Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Mistrz i Małgorzata

„Powieść w powieści” na przykładzie „Mistrza i Małgorzaty”

Autor: Ewa Petniak

Bułhakow zastosował w Mistrzu i Małgorzacie chwyt „powieści w powieści”. W jego utworze pojawia się fikcyjny bohater – mistrz, który sam pisze powieść – dzieło dotyczące Poncjusza Piłata. Wątek powieści mistrza został „wpleciony” do utworu i powtarza się co pewien czas, niekiedy przybiera formę rękopisów odczytywanych przez Małgorzatę, innym razem relacji Wolanda, a czasem cytatu świadczącego o znajomości treści dzieła przez innych bohaterów - przykład Azazella cytującego powieściowy akapit Małgorzacie, zaczynający się od słów: „W białym płaszczu z podbiciem koloru krwawnika posuwistym krokiem kawalerzysty wczesnym rankiem czternastego dnia wiosennego miesiąca nisan pod krytą kolumnadę łączącą oba skrzydła pałacu Heroda Wielkiego wyszedł procurator Judei Poncjusz Piłat.”

Fragmenty prozy mistrza opowiadają o tym, co się zdarzyło przed wiekami w Jerozolimie (Jeruszalaim). Są parafrazą – przeróbką i rozwinięciem tekstu biblijnego. Odwołują się do znanych wątków biblijnych, na przykład: wkroczenia Jezusa do Jerozolimy i witania Go przez tamtejszy lud, sceny sądu Chrystusa, śmierci Syna Bożego i pochowania Go. Wspomniane wątki nie odzwierciedlają fragmentów Pisma Świętego, jedynie do niego nawiązują. Postać Jeszui, stojącego przed Poncjuszem Piłatem, przywołuje na myśl Chrystusa, Juda z Kiriatu kojarzy się z Judaszem, Bar Raban z Barabaszem, a Mateusz Lewita z Apostołem – świętym Mateuszem.

W tekście zaznaczają się różne „formy” - gatunki literackie. Niektóre fragmenty żywo naśladują na przykład powieść psychologiczną (przeżycia wewnętrzne, myśli procuratora Judei Poncjusza Piłata), powieść kryminalną czy sensacyjną („tajny” plan „ocalenia” Judy z Kiriatu, tropienie kiriaczyka i zabicie go).

Dzieło anonimowego twórcy „dotyka” istotnych problemów egzystencji: wypełnienia życiowej „misji”, przeznaczenia, „skazania” na śmierć. Podejmuje problematykę władzy i odpowiedzialności. Wiąże się z zagadnieniami etyczno – filozoficznymi: czy dobroć, wiara mogą zostać ukarane i czy może zatriumfować zło, na ile człowiek musi pozostawać bezsilny, bądź jaką siła powinien się wykazać, by zgodzić się na śmierć, czy powinna istnieć potrzeba buntu, gdzie przebiega granica między tym, co możliwe, a co nieuniknione?
Poncjusz Piłat i Jeszua Ha – Nocri – bohaterowie symbole – pierwszy władzy i, jak się potem okazuje, niemocy – tchórzostwa, drugi – wiary i wewnętrznej siły, ale jednocześnie bierności.
Postacie o skrajnych osobowościach, kolizyjnych samych w sobie obrazują „niespójność” człowieka, jego walkę ze sobą, ze światem, na który mogą wpłynąć, bądź pasywnie„dryfować” na jego obrzeżach. „Rękopisy nie płoną” – powiada Woland, utwór mistrza pozostanie „nieśmiertelny”, bo wiekopomne jest jego przesłanie – dotyczące ludzkiej natury i jej „ułomności”.

„Powieść w powieści” – zawoalowana koncepcja Bułhakowa, dzieło, na które nie godzi się krytyka. Utwór mistrza „ociera się” o zakazany temat „piłatyzmu” i chrześcijaństwa. Proza autora Mistrza i Małgorzaty również należała do pism „przeklętych”. Wielokrotnie nie pozwalano wydawać jego dzieł, ponieważ naruszały ogólnonarodowe prawidła. „godziły” w system, ośmieszały i ukazywały „w krzywym zwierciadle” ówczesną władzę i politykę. Bułhakow cierpiał z tego powodu, podobnie jak cierpiał wykreowany przez niego bohater – mistrz. Obydwaj: twórca (powieściopisarz) i mistrz przypominają Tego, który przed wiekami mężnie znosił to, o co Go oskarżano, bo wierzył, że Jego męka ma sens, a czas „utrze nosa” obłudzie i ukaże prawdziwe oblicze rzeczywistości. I tak się stało, jeśli wierzyć przekazom literackim, biblijnym i historycznym...

Szybki test:

Powieść mistrza nie przybiera formy:
a) relacji Wolanda
b) cytatu świadczącego o znajomości treści dzieła przez innych bohaterów
c) rękopisów odczytywanych przez Małgorzatę
d) jego snów
Rozwiązanie

Słowa „Rękopisy nie płoną” wypowiada:
a) Woland
b) Azazello
c) mistrz
d) Małgorzata
Rozwiązanie

Mistrz pisze powieść – dzieło dotyczące postaci:
a) Mateusza Lewity
b) Jeszui Ha-Nocri
c) Judy z Kiriatu
d) Poncjusza Piłata
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
Mistrz i Małgorzata – streszczenie szczegółowe
Mistrz i Małgorzata – streszczenie w pigułce
Czas i miejsce akcji „Mistrza i Małgorzaty”
Znaczenie tytułu i motta „Mistrza i Małgorzaty”
Główne wątki „Mistrza i Małgorzaty”
Świat przedstawiony w powieści „Mistrz i Małgorzata” – realizm i fantastyka
Michaił Bułhakow – życie i twórczość
Problematyka moralno – filozoficzna w „Mistrzu i Małgorzacie”
Obraz Moskwy lat trzydziestych XX wieku – w oparciu o powieść „Mistrz i Małgorzata”
Język „Mistrza i Małgorzaty”
„Mistrz i Małgorzata” jako arcydzieło literatury światowej
Polifoniczność narracji w powieści Bułhakowa
Kompozycja i struktura „Mistrza i Małgorzaty”
Problematyka władzy w „Mistrzu i Małgorzacie”
Historia Poncjusza Piłata i Jeszui Ha - Nocri
Historia miłości mistrza i Małgorzaty
„Mistrz i Małgorzata” jako parabola
„Powieść w powieści” na przykładzie „Mistrza i Małgorzaty”
Humor w „Mistrzu i Małgorzacie”
Twórczość Michaiła Bułhakowa
„Mistrz i Małgorzata” jako powieść wielogatunkowa
Nawiązania w „Mistrzu i Małgorzacie”
Motyw miłości w „Mistrzu i Małgorzacie”
Wybrane adaptacje „Mistrza i Małgorzaty”
Plan wydarzeń „Mistrza i Małgorzaty”
Najważniejsze cytaty „Mistrza i Małgorzaty”
Bibliografia




Bohaterowie
Małgorzata – charakterystyka postaci
Mistrz – charakterystyka postaci
Jeszua Ha-Nocri charakterystyka postaci
Wizja szatana (Woland) „Mistrza i Małgorzaty”
Piłat z Pontu – charakterystyka postaci
Charakterystyka bohaterów powieści mistrza
Charakterystyka gości z zaświatów - Woland i jego świta
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Mistrza i Małgorzaty”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies