JÄ™zyk „Szewców” Witkacego - strona 2
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Szewcy

JÄ™zyk „Szewców” Witkacego

Autor: Karolina Marlêga

„Mówić chcemy po wyspiaÅ„sku,
A nie nowocześnie drańsku.
Z nami jest ta „dziwka bosa”
(mówi) Ino teraz się obuła dla przyzwoitości,
bo jakże tak miÄ™dzy ludzi boso – wicie – haj!”.


Na oddzielnÄ… charakterystykÄ™ zasÅ‚ugujÄ… liczne neologizmy, spotkane w Szewcach. SÄ… one tak bardzo wymyÅ›lne, że przykuwajÄ… uwagÄ™ każdego czytelnika, zmuszajÄ…c go nad zastanowieniem siÄ™ nad sensem takich, a nie innych powiÄ…zaÅ„ jÄ™zykowych. Magdalena Nowotny-Szybistowa, autorka książki o jÄ™zyku dramatu Witkacego jest zdania, że bogactwo iloÅ›ciowe i różnorodność stylistyczna owych Å›rodków jÄ™zykowych wynika „z niechÄ™ci do automatyzmu, do jÄ™zyka pospolitego, który nie wnosi niczego nowego, jest używany odruchowo, bezmyÅ›lnie”. Badaczka jÄ™zykowej warstwy tekstu uważa poza tym, że „udziwnione nowe sÅ‚ownictwo nie pozwala bezwiednie siÄ™ po nim przeÅ›liznąć, zwraca na siebie uwagÄ™ zestawieniem elementów budujÄ…cych wyraz (czÄ™sto sÄ… to bowiem niezwykÅ‚e zÅ‚ożenia, zrosty) lub caÅ‚Ä… frazÄ… – każe szukać tego jedynego, niepowtarzalnego, zasadniczego sensu”.

Witkacy byÅ‚ zdania, że jÄ™zyk siÄ™ zużywa, traci znaczenia, ponieważ jest za bardzo uzależniony od semantyki realizmu. Aby eksperymentować, odnaleźć nowe formy, autor za wszelkÄ… cenÄ™ powinien próbować zÅ‚amać stereotypowe skojarzenia, zerwać ze schematyzmem w leksyce, powinien tworzyć nowy jÄ™zyk i nadawać jego elementom nowe sensy, stale eksperymentować. Nowotny-Szybistowa pisze: „Zderzanie siÄ™ w warstwie jÄ™zykowej neologizmów i słów potocznych, znaczeÅ„ znanych i znaczeÅ„ nowych uzyskanych przez kontrastowe zestawienia, a w planie treÅ›ci zaÅ› zderzanie siÄ™ elementów z pozornie bezsensownymi elementami kontrakcji majÄ… powodować „eksplozje semantyczne”, w wyniku których objawi siÄ™ nam, być może, zarys Czystej Formy. [...] W tej samej funkcji wystÄ™pujÄ… też cudzysÅ‚owy, komentarze, dygresje, wykrzykniki, nawiasy, wszelkie uwagi autotematyczne – zmieniajÄ…ce stosunki semantyczne pomiÄ™dzy elementami tekstu”.
W dramacie odnajdziemy także mnóstwo urozmaiconych przekleństw, barwnych, obraźliwych wulgaryzmów, które Witkacy zestawił w sposób świadczący o jego talencie i inwencji. W tekście występują na przykład tak zadziwiające zestawienia, jak:
1. „psia jego suka”, „psia jÄ… mać”, „dziamdzia jej zafatrany glamzdoÅ„”, „psia jej sukazaskomrana” w wypowiedziach Sajetana,
2. „suka”, „jasna landryno”, „Å›cierwa, guano jej ciotka”, „kreczkawa blamflondrygo” – okreÅ›lenia Księżnej wypowiadane przez I Czeladnika,
3. „Wstać mi tu w tej chwili do tego caÅ‚ego burdygielu, skorkowaciaÅ‚y, spurwiaÅ‚y mózgu”, „Stul pysk, chamie, bo siÄ™ wyrzygam z niesmaku. [...] cheÅ‚bia wasza wian Å›wiecÄ…ca”, pÅ‚ynÄ…ce z ust Księżnej – osoby prowokacyjnej i perwersyjnej.

Na oddzielną cześć zasługują nazwiska bohaterów, zbudowane tak, by nasuwały wulgarne, obsceniczne skojarzenia. Prokurator Robert nosi nazwisko Scurvy, co jednoznacznie nasuwa czytelnikowi konotację z określeniem używanym w języku marginesu społecznego. W języku angielskim oznacza ono szkorbut. Z kolei Księżna przedstawiona została nazwiskiem Zbereźnicka, co sugeruje jej charakter (swoboda w zachowaniu, demonstracja swej seksualności).

Mistrzostwo jÄ™zykowe Witkacego tkwi w jego odwadze w posÅ‚ugiwaniu siÄ™ eksperymentem jÄ™zykowym, Å‚amaniu ustalonych schematów, skojarzeÅ„. Autor Szewców stworzyÅ‚ dzieÅ‚o, które pobudza czytelnika i widza do chwili zastanowienia siÄ™ nad sensem słów. LesÅ‚aw Eustachiewicz trafnie podsumowuje rozważania na temat jÄ™zyka dramatopisarza sÅ‚owami: „JÄ™zyk jest spoiwem, który (…) Å‚Ä…czy przeciwstawne żywioÅ‚y wyobraźni artystycznej – groteskÄ™ z thrillerem (dreszczowcem), komizm z wulgarnoÅ›ciÄ…, przenikliwość filozofa z wizjami makabrycznymi. Harmonie i dysonanse podporzÄ…dkowane sÄ… przy tym nadrzÄ™dnemu prawu gry. (…) Åšwiat w nienasyconej wyobraźni twórcy Szewców jest snem jak życie u Calderona, jest teatrem jak u Szekspira, ale teatrem marionetek i cieni, jest wreszcie zawsze i wszÄ™dzie grÄ…, ale najczęściej brudnÄ… grÄ…, grÄ… nie fair”.

strona:    1    2  

Szybki test:

Wyraz „obrabiarka” nie jest: ,
a) znakiem nowoczesności
b) znakiem sukcesów cywilizacji
c) wyrazem zainteresowania autora murarkÄ…
d) przejawem zainteresowania technikÄ…
RozwiÄ…zanie

Najostrzejsze efekty absurdu w języku Witkacego nie występują w :
a) zwrotach pseudonaukowych
b) przekleństwach neologizmach
c) nazwiskach bohaterów
d) neologizmach
RozwiÄ…zanie

Język dramatów Witkacego nie jest:
a) realizacją idei o powrocie do schematyzacji i konwencjonalności mowy
b) narzędziem, za pomocą którego Witkacy charakteryzuje osoby i ocenia kolejne ustroje
c) dzięki wulgaryzmom pierwszym zewnętrznym objawem utraty zasad
d) ważnym elementem budowania groteski
RozwiÄ…zanie

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Szewcy” – streszczenie szczegółowe
Streszczenie „Szewców” w piguÅ‚ce
Geneza „Szewców”
Biografia Stanisława Ignacego Witkiewicza
Problematyka „Szewców”
Czas i miejsce akcji „Szewców”
JÄ™zyk „Szewców” Witkacego
Struktura i kompozycja „Szewców”
Czysta Forma Witkacego
Problematyka wÅ‚adzy w „Szewcach” Witkacego
Krytyka ustrojów politycznych w „Szewcach” Witkacego
Obraz rewolucji w „Szewcach” Witkacego
Interpretacja tytuÅ‚u „Szewców”
Motywy literackie obecne w „Szewcach”
Nuda i Nienasycenie w „Szewcach”
Sceniczne dzieje „Szewców” dawniej i dziÅ›
Biogram życia i twórczości Witkacego
O Witkacym powiedzieli...
Cytaty z Witkacego
Najważniejsze cytaty „Szewców”
Bibliografia




Bohaterowie
Charakterystyka Księżny Iriny Wsiewołodownej Zbereźnickiej-Podberezkiej
Charakterystyka Sajetana Tempe
Charakterystyka prokuratora Scurviego
Charakterystyka pozostaÅ‚ych bohaterów „Szewców”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies