządkowania obcym wpływom była między innymi odpowiedź na pytanie dyrektora, czy upoważnił Waleckiego do złożenia protestu na treści rozpowszechniane przez historyka Kostriulewa: „- Ja nie mogłem do wystąpienia namawiać kolegi Wałeckiego, gdyż uważam za bardzo użyteczne te «dopełnienia», które nam właśnie czytał profesor Kostriulew. Był to krytyczny rzut oka na machinacje Jezuitów w upadającej i upadłej Polsce. Mnie się zdaje, że my wszyscy z przyjemnością słuchaliśmy uwag nadprogramowych i muszę wyznać, że Walecki protestował tylko we własnem swojem imieniu”.
Na uwagę zasługuje stosunek bohatera do religii, który zmieniał się kilkakrotnie w utworze, począwszy od biernego, nawykowego uczestnictwa w nabożeństwach w dzieciństwie, poprzez gorącą falę pobożności zainspirowanej stratą matki, a skończywszy na wyznawaniu materializmu i ateizmu.
Momentem przełomowym w jego życiu jest lekcja polskiego profesora Sztettera, na której Bernard Zygier deklamuje Redutę Ordona. Próbował powstrzymał wzruszenie pomieszane ze złością i żelem: „Borowicz zamknął oczy. Znalazł już wszystko. To ten sam żołnierz, o którym mówił mu przed laty strzelec Noga na pagórku pod lasem. Ten sam, zabity nahajami, leżący w skrwawionej mogile pod świerkiem, Serce Marcina szarpnęło się nagle, jakby chciało wydrzeć się z piersi, ciałem jego potrząsało wewnętrze łkanie. Ścisnął mocno zęby, żeby z krzykiem nie szlochać. Zdawało mu się, że nie wytrzyma, że skona z żalu”.
Od tej pamiętnej chwili Borowicz zaczyna rozumieć zasady manipulacji, jakim został poddany wraz z tak samo jak on nieświadomymi kolegami. Bohater zmienia swój światopogląd, staje na czele koła patriotów, czyta dużo „zakazanych książek”, organizuje spotkania u „Mańka”. Na jego życie wpływ wywarły dwie książki. Po lekturze Mickiewiczowskich Dziadów nie był w stanie z nikim rozmawiać. Uciekł do najbliższego lasu i błąkał się tam: „pożerany przez nieopisane wzruszenie. W zachwycie jego tkwiło coś bolesnego, jakieś przypomnienie mętne i zamglone a przecie żywe, niby ciągle w uchu dzwoniący płacz nie wiedzieć czyj, nie wiedzieć kiedy słyszany, a może niesłyszany nigdy, tylko razem z istnością poczęty w łonie matki, gdy brzemienna chodziła około uwolnienia męża z fortecy i w milczeniu płakała nad męką, nad klęskami, nad niedolą i boleścią ginącego powstania...”. Poezja i literatura epoki Mickiewicza odegrała w życiu Marcina rolę kształcącą: „Przechodził wśród tych arcydzieł, jak przez chłostę, jak między szeregami osób, które na niego patrzały ze wzgardą. Dusza jego pod wpływem tej lektury mocowała się z własnemi błędami, ulepszała w sobie i staliła się raz na zawsze w kształt niezmienny, niby do białości rozpalone żelazo, rzucone w zimna wodę”.
Z kolei gdy przeczytał dzieło H.T. Buckle’a – Historię cywilizacji w Anglii – uświadomił sobie, jak wielu rzeczy jeszcze nie wie. Owa pozycja: „wyliczała z imienia cały spis nauk nieznanych, ukazywała ich perspektywę bez końca”.Charakterystyka Marcina Borowicza
Chłopiec jest bohaterem dynamicznym. Zmienia się zarówno jego wygląd, jak i charakter. Choć na początku swej edukacyjnej ścieżki ulega rusyfikacji, wierzy w każde słowo swego duchowego przewodnika i mentora - inspektora Zabielskiego, aktywnie działa w założonym poprzez siebie kole rusofilskim, to jednak w miarę upływu lat dorasta do samodzielnego myślenia. Dowodem jego „zakochania” we wszystkim, co rosyjskie i całkowitego podporządkowania obcym wpływom była między innymi odpowiedź na pytanie dyrektora, czy upoważnił Waleckiego do złożenia protestu na treści rozpowszechniane przez historyka Kostriulewa: „- Ja nie mogłem do wystąpienia namawiać kolegi Wałeckiego, gdyż uważam za bardzo użyteczne te «dopełnienia», które nam właśnie czytał profesor Kostriulew. Był to krytyczny rzut oka na machinacje Jezuitów w upadającej i upadłej Polsce. Mnie się zdaje, że my wszyscy z przyjemnością słuchaliśmy uwag nadprogramowych i muszę wyznać, że Walecki protestował tylko we własnem swojem imieniu”.
Na uwagę zasługuje stosunek bohatera do religii, który zmieniał się kilkakrotnie w utworze, począwszy od biernego, nawykowego uczestnictwa w nabożeństwach w dzieciństwie, poprzez gorącą falę pobożności zainspirowanej stratą matki, a skończywszy na wyznawaniu materializmu i ateizmu.
Momentem przełomowym w jego życiu jest lekcja polskiego profesora Sztettera, na której Bernard Zygier deklamuje Redutę Ordona. Próbował powstrzymał wzruszenie pomieszane ze złością i żelem: „Borowicz zamknął oczy. Znalazł już wszystko. To ten sam żołnierz, o którym mówił mu przed laty strzelec Noga na pagórku pod lasem. Ten sam, zabity nahajami, leżący w skrwawionej mogile pod świerkiem, Serce Marcina szarpnęło się nagle, jakby chciało wydrzeć się z piersi, ciałem jego potrząsało wewnętrze łkanie. Ścisnął mocno zęby, żeby z krzykiem nie szlochać. Zdawało mu się, że nie wytrzyma, że skona z żalu”.
Od tej pamiętnej chwili Borowicz zaczyna rozumieć zasady manipulacji, jakim został poddany wraz z tak samo jak on nieświadomymi kolegami. Bohater zmienia swój światopogląd, staje na czele koła patriotów, czyta dużo „zakazanych książek”, organizuje spotkania u „Mańka”. Na jego życie wpływ wywarły dwie książki. Po lekturze Mickiewiczowskich Dziadów nie był w stanie z nikim rozmawiać. Uciekł do najbliższego lasu i błąkał się tam: „pożerany przez nieopisane wzruszenie. W zachwycie jego tkwiło coś bolesnego, jakieś przypomnienie mętne i zamglone a przecie żywe, niby ciągle w uchu dzwoniący płacz nie wiedzieć czyj, nie wiedzieć kiedy słyszany, a może niesłyszany nigdy, tylko razem z istnością poczęty w łonie matki, gdy brzemienna chodziła około uwolnienia męża z fortecy i w milczeniu płakała nad męką, nad klęskami, nad niedolą i boleścią ginącego powstania...”. Poezja i literatura epoki Mickiewicza odegrała w życiu Marcina rolę kształcącą: „Przechodził wśród tych arcydzieł, jak przez chłostę, jak między szeregami osób, które na niego patrzały ze wzgardą. Dusza jego pod wpływem tej lektury mocowała się z własnemi błędami, ulepszała w sobie i staliła się raz na zawsze w kształt niezmienny, niby do białości rozpalone żelazo, rzucone w zimna wodę”.
Kończąc gimnazjum i zdając egzamin dojrzałości, Borowicz jest już dojrzały moralnie i politycznie. Choć ma dopiero siedemnaście lat, potrafi dostrzec zło rozpraszające się po zniewolonym kraju.
Wrażliwa strona natury Marcina ujawnia się w jego miłości do matki, myślistwa czy przyrody. W czasie wakacji w rodzinnych Gawronkach „niektóre z drzewin witał z uśmiechem radości (…). Lubił je, nie wiedząc o tym, tak głęboko, jakby były cząstkami jego istory, organami jego czującej natury”. W końcowych rozdziałach powieści, nastoletni Borowicz zakochuje się z wzajemnością w Annie Stogowskiej. Uczucie młodych jest niewinne i pozbawione jakichkolwiek kalkulacji czy akcentów erotycznych, lecz mimo to jest jedną z najtragiczniejszych historii o miłości, czego dowodem mogą być rozmyślania bohatera po spotkaniu z „Birutą”: „Trza było skazać na śmierć tę miłość, od której serce pęka, jakby zbielałem w ogniu żelazem wypalić wszystko aż do ostatniego wspomnienia. Postanowił zacząć tę pracę od chwili bieżącej, dźwignąć niezwłocznie katuszę: unikać widoku «Biruty». Gdy upłynęła trzecia noc od ostatniej «schadzki» nie poszedł do parku. Ranek spędził w lesie. Leżał tam twarzą do ziemi, jak człowiek śpiący w letargu i przywalony ziemią mogiły. Ciało jego nie czuło głodu ani pragnienia, zimna ani bólu. W głowie miał taką nicość, jakby mu ją przed chwilą rozwaliła bomba. Tylko w głębokości serca tlało, niby płomyk, cierpienie zranionej duszy. Czasem blask jego pełgał żywiej i oblekał się w formę przysięgi: gdybyś kiedy we śnie poczuła, że oczy moje już nie patrzą na ciebie z miłością, wiedz, żem żyć przestał...”.
strona: 1 2 3
Szybki test:
Co za najważnie w wychowaniu Marcina uważali jego rodzice?a) wykształcenie
b) oczytanie
c) patriotyzm
d) kulturę osobistę
Rozwiązanie
Momentem przełomowym w życiu Marcina jest:
a) groźba wyrzucenia ze szkoły
b) recytacja Zygiera
c) prośba Zabielskiego
d) wstawienie się za Radkiem
Rozwiązanie
Jakiej cechy brakowało Marcinowi po pierwszej nocy spędzonej w Owczarach?
a) nieśmiałości
b) poczucia humoru
c) ogłady
d) samodzielności
Rozwiązanie
Więcej pytań
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies