Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Szewcy

Krytyka ustrojów politycznych w „Szewcach” Witkacego

Autor: Karolina Marl�ga

Szewców można odczytać jako przegląd ustrojów i reżimów sprawowania władzy. Profesor Stefan Szuman, któremu Witkacy zadedykował dramat, napisał: „Szewcy są dramatem ludzkości poszukującej daremnie prawdziwej idei, idei zbawczej oraz ustroju społecznego, w którym by się ona w sposób właściwy i ostateczny zrealizowała. W tym dramacie ustrój społeczny zmienia się w każdym akcie – po dokonaniu się przewrotu. W każdym z nich na nowo i na innych podstawach rodzi się niezadowolenie z istniejącego stanu rzeczy”.

Już na początku pierwszego aktu Witkacy wskazał na największe wady kapitalizmu: „Kona ona ludzkość pod gniotem cielska gnijącego, złośliwego nowotwora kapitału, na którym, nikiej putryfakcyjne owe bąble, faszystowskie rządy powstają i pękają, puszczając smrodliwe gazy zagniłej w sobie, w sosie własnym, bezosobowej ciżby ludzkiej. Już nic gadać nie trzeba. Wszystko je wygadane do cna. Czekać trzeba, aż się zrobi i robić, ile kto może. Czy nie jesteśmy ludzie? Może ludzie to tylko oni - a my tylko bydlęce ścierwa, z takimi wicie, Panie Święty, epifenomenami, by się jeszcze gorzej męczyć i na ich uciechę skowytać. Hej! Hej!”. Słowa Sajetana wskazują na panujące w kapitalizmie głębokie podziały społeczne na biednych i bogatych. Ci pierwsi wykorzystywani byli bez skrupułów przez tych drugich, przez co rosło odczucie poniżenia i niesprawiedliwości w najniższych warstwach społecznych, czyli znanych z dramatu Szewcach. Reprezentantami opozycyjnej strony w utworze są burżuj Scurvy i Księżna - arystokratka. Rzemieślnicy spoglądali na bogaczy z zazdrością i zawiścią marząc o tym, aby zamienić się z nimi miejscami w społeczeństwie.

Taka sytuacja zwiastowała rychły bunt ubogich przeciwko bogatym, co postanowił wykorzystać prokurator Scurvy wprowadzając w życie ustrój faszystowski. Korzystając z pomocy umundurowanej formacji „Dziarskich Chłopców” dowodzonych przez Gnębiona Puczymordę Scurvy dał do zrozumienia jakimi środkami będzie sprawował władzę. Nazwiska przywódców puczu faszystowskiego mówią dużo o jakości nowego ustroju opartego na gnębieniu poddanych. Prokurator nie dość, że uwięził Szewców, to jeszcze pozbawił ich największej wartości w ich życiu, czyli pracy. Aby jeszcze bardziej uprzykrzyć życie ubogim rzemieślnikom obok ich celi urządzono warsztat szewski. W zakładzie przymusowo pracowała Księżna, przedstawicielka warstwy arystokratycznej.

Wcześniej wspomniani „Dziarscy Chłopcy” to odpowiednik lojalnej wobec dyktatora policji politycznej gotowej spełnić każdy jego rozkaz. Widać to najlepiej na przykładzie syna Sajetana Tempe, który nie zawahał się przed aresztowaniem własnego ojca. Monopol na siłę oraz potężny aparat umundurowanych funkcjonariuszy to konieczne podstawy sprawowania systemu faszystowskiego. Metodą, jaką kierował się ten ustrój była eksterminacja lub więzienie politycznych przeciwników.

Sajetan, nazwany przez Scurv’ego „prezesem tajnego związku cofaczy kultury” stanął na czele rewolucji komunistycznej. Impulsem do takiego działania była nuda i bezczynność, jaką niósł ze sobą faszyzm. Przejęcie władzy przez proletariat było jednoznaczne z uwięzieniem i poniżeniem burżuja Scurv’ego. Do przewrotu doszło przede wszystkim dzięki pracy jako najwyższej wartości, której ulegli nawet „Dziarscy Chłopcy”. Czeladnicy szybko zapominają o socjalistycznych ideałach i pławią się w przywilejach, jakie niesie ze sobą sprawowanie władzy. Sajetan, który starał się dochować wierności rewolucji i wartościom, w imię których ją przeprowadził, stał się ofiarą bestialskiego ataku z rąk swoich współtowarzyszy. To wydarzenie można przyrównać do decyzji Józefa Stalina o wymordowaniu członków partii komunistycznej, którzy uczestniczyli w rewolucji październikowej. Ciekawe jest też stanowiska Księżnej, która jako przedstawicielka arystokracji poparła rewolucjonistów, ponieważ byli najsilniejsi. Czeladnicy sprawują władzę w sposób niegodny, zupełnie jak robili to przedstawiciele burżuazji w kapitalizmie, czy jeszcze niedawno Scurvy.

strona: 1 2

Zobacz inne artykuły:

Streszczenia	Opracowanie
„Szewcy” – streszczenie szczegółowe Streszczenie „Szewców” w pigułce	Geneza „Szewców” Biografia Stanisława Ignacego Witkiewicza Czas i miejsce akcji „Szewców” Problematyka „Szewców” Język „Szewców” Witkacego Struktura i kompozycja „Szewców” Czysta Forma Witkacego Interpretacja tytułu „Szewców” Problematyka władzy w „Szewcach” Witkacego Krytyka ustrojów politycznych w „Szewcach” Witkacego Obraz rewolucji w „Szewcach” Witkacego Motywy literackie obecne w „Szewcach” Nuda i Nienasycenie w „Szewcach” Biogram życia i twórczości Witkacego Sceniczne dzieje „Szewców” dawniej i dziś O Witkacym powiedzieli... Cytaty z Witkacego Najważniejsze cytaty „Szewców” Bibliografia
Bohaterowie
Charakterystyka Księżny Iriny Wsiewołodownej Zbereźnickiej-Podberezkiej Charakterystyka Sajetana Tempe Charakterystyka prokuratora Scurviego Charakterystyka pozostałych bohaterów „Szewców”

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies