Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Mistrz i Małgorzata

Znaczenie tytułu i motta „Mistrza i Małgorzaty”

Autor: Ewa Petniak

Tytuł
Mistrz i Małgorzata to tytułowi bohaterowie powieści Michaiła Bułhakowa. Nie poznajemy ich od razu. Sylwetka Małgorzaty zostaje zarysowana w części pierwszej - rozdział trzynasty („Pojawia się bohater”) ale jest to zaledwie szkic tej bohaterki, jej imię zostaje zdradzone dopiero w części drugiej – rozdział dziewiętnasty („Małgorzata”). Początkowo jest ona anonimową kobietą, o której opowiada również bezimienny mężczyzna. (cz. I, rozdz. 13) Wcześniej czytelnik zawiera znajomość ze światkiem artystycznym Varietes i świtą Wolanda.

Zilustrowanie uczuć i perypetii miłosnych tej pary stanowi jedną z centralnych osi utworu. Na ich podstawie autor snuje rozważania o naturze i sile miłości. Dzieło tytułowego twórcy, wplecione w powieść (powieść w powieści) dotyka kwestii filozoficznych, etycznych i psychologicznych. Anonimowy mistrz utożsamia to, co racjonalne, naukowe, przypomina po trosze badacza z dzieła Goethego - Fausta (jest przecież pracownikiem naukowym, pracował jako historyk, tłumacz, pisarz):
„ – Jestem mistrzem. – Gość przybrał surowy wygląd i wyciągnął z kieszeni szlafroka nieopisanie brudną czarną czapeczkę, na której wyszyta była żółtym jedwabiem litera „M”. (...) – Nie mam już nazwiska (...) Wyrzekłem się go, jak zresztą wszystkiego w tym życiu. Puśćmy to w niepamięć. (...) Z wykształcenia historyk, jeszcze przed dwoma laty pracował w jednym z moskiewskich muzeów, a poza tym zajmował się przekładami.”

To jego, już po ponownym spotkaniu Małgorzaty, niepokoją troski bytowe, natomiast ona potrafi być szczęśliwa tylko dzięki miłości, która jest dla niej kwintesencją i motorem życia, motywuje zakochaną kobietę do działania. Zaproszenie na „szatański bal” Małgorzata przyjmuje głównie dlatego, że dostrzega szansę odzyskania ukochanego, o którym wspomniał nalegający Azazello: „ – Jeśli pana dobrze rozumiem, oznacza to, że będę się tam mogła czegoś o nim dowiedzieć?
(...) – Jadę! – z mocą zawołała Małgorzata i chwyciła go za rękę. – Jadę dokąd pan tylko chce!”

Mistrz i Małgorzata symbolizują uczucie idealne, miłość spełnioną, zdolną przezwyciężać wszystkie przeciwności losu, ale tylko dzięki staraniom, wytrwałości, wewnętrznej sile i pragnieniom.

Motto
„... Więc kimże w końcu jesteś?
- Jam częścią tej siły,
Która wiecznie zła pragnąc,
wiecznie czyni dobro.”
Motto utworu zostało zaczerpnięte z dzieła Johanna Wolfganga Goethego Faust. Wypowiada je tam diabeł Mefistofeles w obecności „naukowca” – Fausta, któremu w ten sposób przedstawia się, obnażając jednocześnie swoją naturę oraz naturę zła, którego istnienie byłoby nonsensowne, gdyby nie istniało dobro. Istnienie zła potwierdza istnienie dobra, obydwa te pojęcia są ze sobą skorelowane, jako sprzeczność jedno jest „gwarantem” drugiego.

W Mistrzu i Małgorzacie książę ciemności przybywa do ateistycznej Moskwy, by napawać się złem, a to panoszy się wszędzie, przybiera rozmaite kształty i postacie, ma też różne wymiary. Niekiedy nosi „kostium” kłamstwa, innym razem zdrady i donosicielstwa, jest jednocześnie zbytkiem i ubóstwem, ma twarz pijaka i twarz cierpiącej z powodu utraconej miłości kobiety

W stolicy szczęście, dobro i radość gdzieś się „zawieruszyły” lub pozostają w cieniu, prawie niewidoczne. Szatan (Woland), goszcząc w takim miejscu, powinien „czuć się w swoim żywiole”, lecz on jest porażony panującym chaosem i postanawia wprowadzić nieco dyscypliny. W ten sposób „zła pragnąc”, „czyni dobro”, wskazując na zależność tych wartości. Pomaga Małgorzacie odzyskać miłość, którą „zagubiła” w ferworze nieszczęśliwych zdarzeń, gdy w otoczeniu zaczęła triumfować nikczemność. Mistrz odzyskuje skrytykowaną i odrzuconą przez antyreligijne środowisko literackie powieść, a i sam literacki światek zostaje przywrócony do porządku. Mieszkańcy Moskwy poznają prawdę o swojej naturze, ujawnioną podczas spektaklu w Varietes. Utracili gdzieś duchowość i moralność, stali się łapczywi, zakłamani, pazerni. W dodatku całkowicie „zaklimatyzowali się” w absurdalnej moskiewskiej rzeczywistości.

strona: 1 2

Zobacz inne artykuły:

Streszczenia	Opracowanie
Mistrz i Małgorzata – streszczenie szczegółowe Mistrz i Małgorzata – streszczenie w pigułce	Czas i miejsce akcji „Mistrza i Małgorzaty” Znaczenie tytułu i motta „Mistrza i Małgorzaty” Główne wątki „Mistrza i Małgorzaty” Świat przedstawiony w powieści „Mistrz i Małgorzata” – realizm i fantastyka Michaił Bułhakow – życie i twórczość Problematyka moralno – filozoficzna w „Mistrzu i Małgorzacie” Obraz Moskwy lat trzydziestych XX wieku – w oparciu o powieść „Mistrz i Małgorzata” Język „Mistrza i Małgorzaty” „Mistrz i Małgorzata” jako arcydzieło literatury światowej Polifoniczność narracji w powieści Bułhakowa Kompozycja i struktura „Mistrza i Małgorzaty” Problematyka władzy w „Mistrzu i Małgorzacie” Historia Poncjusza Piłata i Jeszui Ha - Nocri Historia miłości mistrza i Małgorzaty „Mistrz i Małgorzata” jako parabola „Powieść w powieści” na przykładzie „Mistrza i Małgorzaty” Humor w „Mistrzu i Małgorzacie” Twórczość Michaiła Bułhakowa „Mistrz i Małgorzata” jako powieść wielogatunkowa Nawiązania w „Mistrzu i Małgorzacie” Motyw miłości w „Mistrzu i Małgorzacie” Wybrane adaptacje „Mistrza i Małgorzaty” Plan wydarzeń „Mistrza i Małgorzaty” Najważniejsze cytaty „Mistrza i Małgorzaty” Bibliografia
Bohaterowie
Małgorzata – charakterystyka postaci Mistrz – charakterystyka postaci Jeszua Ha-Nocri charakterystyka postaci Wizja szatana (Woland) „Mistrza i Małgorzaty” Piłat z Pontu – charakterystyka postaci Charakterystyka bohaterów powieści mistrza Charakterystyka gości z zaświatów - Woland i jego świta Charakterystyka pozostałych bohaterów „Mistrza i Małgorzaty”

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies