Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Mistrz i Małgorzata

Problematyka moralno – filozoficzna w „Mistrzu i Małgorzacie”

Autor: Ewa Petniak

Małgorzata jest poruszona pośmiertnym losem nieszczęsnego Piłata. Błaga o uwolnienie go, podobnie, jak błagała o przebaczenie dla Friedy. Przywilej „obdarowania” wolnością wiecznego „skazańca” otrzymuje mistrz – twórca dzieła o nim:„Mistrz, który stał nieporuszony i patrzył na siedzącego procuratora, jakby tylko na to czekał. Zwinął dłonie w trąbkę i krzyknął tak, że echo poniosło się po bezludnych i nagich górach.
- Jesteś wolny! Jesteś wolny! On czeka na ciebie!”
Od tej pory Piłat i Jeszua mogą już swobodnie spacerować i prowadzić filozoficzne dysputy, a mistrz i Małgorzata eskortowani przez świtę Wolanda podążają do miejsca przeznaczenie – „wieczystej przystani” - darowanej im w nagrodę za wierność swoim zasadom i walkę stoczoną w obronie miłości.

Pragnąc wskazać ludziom ich wynaturzoną osobowość, Bułhakow „wprowadza” do powieści szatana i jego świtę. Owa asysta pojawia się w Moskwie w momencie, gdy zło dominuje już we wszystkich dziedzinach. Mieszkańcom stolicy nikczemność tak spowszedniała, prawie jej nie zauważają. Wzajemnie na siebie donoszą, okłamują się, robią sobie na złość. Rzeczywistość stała się jednowymiarowa i przybrała karykaturalne oblicze. Diabeł jest przerażony, „wszystko, czego się tkniesz, tego nie ma” – nie ma Boga, co neguje również istnienie samego szatana. Woland na Patriarszych Prudach pyta jednego ze swoich rozmówców – Iwana Bezdomnego:
„ – A diabła też nie ma? (...)
- Diabła też...” - odpowiada zapytany.
Wraz z asystą organizuje pokaz czarnej magii, który obnaża najgorsze ludzkie cechy: chciwość, zakłamanie, pazerność. Gdy z teatralnego sufitu zaczynają lecieć nagle pieniądze („czerwońce”) widzowie rzucają się na nie, wyrywają je sobie wzajemnie: „Wznosiły się setki rąk, widzowie patrzyli poprzez papierki na oświetloną scenę i widzieli najprawdziwsze, najautentyczniejsze znaki wodne. Zapach także nie pozostawiał najmniejszej wątpliwości – był to ów niezrównany, najmilszy na świecie zapach świeżo wydrukowanych banknotów. Cały teatr ogarnęła radość, a potem – osłupienie. Zewsząd huczało „czerwońce”, „czerwońce”, dobiegały okrzyki „ach, ach!” i radosne śmiechy. Ten i ów czołgał się już przy przejściu, macał pod fotelami. Wielu stało na fotelach i łowiło umykające kapryśne papierki. (...) Z balkonu dobiegł głos: „Co łapiesz, co? Mój, do mnie leciał!” i inny głos: „Nie pchaj się, bo jak ja cię popchnę!” Nagle rozległo się plaśnięcie, na balkonie natychmiast ukazała się czapka milicjanta, kogoś wyprowadzono.”

Damy zapalczywie przymierzają i wymieniają garderobę, widownia nie oponuje, gdy żartowniś Behemot – Fagot sugeruje, by konferansjerowi Bengalskiemu urwać głowę, dopiero po chwili wzmaga fala litości i głosy protestu. Szatan obserwując zachowanie mieszkańców stolicy, wydaje o nich sąd: „(...) Ludzie są tylko ludźmi. Lubią pieniądze, ale przecież tak było zawsze... Ludzkość lubi pieniądze z czegokolwiek byłyby zrobione, czy to ze skóry, czy z papieru, z brązu, czy złota. Prawda, są lekkomyślni... No, cóż... i miłosierdzie zapuka niekiedy do ich serc...”W kraju podłości nawet diabeł wydaje się dobry.

W świecie zdominowanym przez zło również człowiek staje się zły, przyczynia się do „tworzenia” zła i sam zgadza się na nie – takie przesłanie płynie z dzieła Mistrza i Małgorzaty, należy je zdemaskować i walczyć z nim, by świat stał się choć trochę lepszy. Narzędziem zwalczania nikczemności może być miłość i próby czynienia dobra. Wizja „zaświatów” – życia pozaziemskiego jest u Bułhakowa raczej optymistyczna. Typowe Piekło, kojarzone z okrucieństwem i męczarniami, nie istnieje. Zamiast niego jest spokojny „wieczysty dom”, ale mogą do niego wejść ci, którzy „udźwignęli” swój doczesny los, podjęli „ziemski” bunt, pokonali własne słabości i podobnie jak Woland – pragnąc zła, „wiecznie czynili dobro”. Piekło – „Piekło, rozumiane jako konkretne miejsce kaźni grzeszników, było przedmiotem licznych utworów literackich epok dawniejszych, przede wszystkim średniowiecza. Późniejsza literatura już w nieporównywalnie mniejszym stopniu chciała mnożyć wstrząsające obrazy piekielnych mąk. Piekło przyjęło wymiar symboliczny, stało się gehenną przeżywana przez ludzi na ziemi, a nie karą wyznaczoną przez Boga. Mówimy o piekle wojny, rasowej i narodowej nienawiści, piekle odrzucenia, samotności, złej rodziny, nałogów, choroby, cierpienia, piekle współczesnego świata oraz piekle, które każdy może stworzyć w swym wnętrzu. (...)” (M. Chrzanowski. „Szkolny słownik motywów literackich”, Warszawa 2003)

strona: 1 2 3 4 5

Szybki test:

Woland odwoływał się do poglądów:
a) św. Tomasza z Akwinu i Kanta
b) św. Augustyna i Freuda
c) św. Pawła i Herdera
d) św. Mateusza i Nietzschego
Rozwiązanie

Abadonna wg. Apokalipsy św. Jana to:
a) anioł śmierci
b) anioł miłosierdzia
c) anioł zagłady
d) anioł sprawiedliwości
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

Streszczenia	Opracowanie
Mistrz i Małgorzata – streszczenie szczegółowe Mistrz i Małgorzata – streszczenie w pigułce	Czas i miejsce akcji „Mistrza i Małgorzaty” Świat przedstawiony w powieści „Mistrz i Małgorzata” – realizm i fantastyka Znaczenie tytułu i motta „Mistrza i Małgorzaty” Główne wątki „Mistrza i Małgorzaty” Michaił Bułhakow – życie i twórczość Problematyka moralno – filozoficzna w „Mistrzu i Małgorzacie” Obraz Moskwy lat trzydziestych XX wieku – w oparciu o powieść „Mistrz i Małgorzata” Język „Mistrza i Małgorzaty” „Mistrz i Małgorzata” jako arcydzieło literatury światowej Polifoniczność narracji w powieści Bułhakowa Kompozycja i struktura „Mistrza i Małgorzaty” Problematyka władzy w „Mistrzu i Małgorzacie” Historia Poncjusza Piłata i Jeszui Ha - Nocri Historia miłości mistrza i Małgorzaty „Mistrz i Małgorzata” jako parabola „Powieść w powieści” na przykładzie „Mistrza i Małgorzaty” Humor w „Mistrzu i Małgorzacie” Twórczość Michaiła Bułhakowa „Mistrz i Małgorzata” jako powieść wielogatunkowa Nawiązania w „Mistrzu i Małgorzacie” Motyw miłości w „Mistrzu i Małgorzacie” Wybrane adaptacje „Mistrza i Małgorzaty” Plan wydarzeń „Mistrza i Małgorzaty” Najważniejsze cytaty „Mistrza i Małgorzaty” Bibliografia
Bohaterowie
Małgorzata – charakterystyka postaci Mistrz – charakterystyka postaci Jeszua Ha-Nocri charakterystyka postaci Wizja szatana (Woland) „Mistrza i Małgorzaty” Piłat z Pontu – charakterystyka postaci Charakterystyka bohaterów powieści mistrza Charakterystyka gości z zaświatów - Woland i jego świta Charakterystyka pozostałych bohaterów „Mistrza i Małgorzaty”

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies