Czysta Forma Witkacego ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Szewcy

Czysta Forma Witkacego

Autor: Karolina Marlêga

Nowe formy w malarstwie i wynikajÄ…cego z tego nieporozumienia, Szkice estetyczne, Teatr. WstÄ™p do teorii Czystej Formy w teatrze w tych trzech dzieÅ‚ach Witkiewicz zawarÅ‚ swoje poglÄ…dy na temat sztuki. Czytamy w nich, iż artysta dokonaÅ‚ podziaÅ‚u sztuk na jednorodne (muzyka, malarstwo) oraz zÅ‚ożone (teatr, poezja). Na uwagÄ™ zasÅ‚uguje fakt, iż Witkacy nie uważaÅ‚ powieÅ›ci za sztukÄ™, a za noÅ›nik informacji. Chociaż sam byÅ‚ autorem czterech gÅ‚oÅ›nych powieÅ›ci to wypowiadaÅ‚ siÄ™ o tym gatunku literackim w nastÄ™pujÄ…cy sposób: „Powieść, jako rzecz przeznaczona do cichego czytania, a nie do recytacji, może dziaÅ‚ać tylko przez pojÄ™cia i obrazy i pozbawiona jest czynnika zmysÅ‚owego (dźwiÄ™kowego lub wzrokowego), bez którego nie może być peÅ‚nego dziaÅ‚ania Czystej Formy (…) NastÄ™pnie powieść jest za dÅ‚uga, aby konstrukcja jej dziaÅ‚aÅ‚a bezpoÅ›rednio, jak sztuka w teatrze lub utwór muzyczny”.

Czym jest tajemnicza Czysta Forma? Konstanty Puzyna podjÄ…Å‚ siÄ™ próby zdefiniowania tego trudnego i skomplikowanego pojÄ™cia. WedÅ‚ug badacza „Konstrukcja form na pÅ‚aszczyźnie, czyli kompozycja albo Czysta Forma, sugeruje, że dzieÅ‚o sztuki rozpatrywać winniÅ›my w kategoriach wyÅ‚Ä…cznie formalnych, pomijajÄ…c wszelkie «treÅ›ci» tego dzieÅ‚a, a wiÄ™c wszelkie odniesienia do rzeczywistoÅ›ci pozaartystycznej. Postulat taki wysuwa Witkacy co krok, formuÅ‚uje nieustannie expressis verbis. Oznacza on jednak przecież, że dadzÄ… siÄ™ sformuÅ‚ować takie wÅ‚aÅ›nie kategorie formalne, że konstrukcja form, czyli kompozycja, rzÄ…dzi siÄ™ okreÅ›lonymi prawami formy, które możemy badać, ustalajÄ…c ich wzajemne zależnoÅ›ci i powiÄ…zania. Å»e, innymi sÅ‚owy, Czysta Forma to pewien system relacji miÄ™dzy elementami (formami) dzieÅ‚a, zupeÅ‚nie prosty lub niezmiernie zÅ‚ożony, dajÄ…cy siÄ™ jednak zawsze rozÅ‚ożyć na czynniki pierwsze, rozmontować i objaÅ›nić”. Czysta Forma to nieistniejÄ…cy ideaÅ‚, do którego powinien dążyć każdy artysta tworzÄ…cy swoje dzieÅ‚o. Jest to pewien sposób zestawienia podstawowych elementów dzieÅ‚a, aby stanowiÅ‚o ono idealnÄ… caÅ‚ość wywoÅ‚ujÄ…cÄ… uczucia metafizyczne.
Pojęcie Czystej Formy jest ściśle związane z systemem filozoficznym Witkacego. Artysta zbudował system ontologiczny opierając się na pewności własnej jaźni. Uważał, iż jednostka, czyli Istnienie Poszczególne istnieje w wielości innych jednostek i je dostrzega. Świat jest zatem jednością złożoną z wielu poszczególnych istnień, jest Istnieniem. Witkacy uznawał, iż Istnienia Poszczególne są skończone i śmiertelne, lecz jako całość, świat, są nieskończone. Jego filozofia była zbieżna z poglądami Gottfireda Leibniza, który to stworzył pojęcie monad. Monada, czyli jednostka jest samowystarczalna i doświadcza siebie od wewnątrz, natomiast postrzegana od zewnątrz jest cząstką większej całości. Jednak Monady Witkacego różniły się od tych Leibniza tym, iż poza bogatą sferą duchową doświadczały one swojej cielesności.

Czysta Forma miaÅ‚a za zadanie wywoÅ‚anie u odbiorcy, czyli Istnienia Poszczególnego, przeżyć metafizycznych, dziÄ™ki którym zjednaÅ‚ by siÄ™ on ze Å›wiatem zewnÄ™trznym, czyli Istnieniem. Jak pisze Konstanty Puzyna „wtedy też osiÄ…gamy to, co najrzadsze i w życiu najcenniejsze: przeżywamy w ogóle «TajemnicÄ™ Istnienia jako jedność w wieloÅ›ci»”. WÅ‚aÅ›nie takie jest zadanie sztuki, nie informować, czy przedstawiać rzeczywistość, ale wywoÅ‚ywać poczucie jednoÅ›ci z otaczajÄ…cym nas Å›wiatem.

Witkacy przekonywał, iż sztuka za jego czasów utraciła swoją harmonię, którą miała za czasów dawnych. Dzieła antyczne uważał za najdoskonalsze w Czystej Formie, ponieważ idealnie przedstawiały one jedność twórcy z otaczającym go światem. Współczesna Witkacemu sztuka przepełniona była perwersyjnością, brzydotą, brakiem harmonii. Artysta diagnozował, iż sygnalizowało to zbliżającą się katastrofę, czyli powstanie społeczeństwa pozbawionego odczuć metafizycznych, umundurowanego, masowego, jednolitego. Przewidywał, iż wkrótce zanikną elity intelektualne, dopowiedziane za kreowanie myśli, a przede wszystkim sztuki.

strona:    1    2  

Szybki test:

Do głównych założeń systemu Czystej Formy Witkacy zaliczał:
a) wszystkie odpowiedzi sÄ… poprawne
b) uwolnienie sztuki od ograniczeń realizmu
c) zdanie siÄ™ na eksperyment
d) uwolnienie sztuki od treści politycznych
RozwiÄ…zanie

Witkacy nie uważał powieści za sztukę, a za nośnik:
a) informacji
b) metafizyki
c) myśli
d) uczuć
RozwiÄ…zanie

Według Witkacego zadaniem sztuki było:
a) informować
b) kreować świat
c) wywoływać poczucie jedności z otaczającym światem
d) przedstawiać rzeczywistość
RozwiÄ…zanie

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Szewcy” – streszczenie szczegółowe
Streszczenie „Szewców” w piguÅ‚ce
Geneza „Szewców”
Biografia Stanisława Ignacego Witkiewicza
Problematyka „Szewców”
Czas i miejsce akcji „Szewców”
JÄ™zyk „Szewców” Witkacego
Struktura i kompozycja „Szewców”
Czysta Forma Witkacego
Problematyka wÅ‚adzy w „Szewcach” Witkacego
Krytyka ustrojów politycznych w „Szewcach” Witkacego
Obraz rewolucji w „Szewcach” Witkacego
Interpretacja tytuÅ‚u „Szewców”
Motywy literackie obecne w „Szewcach”
Nuda i Nienasycenie w „Szewcach”
Sceniczne dzieje „Szewców” dawniej i dziÅ›
Biogram życia i twórczości Witkacego
O Witkacym powiedzieli...
Cytaty z Witkacego
Najważniejsze cytaty „Szewców”
Bibliografia




Bohaterowie
Charakterystyka Księżny Iriny Wsiewołodownej Zbereźnickiej-Podberezkiej
Charakterystyka Sajetana Tempe
Charakterystyka prokuratora Scurviego
Charakterystyka pozostaÅ‚ych bohaterów „Szewców”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies