Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Szewcy
Nowe formy w malarstwie i wynikającego z tego nieporozumienia, Szkice estetyczne, Teatr. Wstęp do teorii Czystej Formy w teatrze w tych trzech dziełach Witkiewicz zawarł swoje poglądy na temat sztuki. Czytamy w nich, iż artysta dokonał podziału sztuk na jednorodne (muzyka, malarstwo) oraz złożone (teatr, poezja). Na uwagę zasługuje fakt, iż Witkacy nie uważał powieści za sztukę, a za nośnik informacji. Chociaż sam był autorem czterech głośnych powieści to wypowiadał się o tym gatunku literackim w następujący sposób: „Powieść, jako rzecz przeznaczona do cichego czytania, a nie do recytacji, może działać tylko przez pojęcia i obrazy i pozbawiona jest czynnika zmysłowego (dźwiękowego lub wzrokowego), bez którego nie może być pełnego działania Czystej Formy (…) Następnie powieść jest za długa, aby konstrukcja jej działała bezpośrednio, jak sztuka w teatrze lub utwór muzyczny”.
Czym jest tajemnicza Czysta Forma? Konstanty Puzyna podjął się próby zdefiniowania tego trudnego i skomplikowanego pojęcia. Według badacza „Konstrukcja form na płaszczyźnie, czyli kompozycja albo Czysta Forma, sugeruje, że dzieło sztuki rozpatrywać winniśmy w kategoriach wyłącznie formalnych, pomijając wszelkie «treści» tego dzieła, a więc wszelkie odniesienia do rzeczywistości pozaartystycznej. Postulat taki wysuwa Witkacy co krok, formułuje nieustannie expressis verbis. Oznacza on jednak przecież, że dadzą się sformułować takie właśnie kategorie formalne, że konstrukcja form, czyli kompozycja, rządzi się określonymi prawami formy, które możemy badać, ustalając ich wzajemne zależności i powiązania. Że, innymi słowy, Czysta Forma to pewien system relacji między elementami (formami) dzieła, zupełnie prosty lub niezmiernie złożony, dający się jednak zawsze rozłożyć na czynniki pierwsze, rozmontować i objaśnić”. Czysta Forma to nieistniejący ideał, do którego powinien dążyć każdy artysta tworzący swoje dzieło. Jest to pewien sposób zestawienia podstawowych elementów dzieła, aby stanowiło ono idealną całość wywołującą uczucia metafizyczne.
Pojęcie Czystej Formy jest ściśle związane z systemem filozoficznym Witkacego. Artysta zbudował system ontologiczny opierając się na pewności własnej jaźni. Uważał, iż jednostka, czyli Istnienie Poszczególne istnieje w wielości innych jednostek i je dostrzega. Świat jest zatem jednością złożoną z wielu poszczególnych istnień, jest Istnieniem. Witkacy uznawał, iż Istnienia Poszczególne są skończone i śmiertelne, lecz jako całość, świat, są nieskończone. Jego filozofia była zbieżna z poglądami Gottfireda Leibniza, który to stworzył pojęcie monad. Monada, czyli jednostka jest samowystarczalna i doświadcza siebie od wewnątrz, natomiast postrzegana od zewnątrz jest cząstką większej całości. Jednak Monady Witkacego różniły się od tych Leibniza tym, iż poza bogatą sferą duchową doświadczały one swojej cielesności. Czysta Forma Witkacego
Nowe formy w malarstwie i wynikającego z tego nieporozumienia, Szkice estetyczne, Teatr. Wstęp do teorii Czystej Formy w teatrze w tych trzech dziełach Witkiewicz zawarł swoje poglądy na temat sztuki. Czytamy w nich, iż artysta dokonał podziału sztuk na jednorodne (muzyka, malarstwo) oraz złożone (teatr, poezja). Na uwagę zasługuje fakt, iż Witkacy nie uważał powieści za sztukę, a za nośnik informacji. Chociaż sam był autorem czterech głośnych powieści to wypowiadał się o tym gatunku literackim w następujący sposób: „Powieść, jako rzecz przeznaczona do cichego czytania, a nie do recytacji, może działać tylko przez pojęcia i obrazy i pozbawiona jest czynnika zmysłowego (dźwiękowego lub wzrokowego), bez którego nie może być pełnego działania Czystej Formy (…) Następnie powieść jest za długa, aby konstrukcja jej działała bezpośrednio, jak sztuka w teatrze lub utwór muzyczny”.
Czym jest tajemnicza Czysta Forma? Konstanty Puzyna podjął się próby zdefiniowania tego trudnego i skomplikowanego pojęcia. Według badacza „Konstrukcja form na płaszczyźnie, czyli kompozycja albo Czysta Forma, sugeruje, że dzieło sztuki rozpatrywać winniśmy w kategoriach wyłącznie formalnych, pomijając wszelkie «treści» tego dzieła, a więc wszelkie odniesienia do rzeczywistości pozaartystycznej. Postulat taki wysuwa Witkacy co krok, formułuje nieustannie expressis verbis. Oznacza on jednak przecież, że dadzą się sformułować takie właśnie kategorie formalne, że konstrukcja form, czyli kompozycja, rządzi się określonymi prawami formy, które możemy badać, ustalając ich wzajemne zależności i powiązania. Że, innymi słowy, Czysta Forma to pewien system relacji między elementami (formami) dzieła, zupełnie prosty lub niezmiernie złożony, dający się jednak zawsze rozłożyć na czynniki pierwsze, rozmontować i objaśnić”. Czysta Forma to nieistniejący ideał, do którego powinien dążyć każdy artysta tworzący swoje dzieło. Jest to pewien sposób zestawienia podstawowych elementów dzieła, aby stanowiło ono idealną całość wywołującą uczucia metafizyczne.
Czysta Forma miała za zadanie wywołanie u odbiorcy, czyli Istnienia Poszczególnego, przeżyć metafizycznych, dzięki którym zjednał by się on ze światem zewnętrznym, czyli Istnieniem. Jak pisze Konstanty Puzyna „wtedy też osiągamy to, co najrzadsze i w życiu najcenniejsze: przeżywamy w ogóle «Tajemnicę Istnienia jako jedność w wielości»”. Właśnie takie jest zadanie sztuki, nie informować, czy przedstawiać rzeczywistość, ale wywoływać poczucie jedności z otaczającym nas światem.
Witkacy przekonywał, iż sztuka za jego czasów utraciła swoją harmonię, którą miała za czasów dawnych. Dzieła antyczne uważał za najdoskonalsze w Czystej Formie, ponieważ idealnie przedstawiały one jedność twórcy z otaczającym go światem. Współczesna Witkacemu sztuka przepełniona była perwersyjnością, brzydotą, brakiem harmonii. Artysta diagnozował, iż sygnalizowało to zbliżającą się katastrofę, czyli powstanie społeczeństwa pozbawionego odczuć metafizycznych, umundurowanego, masowego, jednolitego. Przewidywał, iż wkrótce zanikną elity intelektualne, dopowiedziane za kreowanie myśli, a przede wszystkim sztuki.
strona: 1 2
Szybki test:
Do głównych założeń systemu Czystej Formy Witkacy zaliczał:a) uwolnienie sztuki od ograniczeń realizmu
b) zdanie się na eksperyment
c) uwolnienie sztuki od treści politycznych
d) wszystkie odpowiedzi są poprawne
Rozwiązanie
Według Witkacego zadaniem sztuki było:
a) kreować świat
b) informować
c) wywoływać poczucie jedności z otaczającym światem
d) przedstawiać rzeczywistość
Rozwiązanie
Witkacy nie uważał powieści za sztukę, a za nośnik:
a) informacji
b) metafizyki
c) myśli
d) uczuć
Rozwiązanie
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies