Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Jądro ciemności

Motyw ciemności w „Jądrze ciemności”

Autor: Karolina Marl�ga

„Ciemność” pojawia się w już w tytule powieści, ale pozostaje do końca niewyjaśniona. Nawiązuje do nieznanego i niemożliwego do poznania, reprezentuje przeciwieństwo postępu i oświecenia, które zdominowały XIX-wieczny świat.

W oryginale tytuł powieści brzmi Heart of Darkness, czyli Serce ciemności. Co tak naprawdę było ciemnością? Conrad zostawił tę kwestię do rozstrzygnięcia każdemu czytelnikowi. Widzimy to w słowach narratora, który o opowieściach Marlowa powiedział: „(…) według niego sens jakiegoś epizodu nie tkwił w środku jak pestka, lecz otaczał z zewnątrz opowieść, która tylko rzucała nań światło - jak blask oświetla opary - na wzór mglistych aureoli widzialnych czasem przy widmowym oświetleniu księżyca”.

Tytułowa „ciemność” wydaje się przenikać utwór na wskroś. Opowieść Marlowa rozpoczyna się o zmroku, a kończy przed zmierzchem, czyli przez cały czas jest opowiadana w dosłownym mroku. Znaczna część akcji powieści toczy się w ciemnych pomieszczeniach lub pod osłoną nocy. Nawet w dzień panuje półmrok, ponieważ drzewa w buszu rosną tak blisko siebie, że promienie słoneczne niemal nie dochodzą do gruntu. Czarnoskórzy mieszkańcy Konga uzupełniają ciemny świat przedstawiony w powieści. Ponadto widoczna jest również ciemność w wymiarze filozoficznym.

Ciemność jest bardzo bogatym w znaczenia symbolem. Po pierwsze mrok symbolizuje nieznane, jego siła pochodzi z faktu, iż zakrywa rzeczy, których się obawiamy. Kilkakrotnie w powieści spotykamy się ze strachem bohaterów nie przed samą ciemnością, lecz przed tym, co się w niej może czaić. W pamięć czytelnika zapada scena, gdy pozbawiona widoczności przez mgłę załoga parowca słyszy przerażający krzyk rozpaczy, zwiastujący zbliżające się niebezpieczeństwo, na które mogą jedynie czekać.

Ciemność symbolizuje również zło, które opętało Kurtza: „Ten głos przeżył jego siły, aby skryć we wspaniałych zwojach elokwencji jałową ciemność jego serca”. Utalentowany agent uległ mrocznym głosom podświadomości, drzemiącym w każdym z nas. Właśnie w ciemności buszu, z dala od oczu swoich krajanów, Kurtz zaprzedał swoją duszę złu, co doprowadziło go ostatecznie do klęski: „Dzicz poklepała go po głowie i oto głowa ta stała się podobna do kuli, do kuli z kości słoniowej; dzicz popieściła go - i oto zwiądł; zagarnęła go, pokochała, otoczyła ramionami, przeniknęła mu do żył, pożarła ciało i przykuła jego duszę do swojej przez niepojęty rytuał jakiegoś szatańskiego wtajemniczenia. Stał się jej rozpieszczonym i zepsutym ulubieńcem”. Zło czyhało na białych ludzi w głębokiej dziczy, gdzie nie sięgało żadne stworzone przez nich prawo ani zasady. Spoglądając w zieloną dżunglę Europejczycy widzieli „przyczajoną śmierć, ukryte zło, głęboką ciemność z wnętrza lądu”.

Mrok symbolizuje ponadto zagubienie, które doskonale widać na przykładzie Kurtza. Mężczyzna był rozdarty pomiędzy dwoma światami, w jednym był utalentowanym agentem spółki handlowej, a w drugim królem i absolutnym władcą tubylców. Mężczyzna nie potrafił jednoznacznie zdecydować się, kim chce być, czy cywilizowanym humanistą, za którego uchodził w Europie, czy wielbionym przez buszmenów bogiem. Górę w nim wzięły pierwotne ludzkie instynkty, co doprowadziło do klęski i śmierci bohatera.

Ciemność skutecznie maskuje pewne barbarzyńskie akty. Mrok afrykańskiej dziczy pozwalał białym ludziom na dopuszczanie się czynów, których nigdy nie podjęliby się w Europie. Na przykład, gdy dyrektor Stacji Centralnej mówił swojemu wujowi, iż dla przykładu należałoby powiesić pomocnika znienawidzonego przez nich agenta, ten odpowiedział: „Naturalnie (…) powiesić go, i koniec! Czemu nie? Wszystko, wszystko można zrobić w tym kraju”. Kurtz dopuścił się najbardziej barbarzyńskiego czynu. Nabił mianowicie na pale głowy czarnoskórych buntowników. Człowiek, na którego „złożyła się cywilizacja Zachodu”, z pewnością nie zachowałby się podobnie w żadnym innym miejscu.

strona: 1 2

Zobacz inne artykuły:

Streszczenia	Opracowanie
„Jądro ciemności” - streszczenie szczegółowe Streszczenie „Jądra ciemności” w pigułce	Geneza „Jądra ciemności” Znaczenie tytułu „Jądra ciemności” Czas i miejsce akcji „Jądra ciemności” Motyw ciemności w „Jądrze ciemności” Szczegółowy plan wydarzeń „Jądra ciemności” Polityczno-społeczna problematyka „Jądra ciemności” Problematyka psychologiczna „Jądra ciemności” Biografia Josepha Conrada Struktura i język „Jądra ciemności” Narracja „Jądra ciemności” Styl „Jądra ciemności” Uniwersalna wymowa „Jądra ciemności” Rola kobiet w „Jądrze ciemności” Obraz rdzennych mieszkańców Konga i Afryki w „Jądrze ciemności” Tło historyczne powieści - sytuacja Konga Belgijskiego u schyłku XIX stulecia Kalendarium twórczości Josepha Conrada Ekranizacje „Jądra ciemności” Najważniejsze cytaty „Jądra ciemności” Bibliografia
Bohaterowie
Marlow – charakterystyka bohatera Charakterystyka pozostałych bohaterów „Jądra ciemności” Kurtz – charakterystyka bohatera

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies