Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Mistrz i Małgorzata

Świat przedstawiony w powieści „Mistrz i Małgorzata” – realizm i fantastyka

Autor: Ewa Petniak

Bułhakow w Mistrzu i Małgorzacie kunsztownie połączył ze sobą realizm i fantastykę, a także odwołał się do biblijnych motywów. Te dwa sposoby ujmowania rzeczywistości nie kolidują ze sobą, wprost przeciwnie, wzajemnie się uzupełniają. Obraz Moskwy lat trzydziestych XX wieku wcale nie jest nierealny, dlatego, że działa w nim irracjonalna „szatańska świta”, ale to dzięki jej obecności uwypuklają się wszelkie cechy charakteryzujące społeczeństwo rosyjskie tamtych lat.

Świat realistyczny, w którym rozgrywają się wydarzenia, to czasy współczesne pisarzowi. Bułhakow odzwierciedla panujący wówczas w Związku Radzieckim system totalitarny – stalinizm: podporządkowanie się władzy, całkowita ingerencja państwa w sprawy prywatne społeczeństwa, łapówkarstwo, donosicielstwo, bezpodstawne aresztowania, znikanie „niewygodnych” obywateli lub zamykanie ich w szpitalach dla psychicznie chorych, uprzywilejowanie ludzi władzy, biurokratyzm – wszechobecność dokumentacji, o czym świadczyć może stwierdzenie: „skoro nie ma dokumentu, to nie ma również człowieka.” Krytyce autora podlega także środowisko literackie, skupione wokół Massolitu i teatru Varietes. Jest ono pełne zakłamania, uzurpujące głównie dla siebie prawa i przywileje. Realizm – forma artystyczna, metoda twórcza stosowana w wielu kierunkach i prądach literackich, polegająca na wierności świata przedstawionego w stosunku do rzeczywistości obiektywnej np. zademonstrowanie problematyki społecznej ważnej w danym momencie historycznym.

W plan realistyczny wpisany jest ponadto obraz rosyjskiej stolicy jako miasta. Wyodrębnione są charakterystyczne dla Moskwy budowle (Kreml), place (Arbat, Patriarsze Prudy), uliczki (Twerska), restauracje (Gribojedow), instytucje społeczno – kulturalne (teatr Varietes). Po ulicach miasta jeżdżą tramwaje, spacerują przechodnie, nad rzeką wypoczywają obywatele. Stolica tętni życiem. Często opromienia ją słońce i gdyby nie absurd panującego systemu, mogłoby to być całkiem przyjemne miejsce: „Burza przeminęła bez śladu i przerzucona łukiem ponad całą Moskwą trwała na niebie wielobarwna tęcza, piła wodę z rzeki Moskwy. (...) Woland, Korowiow i Behemot siedzieli na czarnych osiodłanych koniach, patrzyli na rozpościerające się za rzeką miasto, całe w rozpryskach słońca, pobłyskującego w tysiącach zwróconych ku zachodowi okien, na piernikowe baszty Nowodziewiczego Monasteru.”

Równolegle do świata realistycznego istnieje świat fantastyczny. Oto w ateistycznej Moskwie we własnej osobie zjawia się szatan, który usiłuje przekonać „niedowiarków” do istnienia Boga, bo sam funkcjonuje jako Jego przeczenie. Przybywa wraz ze swoją świtą. Za cel obierają sobie zdemaskowanie zła tkwiącego w ludziach oraz absurdalności, w jakiej przyszło im żyć. To diabeł jest w zasadzie konstruktorem fabuły. Już z pierwszych stron powieści wynika, że to on będzie decydował o losach bohaterów. Na wstępie przepowiada śmierć Berlioza: „Zmierzył Berlioza spojrzeniem, jakby zamierzał uszyć mu garnitur (...) i głośno oznajmił – Utną panu głowę!”

Późniejsze wydarzenia również wynikają z jego inicjatywy: magiczny spektakl w teatrze Varietes, dziwne „przemieszczenia” obywateli, zamieszki w stolicy. W trakcie przedstawienia spadają z sufitu pieniądze: „Wirowały, opór powietrza znosił je na boki, spadały na balkon, do orkiestry i na scenę. Po kilku sekundach rzęsisty deszcz pieniędzy dosięgnął parteru i widzowie zaczęli wyłapywać papierki.” Zamieniają się później w bezwartościowe nalepki, etykietki lub kąsającą pszczołę. Kobiety podczas seansu wymieniają starą garderobę na nową. Piękna Hella zachęca damy do bezpłatnego „korzystania” z salonu mód, lecz i cudowna odzież, perfumy, nowe botki znikają równie szybko, jak się pojawiły, a „wystrychnięte na dudka” niewiasty „paradują” po stolicy w samej bieliźnie. Teatralni „czarownicy” wiedzą, kto, gdzie i jaką przechowuje biżuterię, pieniądze, kto potajemnie zdradza małżonkę (przykład Arkadiusza Apołłonowicza) lub małżonka, kto nie płaci alimentów itp.

strona: 1 2 3 4 5

Szybki test:

Iwana Bezdomnego stara się przekonać, by ponownie napisał poemat dowodzący tezy braku Chrystusa:
a) Iwan Nikołajewicz Ponyriow
b) Nikanor Iwanowicz Bosy
c) Michał Aleksandrowicz Berlioz
d) Mścisław Laurowicz
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

Streszczenia	Opracowanie
Mistrz i Małgorzata – streszczenie szczegółowe Mistrz i Małgorzata – streszczenie w pigułce	Czas i miejsce akcji „Mistrza i Małgorzaty” Znaczenie tytułu i motta „Mistrza i Małgorzaty” Główne wątki „Mistrza i Małgorzaty” Świat przedstawiony w powieści „Mistrz i Małgorzata” – realizm i fantastyka Michaił Bułhakow – życie i twórczość Problematyka moralno – filozoficzna w „Mistrzu i Małgorzacie” Obraz Moskwy lat trzydziestych XX wieku – w oparciu o powieść „Mistrz i Małgorzata” Język „Mistrza i Małgorzaty” „Mistrz i Małgorzata” jako arcydzieło literatury światowej Polifoniczność narracji w powieści Bułhakowa Kompozycja i struktura „Mistrza i Małgorzaty” Problematyka władzy w „Mistrzu i Małgorzacie” Historia Poncjusza Piłata i Jeszui Ha - Nocri Historia miłości mistrza i Małgorzaty „Mistrz i Małgorzata” jako parabola „Powieść w powieści” na przykładzie „Mistrza i Małgorzaty” Humor w „Mistrzu i Małgorzacie” Twórczość Michaiła Bułhakowa „Mistrz i Małgorzata” jako powieść wielogatunkowa Nawiązania w „Mistrzu i Małgorzacie” Motyw miłości w „Mistrzu i Małgorzacie” Wybrane adaptacje „Mistrza i Małgorzaty” Plan wydarzeń „Mistrza i Małgorzaty” Najważniejsze cytaty „Mistrza i Małgorzaty” Bibliografia
Bohaterowie
Małgorzata – charakterystyka postaci Mistrz – charakterystyka postaci Jeszua Ha-Nocri charakterystyka postaci Wizja szatana (Woland) „Mistrza i Małgorzaty” Piłat z Pontu – charakterystyka postaci Charakterystyka bohaterów powieści mistrza Charakterystyka gości z zaświatów - Woland i jego świta Charakterystyka pozostałych bohaterów „Mistrza i Małgorzaty”

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies