Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Mistrz i Małgorzata

Nawiązania w „Mistrzu i Małgorzacie”

Autor: Ewa Petniak

„Tańce, gawęda, jadło, picie i kochanie;
Mów, coś lepszego znaleźć byłbyś w stanie?”

Ową Noc Walpurgi żywo przypomina wielki bal u szatana zaprezentowany z całym przepychem w powieści Bułhakowa: „Małgorzacie wydało się, że lecąc, widziała gdzieś w wielkich kamienistych stawach całe góry ostryg. Potem przelatywała nad szklaną posadzką, pod którą płonęły piekielne paleniska, a między nimi krzątali się bali kucharze. Potem, kiedy już prawie nic do niej nie docierało, zobaczyła jakieś ciemne lochy, w których płonęły pochodnie, a dziewczęta podawały skwierczące na rozżarzonych węglach mięso, biesiadnicy pili tam wielkimi kuflami jej zdrowie. Widziała jeszcze białe niedźwiedzie, które grały na harmoniach i tańczyły na estradzie kamaryńskiego. Sztukmistrza – salamandrę, który nie płonął w ogniu kominka...” Diabeł Kołakowskiego
W jednym z „kazań” profesora Leszka Kołakowskiego dotyczących zagadnień związanych z chrześcijaństwem możemy odnaleźć pojęcie „doniosłości diabła”. Oto jak uczony definiuje ten termin i tłumaczy obecność „diabelskiego pierwiastka” w kulturze europejskiej: „Doniosłość diabła łatwo sobie uprzytomnić, gdy pomyślimy o tym ile arcydzieł literatury europejskiej – włączając utwory Dantego, Miltona, Marlowe’a, Goethego, Van den Vondela, Wiliama Blake’a i Tomasza Manna – nie mielibyśmy bez niego i co by się stało z naszymi dzuełami sztuki i katedrami, gdyby wszystko, co się do diabła odnosi, nagle z nich znikło. Jest to najbardziej powierzchowny, chociaż prawomocny, sposób spojrzenia na doniosłość diabła. Jego trwałość w kulturze europejskiej – mimo okresów upadku, przemian w znaczeniu i w rodzajach jego aktywności – dowodzi, ze jego obecność zakorzeniona jest głęboko w naszym umyśle. Pochodzenie diabła nie jest jasne, nie wiemy także, czy kiedykolwiek się go pozbędziemy.
Łatwo zauważyć, że obecność diabła wyczuwa się silniej w języku potocznym aniżeli obecność Boga; słowa, takie jak „diabelski”, „piekło” czy „piekielny”, pojawiają się znacznie częściej w zwyczajnej mowie i stereotypach literackich niż wzniosłe przeciwpojęcia: Bóg, boski, niebo.”
(L. Kołakowski, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków 2006)
Prócz aluzji do „Fausta” Goethego w powieści Bułhakowa odnaleźć można indywidualną „interpretację” scen biblijnych dotyczących fragmentów życia, nauczania, procesu i śmierci Jezusa Chrystusa. Cztery rozdziały, które „dotykają” tej kwestii, nie są „kopią” Ewangelii, jedynie do niej nawiązują. Imiona bohaterów, które przywodzą na myśl postaci z Pisma Świętego, zostały częściowo zmienione. Jeżeli w Ewangeliach odnajdujemy Barabasza, to w „Mistrzu i Małgorzacie” może tę osobę sugerować Bar Raban, podobnie jest z Jeszuą Ha – Nocri, choć Jeszua to w istocie hebrajskie imię Jezusa, czy choćby Juda z Kiriatu, który „ewangelicznie” jest Judaszem Iskariotą (przydomek Iskariota faktyczne może wiązać się z miejscowością o podobnie brzmiącej nazwie: Kariot lub też wywodzić się od aramejskiego słowa iszkarja - kłamca) – zdrajcą Jezusa. Autentycznymi nazwami postaci są między innymi Poncjusz Piłat i arcykapłan Kajfasz – instytucja – Sanhedryn. Sanhedryn, istnieje nadal, ale od 2004 roku pod nazwą „Powstający Sanhedryn”. Od 2005 roku stoi na jej czele Rabbi Adin Even-Israel. Sanhedryn wymieniany jest również w Biblii.

Postaci i wydarzenia zostały nieco „zniekształcone”, ale wymowa danych fragmentów jest podobna jak w Biblii, choć nie narzuca żadnego interpretacyjnego schematu, pozostawiając wnioski i sądy odbiorcy. Poncujsz Piłat jest tu psychologiczną postacią dręczoną wyrzutami sumienia, ponieważ zatwierdził wyrok śmierci na niewinnego człowieka. Według przekazu biblijnego Piłat faktycznie nie godził się na śmierć Jezusa i symbolicznie umył ręce. Ponadto ciało Jezusa wydał proszącemu o nie Józefowi z Arymatei i użyczył straży do pilnowania grobu, w którym miało zostać złożone. „Namiestnik odpowiedział: Lecz oni jeszcze głośniej krzyczeli: Piłat widząc, że nic nie osiąga, a wzburzenie raczej wzrasta, wziął wodę i umył ręce wobec tłumu, mówiąc: (fragment Biblii – Ewangelia wg św. Mateusza)

strona:    1    2    3    4  

Szybki test:

Motto „Mistrza i Małgorzaty” zostało zaczerpnięte z:
a) Goethego
b) Byrona
c) Dostojewskiego
d) Nietschego
Rozwiązanie

Biblijny Mateusz Lewi jest:
a) bogaczem
b) celnikiem
c) lekarzem
d) rybakiem
Rozwiązanie

Woland nosi przy sobie laskę z czarną rączką w kształcie głowy:
a) żaby
b) małpy
c) pudla
d) węża
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
Mistrz i Małgorzata – streszczenie szczegółowe
Mistrz i Małgorzata – streszczenie w pigułce
Czas i miejsce akcji „Mistrza i Małgorzaty”
Znaczenie tytułu i motta „Mistrza i Małgorzaty”
Główne wątki „Mistrza i Małgorzaty”
Świat przedstawiony w powieści „Mistrz i Małgorzata” – realizm i fantastyka
Michaił Bułhakow – życie i twórczość
Problematyka moralno – filozoficzna w „Mistrzu i Małgorzacie”
Obraz Moskwy lat trzydziestych XX wieku – w oparciu o powieść „Mistrz i Małgorzata”
Język „Mistrza i Małgorzaty”
„Mistrz i Małgorzata” jako arcydzieło literatury światowej
Polifoniczność narracji w powieści Bułhakowa
Kompozycja i struktura „Mistrza i Małgorzaty”
Problematyka władzy w „Mistrzu i Małgorzacie”
Historia Poncjusza Piłata i Jeszui Ha - Nocri
Historia miłości mistrza i Małgorzaty
„Mistrz i Małgorzata” jako parabola
„Powieść w powieści” na przykładzie „Mistrza i Małgorzaty”
Humor w „Mistrzu i Małgorzacie”
Twórczość Michaiła Bułhakowa
„Mistrz i Małgorzata” jako powieść wielogatunkowa
Nawiązania w „Mistrzu i Małgorzacie”
Motyw miłości w „Mistrzu i Małgorzacie”
Wybrane adaptacje „Mistrza i Małgorzaty”
Plan wydarzeń „Mistrza i Małgorzaty”
Najważniejsze cytaty „Mistrza i Małgorzaty”
Bibliografia




Bohaterowie
Małgorzata – charakterystyka postaci
Mistrz – charakterystyka postaci
Jeszua Ha-Nocri charakterystyka postaci
Wizja szatana (Woland) „Mistrza i Małgorzaty”
Piłat z Pontu – charakterystyka postaci
Charakterystyka bohaterów powieści mistrza
Charakterystyka gości z zaświatów - Woland i jego świta
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Mistrza i Małgorzaty”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies