Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Mistrz i Małgorzata

Nawiązania w „Mistrzu i Małgorzacie”

Autor: Ewa Petniak

Dzieło wypełnione jest aluzjami literackimi. Pierwsza widoczna na wstępie to motto:
„... Więc kimże w końcu jesteś?
- Jam częścią tej siły,
Która wiecznie zła pragnąc,
wiecznie czyni dobro.”

zaczerpnięte z dzieła Johanna Wolfganga Goethego Faust.
W utworze Goethego w ten sposób (lub podobny, w zależności od tłumacza dzieła, np. „Tej siły cząstka mała,/ Która wciąż złego pragnie, a dobro wciąż działa.” szatan – Mefistofeles przedstawia się tytułowemu Faustowi – naukowcowi, alchemikowi i wodząc go na pokuszenie rozlicznymi obietnicami, zawiera z nim pakt. Sugeruje spełnienie wszelkich życzeń doktora, mówi wtedy:
„Tu – cały oddam się na twe usługi,
Wszelkie życzenia twe będą spełniane,
Lecz gdy się ujrzym tam – po stronie drugiej,
Ty mi to samo wyświadczysz w zamianę.”

W powieści Bułhakowa to kobieta zawiera „pakt z diabłem”, godząc się zostać wiedźmą i gospodynią na szatańskim balu. Małgorzata czyni to w imię miłości. Za wszelką ceną pragnie odzyskać ukochanego mistrza. Szatan nie „przychodzi” do niej osobiście, jak w przypadku Fausta, lecz wysyła swojego „posła” – Azazella:
„ – Polecono mi, żebym na dziś wieczór panią zaprosił.
- Co pan bredzi? Do kogo?
- Do pewnego bardzo ważnego cudzoziemca (...)
- No, powiedzmy, że ma pani interes... skorzysta pani z okazji...”

Nim przyjdzie Małgorzacie stanąć „twarzą w twarz” z szatanem, wpierw pozna jego świtę, między innymi Korowiowa, który wtajemniczy i przekaże jej dalsze instrukcje co do planowanego balu. Będą to konieczne warunki paktu:
„ – No, więc tak, więc tak – mówił Korowiow. – Jesteśmy wrogami wszelkich niedomówień i tajemniczości. Raz do roku messer wydaje bal. Jest to wiosenny bal pełni księżyca, zwany też balem stu królów. Tłumy! (...) Tak więc, jak sama pani zapewne się domyśla, messer jest kawalerem. Potrzebna jest jednak gospodyni (...)
- Utarła się tradycja, (...) że gospodyni balu musi mieć na imię Małgorzata, to po pierwsze, a po drugie – powinna pochodzić z miejscowości, w której bal się odbywa.”
Bohaterka dzieła Bułhakowa nosi to samo imię co bohaterka dramatu Goethego, którą uwodzi „odmłodzony” Faust – Małgorzata, a diabeł w obydwu utworach ma również to samo imię – Woland. U Goethego nazywa siebie „kawalerem Volandem”:
„Więc trzeba, by mnie nareszcie poznano
Kawaler Voland idzie!”
(fragment z Fausta)
W Fauście nim książę ciemności przybierze ludzką postać, pojawia się jako czarny pudel. Ów motyw wykorzystał Bułhakow – jego Woland nosi przy sobie laskę z czarną rączką w kształcie głowy pudla. Ponadto Wolandowi towarzyszy świta „diabłów – pomocników”: kocur Behemot, Korowiow, Azazello. Nie ma tego w przypadku utworu Goethego. Tam występuje jedynie Mefisto. Według Justyny Karaś – autorki zajmującej się prozą Bułhakowa, kreacje pomocniczych, figlarnych diabełków mają cel parodystyczny: „ (...) trzy komiczne warianty Mefistofelesa (Korowiow, Asasello, Behemot) służą raczej satyrze.”

Tytułową Małgorzatę przedstawia Bułhakow jako dojrzałą, zamężną, świadomą swych pragnień i miłości kobietę, natomiast u Goethego jest to młoda czternastoletnia dziewczyna uwodzona przez Fausta. W efekcie tego związku rodzi ona dziecko, które topi, stając się tym samym dzieciobójczynią. Motyw dzieciobójstwa został zarysowany w przypadku Friedy pojawiającej się na balu u szatana. Frieda zadusiła noworodka chusteczką z granatową obwódką. W dramacie Goethego Mefisto zabiera Fausta na Noc Walpurgi odbywającą się w górach Harc, gdzie tańczą wiedźmy, czarownice i „działają” moce piekielne. Mefisto zachęca Fausta, by bez oporów brał udział w czarcim obrzędzie:

strona:    1    2    3    4  

Szybki test:

Motto „Mistrza i Małgorzaty” zostało zaczerpnięte z:
a) Goethego
b) Byrona
c) Nietschego
d) Dostojewskiego
Rozwiązanie

Biblijny Mateusz Lewi jest:
a) bogaczem
b) lekarzem
c) rybakiem
d) celnikiem
Rozwiązanie

Woland nosi przy sobie laskę z czarną rączką w kształcie głowy:
a) małpy
b) węża
c) żaby
d) pudla
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
Mistrz i Małgorzata – streszczenie szczegółowe
Mistrz i Małgorzata – streszczenie w pigułce
Czas i miejsce akcji „Mistrza i Małgorzaty”
Znaczenie tytułu i motta „Mistrza i Małgorzaty”
Główne wątki „Mistrza i Małgorzaty”
Świat przedstawiony w powieści „Mistrz i Małgorzata” – realizm i fantastyka
Michaił Bułhakow – życie i twórczość
Problematyka moralno – filozoficzna w „Mistrzu i Małgorzacie”
Obraz Moskwy lat trzydziestych XX wieku – w oparciu o powieść „Mistrz i Małgorzata”
Język „Mistrza i Małgorzaty”
„Mistrz i Małgorzata” jako arcydzieło literatury światowej
Polifoniczność narracji w powieści Bułhakowa
Kompozycja i struktura „Mistrza i Małgorzaty”
Problematyka władzy w „Mistrzu i Małgorzacie”
Historia Poncjusza Piłata i Jeszui Ha - Nocri
Historia miłości mistrza i Małgorzaty
„Mistrz i Małgorzata” jako parabola
„Powieść w powieści” na przykładzie „Mistrza i Małgorzaty”
Humor w „Mistrzu i Małgorzacie”
Twórczość Michaiła Bułhakowa
„Mistrz i Małgorzata” jako powieść wielogatunkowa
Nawiązania w „Mistrzu i Małgorzacie”
Motyw miłości w „Mistrzu i Małgorzacie”
Wybrane adaptacje „Mistrza i Małgorzaty”
Plan wydarzeń „Mistrza i Małgorzaty”
Najważniejsze cytaty „Mistrza i Małgorzaty”
Bibliografia




Bohaterowie
Małgorzata – charakterystyka postaci
Mistrz – charakterystyka postaci
Jeszua Ha-Nocri charakterystyka postaci
Wizja szatana (Woland) „Mistrza i Małgorzaty”
Piłat z Pontu – charakterystyka postaci
Charakterystyka bohaterów powieści mistrza
Charakterystyka gości z zaświatów - Woland i jego świta
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Mistrza i Małgorzaty”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies