Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Szewcy
Groteskowy dramat Witkacego Szewcy to utwór o przejrzystej, uporządkowanej konstrukcji, acz niezwykle złożony i bogaty w swojej formie. Mimo tego od początku zaskakuje złożonością nastrojów i kategorii estetycznych, jest tak oryginalny w formie, że wymyka się próbom klasyfikacji i porównań.
Dramat zbudowany jest z trzech aktów, bez podziału na sceny. Tekst właściwy utworu został poprzedzony listą występujących w nim osób, które scharakteryzowano w kilku słowach (wiek, wygląd, strój, nazwisko, zajmowana funkcja, zawód), na przykład „bardzo przystojne, morowe, młode szewskie chłopy”. Najwięcej miejsca autor poświęcił postaci Roberta Scurv’ego, nie szczędząc mu ironicznych i uszczypliwych uwag. Czytamy na przykład na początku, że Prokurator to: „twarz szeroka, zrobiona jakby z czerwonego salcesonu, w którym tkwią inkrustowane, błękitne jak guziki od majtek oczy. Szczęki szerokie - pogryzłyby na proszek (zdawałoby się) kawałek granitu. Strój żakietowy, melonik. Laska ze złotą gałką (tres d�mod�)”.
Witkacy zawsze przywiązywał dużą wagę do szczegółowych didaskaliów, sugerujących intencje autorskie reżyserowi, scenografowi czy aktorom.
Każdy akt rozpoczyna tekst poboczny (didaskalia). Autor szczegółowo określił w nim wygląd pomieszczenia, dochodzące odgłosy oraz wymienił postaci inaugurujące daną część utworu. Te fragmenty stanowią najobszerniejsze didaskalia. Drobiazgowo opisują to, czego nie można wyrazić w partiach dialogowych. Po zamachu na Sajetana czytamy: „Dostaje w łeb siekierą od I Czeladnika i wali się z wyciem na ziemię... Czeladnicy i Księżna układają go na worze baranim (jak w izbie Lordów), co leżał od początku na pierwszym planie, czort wie po co. Czynią to, aby Sajetan mógł swobodnie się przed śmiercią wygadać. Przed nim na stoliczku (który też tam stał) leży dychające serce na tacy”.
Didaskalia określają przestrzeń utworu. Czytelnik dowiaduje się z nich, że warsztat szewski „może być dowolnie fantastycznie urządzony”, że mieści się na tle „dalekiego krajobrazu”, gdzieś „wysoko ponad doliną w głębi, jakby na górach wysokich był postawiony”, a w wiezieniu urządzono „salę przymusowej bezrobotności”.
Cechami kompozycji i struktury omawianego dzieła są współistniejące i przeplatające się tragizm, komizm, groteska. Nie bez przyczyny sztuka nazywana jest przecież dramatem różnorodności, a nawet sprzeczności formalnych i ideowych.Struktura i kompozycja „Szewców”
Autor: Karolina Marl�gaGroteskowy dramat Witkacego Szewcy to utwór o przejrzystej, uporządkowanej konstrukcji, acz niezwykle złożony i bogaty w swojej formie. Mimo tego od początku zaskakuje złożonością nastrojów i kategorii estetycznych, jest tak oryginalny w formie, że wymyka się próbom klasyfikacji i porównań.
Dramat zbudowany jest z trzech aktów, bez podziału na sceny. Tekst właściwy utworu został poprzedzony listą występujących w nim osób, które scharakteryzowano w kilku słowach (wiek, wygląd, strój, nazwisko, zajmowana funkcja, zawód), na przykład „bardzo przystojne, morowe, młode szewskie chłopy”. Najwięcej miejsca autor poświęcił postaci Roberta Scurv’ego, nie szczędząc mu ironicznych i uszczypliwych uwag. Czytamy na przykład na początku, że Prokurator to: „twarz szeroka, zrobiona jakby z czerwonego salcesonu, w którym tkwią inkrustowane, błękitne jak guziki od majtek oczy. Szczęki szerokie - pogryzłyby na proszek (zdawałoby się) kawałek granitu. Strój żakietowy, melonik. Laska ze złotą gałką (tres d�mod�)”.
Witkacy zawsze przywiązywał dużą wagę do szczegółowych didaskaliów, sugerujących intencje autorskie reżyserowi, scenografowi czy aktorom.
Każdy akt rozpoczyna tekst poboczny (didaskalia). Autor szczegółowo określił w nim wygląd pomieszczenia, dochodzące odgłosy oraz wymienił postaci inaugurujące daną część utworu. Te fragmenty stanowią najobszerniejsze didaskalia. Drobiazgowo opisują to, czego nie można wyrazić w partiach dialogowych. Po zamachu na Sajetana czytamy: „Dostaje w łeb siekierą od I Czeladnika i wali się z wyciem na ziemię... Czeladnicy i Księżna układają go na worze baranim (jak w izbie Lordów), co leżał od początku na pierwszym planie, czort wie po co. Czynią to, aby Sajetan mógł swobodnie się przed śmiercią wygadać. Przed nim na stoliczku (który też tam stał) leży dychające serce na tacy”.
Didaskalia określają przestrzeń utworu. Czytelnik dowiaduje się z nich, że warsztat szewski „może być dowolnie fantastycznie urządzony”, że mieści się na tle „dalekiego krajobrazu”, gdzieś „wysoko ponad doliną w głębi, jakby na górach wysokich był postawiony”, a w wiezieniu urządzono „salę przymusowej bezrobotności”.
Lesław Eustachiewicz, zgadzając się ze stanowiskiem Michała Głowińskiego, stwierdza, że: „Witkacy posługuje się stylem burleski, czyli tego rodzaju formy komicznej, która o wydarzeniach poważnych mówi stylem wulgarnym”, po czym uzupełnia swą wypowiedź informacją, że w taki sposób Rabelais napisał swoje słynne renesansowe dzieło krytykujące ówczesną rzeczywistość społeczno-polityczną. Autor opracowania dzieła Witkacego zwrócił także uwagę na „system trójkowy”, charakterystyczny dla techniki autora „Szewców”. Chodzi o to, że w utworze występuje trzech szewców, trzy klasy społeczne, trzy ideologie polityczne, rewolucje i akty!
Trójkowość kompozycji i struktury dramatu jest w pewnym stopniu cechą magiczną. Daniel Gerould, autor pozycji Egzotyczność u Witkacego, także doszukał się w dziele innych elementów „niezwykłych”. Wyliczył fragmenty, w których pada słowo „magia” oraz nadał im odpowiednią funkcję: „W I akcie Szewców Scurvy mówi, że „jeszcze nie wygasła magiczna wartość słów” i że „zbawi świat jednym magicznym słowem”. Witkacowskie postacie nie ustają w poszukiwaniu siły, dzięki której będą mogły narzucić innym swoje poglądy na temat samych siebie i świata. Usiłują tego dokonać różnymi środkami – za pomocą seksu, pieniędzy, wiedzy, filozoficznej dysputy – i te właśnie środki nabierają cech magii mającej zdolność hipnotyzowania i ujarzmiania innych. Siła kierowania innymi leży przede wszystkim w „magicznej wartości słów”, słów, którym towarzyszą gesty i zaklęcia”.
strona: 1 2
Szybki test:
Trójkowość kompozycji i struktury dramatu jest w pewnym stopniu cechą:a) magiczną
b) matematyczną
c) beletrystyczną
d) cykliczną
Rozwiązanie
Dramat Witkacego składa się z:
a) trzech aktów, bez podziału na sceny
b) trzech aktów, podzielonych na „podakty”
c) trzech aktów, podzielonych na równą ilość scen
d) trzech aktów, podzielonych na nierówną ilość scen
Rozwiązanie
Złota siekiera jest aluzją do:
a) złotego miecza Damoklesa
b) złotego runa
c) złotego sztyletu
d) złotego rogu
Rozwiązanie
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies