Nowele Orzeszkowej - opracowania

Czas i miejsce akcji noweli „A... B...C...”
Czas i miejsce akcji nie są dokładnie określone. Wiadomo jednak, że chodzi o czasy współczesne pisarce – drugą połowę XIX wieku. Centralnym miejscem akcji jest wielkie niemieckie miasto. Faktycznie chodzi o ziemie polskie objęte zaborem rosyjskim.

Autorka nie mogła nakreślić dosadnie danego miejsca w obawie przed cenzurą. Z drukiem noweli (opowiadania) miała również problemy. Kiedy ukazało się na łamach „Świata” – w 1884 roku, zdjęto je ze szpalt decyzją cenzury, ponownie pojawiło się w „Gazecie Warszawskiej” w 1886 roku. Wówczas akcja noweli działa... więcej

* * *
Problematyka noweli „A...B...C...”
Zasadniczym problemem zobrazowanym w noweli „A...B...C...” jest kwestia rusyfikacyjnego ucisku. Na społeczeństwo wywierano ogromną presję. Polityka zaborczych mocarstw, zwłaszcza Rosji, wobec Polaków była bezwzględna. Zabraniano nauki języka polskiego, zamiast tego pojawił się język rosyjski – w szkołach i na wyższych uczelniach. Władze dążyły do stopniowego wynarodowienia, narzucano Polakom rosyjskie wzorce kulturowe. Formą oporu stała się więc nielegalna nauka, umożliwiająca potrzymanie tradycji narodowej. Przyczyny dyskryminacji są w „A...B...C” wyjaskr... więcej

* * *
Styl i narracja w noweli „A...B...C....”
Styl dominujący w twórczości młodej Orzeszkowej nie był jeszcze w pełni rozwinięty, często retoryczny i afektowany zacierał kontury przedstawianej rzeczywistości. Jego rozwlekłość nie pozwalała czytelnikowi należycie śledzić akcji utworu. Treść była zbyt flegmatyczna bądź nadto uproszczona.

Praktyka nowelistyczna umożliwiła pisarce opanowanie stylu, dzięki czemu wzbogacił się jej warsztat literacki. Nowela jako specyficzny gatunek wymagała oszczędności słowa, doboru trafnych, skróconych określeń. Narracja musiała ulec kondensacji. Autor ze względu na wymóg techniki realistycznej objawia... więcej

* * *
Znaczenie tytułu „A... B... C...”
„Zza cienkiej ściany górnego pięterka domu wychodziły na zewnątrz cieniuchne głosy dziecięce, bąkające: - A.... b... c, A... b... c...”

Tytułowe „A... B... C...” to pierwsze litery alfabetu, którego Joanna naucza dzieci. Poznanie liter jest pierwszym krokiem do zdobywania wiedzy. Dzięki umiejętnościom czytania i pisania człowiek może poznawać dziedzictwo kulturowe swojego kraju, narodu, orientować się w świecie, może również brać udział w procesie tworzenia i przeobrażania cywilizacji. Niepiśmienna osoba czuje się zagubiona w rzeczywistości.

W czasach... więcej

* * *
Plan wydarzeń „A...B....C...”
1. Zwolnienie z posady nauczyciela profesora Lipskiego, jego choroba i śmierć.

2. Trudna sytuacja finansowa rodzeństwa – Joanny i Mieczysława.

3. Rozterki Joanny – rozważania dotyczące przyszłości i pracy.

4. Propozycja pani Rożnowskiej.

5. Tajne komplety w mieszkaniu Lipskich.

6. Młoda nauczycielka na ławie oskarżonych.

7. Zeznania świadków.

8. Wyrok – skazanie Joanny Lipskiej na zapłatę wysokiej grzywny lub odbycie kary więzienia.

9. Samotność Joanny, myśli o uwięzieniu.

10. Zapłata grzywny - Mieczysław pożycza należną kwotę u lichwiarza.

11. Rozmowa z bratem.

12. Wizyta Kostka ... więcej

* * *
Motywy literackie w noweli „A...B...C...”
Motyw dziecka

Problematyka dziecięca wielokrotnie pojawia się w twórczości Orzeszkowej. Autorka pragnie ukazać trudną sytuację dzieci żyjących w ówczesnych czasach. Były to lata niepewności, naznaczone klęską zaborów, bezowocnych zrywów niepodległościowych, brutalnej polityki wobec uciśnionego narodu, czas wyzysku społecznego.

Nowelistka wyraża się o dzieciach ciepło, jakby pragnąc uchronić je od wszelkich niebezpieczeństw wynikających zarówno z warunków zewnętrznych, jak i ludzkiej niedoskonałości. Analizując sytuację dzieci, kładzie naciska na wiele innych spraw, tworzy szer... więcej

* * *
Problem zaborów i rusyfikacji - tło historyczne noweli „A...B...C...”
Lata 1772 – 1795 to czas rozbiorów Polski. I Rzeczpospolita pozostawała we władaniu obcych mocarstw: Rosji, Austrii i Prus aż do 1918 roku, przez okres stu dwudziestu trzech lat. Każde z państw zaborczych zamierzało w jakiś sposób zawładnąć polską kulturą, uczynić z Polaków Rosjan lub Niemców. Polityka tych krajów była bezwzględna, zmierzająca do wynarodowienia. Terytorium państwa polskiego podzielono. Ziemie włączone stały się areną widowisk wojennych, w których ciemiężyciele brali udział. Do kampanii batalistycznych musieli przyłączać się polscy osadnicy zamieszkujący tereny zawład... więcej

* * *
Najważniejsze cytaty z noweli „A...B...C...”
„(...) gdyby zaś kiedykolwiek nasunęła się jej myśl, że może być obwinioną o popełnienie zbrodni, wprost parsknęłaby śmiechem.” (o Joannie Lispkiej)

„Młodą była i niewątpliwie ładną, lecz każdy znawca ludzi poznałby w niej od razu jedną z tych dziewcząt, w każdym mieście licznych, które nie bawią się i nie stroją nigdy, jadają niewiele, oddychają powietrzem wąskich ulic i ciasnych izdebek. Taki sposób życia tamuje rozwój wdzięków i zarazem ukrywa je przed ludźmi.” (o Joannie Lispkiej)

„Nosiła żałobę po ojcu i ciągle myślała o tym, ... więcej

* * *
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „A...B...C...”
Mieczysław Lipski – brat Joanny i jednocześnie jej przyjaciel. Syn profesora Lipskiego. Biurowy pracownik starostwa – kancelista. „Niegdyś Mieczysław Lipski był dzieckiem zdrowym, choć zawsze trochę powolnym i nieśmiałym, ale trwało to krótko. Miał lat szesnaście i ukończył pięć klas gimnazjalnych, kiedy cera jego nabierać poczęła tej przykrej monotonnej, papierowej białości, ręce wychudły, ruchy zleniwiały; bolące oczy z porady lekarza okryto mu wtedy jak starcowi, ciemnymi okularami; odtąd nigdy ich już nie zdejmował.”

Musiał porzucić szkołę i zająć się pr... więcej

* * *
Czas i miejsce akcji „Dobrej pani”
Akcja noweli rozgrywa się w niewielkim, prowincjonalnym miasteczku o nazwie „Ongród”.

Ongród to inaczej Grodno – białoruskie miasto rozpostarte nad rzeką Niemen. Orzeszkowa przeżyła w nim wiele lat i czuła się z nim duchowo związana. Pisarka celowo przestawiła litery w słowie i utworzyła jego anagram, dzięki temu Ongród stał się symbolem innych zaściankowych miasteczek o niewyraźnej tożsamości.

Anagram – słowo, wyraz, zdanie powstałe w wyniku przekształcenia danego terminu, na zasadzie przestawienia sylab, liter itp. Umożliwia zaszyfrowanie jakiejś informa... więcej

* * *
Problematyka „Dobrej pani”
Dobra pani, czyli zamożna dama - Ewelina Krzycka zamieszkiwała w małym miasteczku skrępowanym społecznymi stereotypami. Nie czuła się w nim szczęśliwa, ponieważ ciążyła jej samotność - od wielu była jest wdową. Otaczała się „pałacową” służbą i tymi, którym zwykła okazywać dobre serce. Ceniła sobie atmosferę większych miast, ponieważ mogła w nich afiszować się ze swoją dobroczynnością. Ongród nie był takim miejscem. Czasem wyjeżdżała do Włoch, powierzając sprawy majątkowe posesorowi. Krzycka posiadała jedną wielką namiętność – było nią pragnienie „czynienia dobrze&... więcej

* * *
Kompozycja i styl „Dobrej pani” Elizy Orzeszkowej
Fabuła „Dobrej pani” koncentruje się na losach biednej sieroty – Heli, która trafia do domu bogaczki – pani Eweliny Krzyckiej. Osią kompozycyjną jest zatem „pouczająca” historia, która spełnia cel dydaktyczny. Autorka w pewien sposób przestrzega przed powtórzeniem się historii rodem z noweli. By utwór stał się bardziej wymowny, Orzeszkowa operuje kontrastem. Bogactwu i przepychowi przeciwstawia ubóstwo, nędzę, poniżenie. Wystarczy przypomnieć fakt, gdy w domu pani Eweliny pojawia się Janowa z Helką. Krzycka pragnie się zrewanżować za dar w posta... więcej

* * *
Plan wydarzeń „Dobrej pani”
1. Przybycie małej Heli do domu pani Eweliny Krzyckiej.

2. Zaduma pani Emilii i odtrącenie psa Elfa.

3. Przygotowania dziewczynki do spotkania z nową opiekunką.

4. Historia życia pani Eweliny i jej działalność w Towarzystwie Dam Dobroczynnych.

5. Edukacja Heli – nauka śpiewu, języków obcych i dobrych manier.

6. „Rodzinna” wyprawa do Włoch.

7. Powrót z zagranicznej wycieczki, smutek pani Eweliny.

8. Wizyta Janowej, podarunki Heli.

9. Przybycie włoskiego artysty.

10. Rozmowa Krzyckiej z Czernicką – Hela trafia do garderoby.

11. Opowieść garderobianej – losy Czernickiej oraz kolejne... więcej

* * *
Najważniejsze cytaty z „Dobrej pani”
„Przy tym sierota!... wiesz, jakim wypadkiem znalazłam ją u tych ludzi... w takim smutnym domostwie... wilgotnym, ciemnym... Zaświeciła mi tam przed oczami jak perła na śmietnisku... Bóg mi ją zesłał...” (Krzycka o Heli)

„Pani Ewelina chwaliła bardzo Janowej i mężowi jej uczucie chrześcijańskiego miłosierdzia, z jakim przytuliła do siebie to biedne, a takie śliczne dziecko; Janowa sławiące dobroć i miłosierdzie pani Eweliny, dziecko to pod stałą opiekę swą przejmującej, policzki swe, i bez tego czerwone, od krwistej barwy rękawem lustrynowego kaftana natarła.” (... więcej

* * *
Znaczenie tytułu „Dobra pani”
Tytułowa dobra pani to jedna z bohaterek utworu. Autorka nie mówi wprost, kim jest dana osoba. Odbiorca, zapoznając się z treścią noweli, sam wnioskuje, o którą postać chodzi, mimo iż tytuł jest raczej przewrotny - „kuglarski”. Za dobrą panią uważana jest Ewelina Krzycka – majętna dama zaangażowana w działalność charytatywną.

Filantropia Krzyckiej niewiele jednak ma wspólnego z dobrocią i miłosierdziem. Kobietę fascynują rzeczy piękne. Gdy tylko zauważa coś szczególnie ładnego, osobliwego, pragnie to zdobyć. W ten sposób „kolekcjonuje” nie tyl... więcej

* * *
Motywy literackie w „Dobrej pani”
Motyw dziecka

Główną bohaterką noweli jest Hela, która jako pięcioletnie dziecko trafia pod opiekę pani Eweliny Krzyckiej. Majętna kobieta zobowiązuje się kształcić i wychowywać dziewczynkę i faktycznie tak jest, ale tylko do pewnego czasu. Niebawem dziecko nudzi dobrodziejkę i zostaje odesłane do garderoby, a wkrótce potem tam, skąd zostało zabrane - do ubogiej rodziny. Hela jest przykładem dziecka skrzywdzonego przez los – jej rodzice nie żyją. Zajmuje się nią nieodpowiednia i nieodpowiedzialna osoba – Ewelina Krzycką.

Dziewczynka, nim trafia pod skrzydła pani Eweliny, nie ró... więcej

* * *
Znaczenie tytułu „Gloria victis” (podtytuł „R.1863”)
„Gloria victis” w tłumaczeniu z języka łacińskiego oznacza „Chwała zwyciężonym”. Autorka ma tu na myśli powstańców – bojowników o wolność i niepodległość Polski, wszystkich tych, którzy wzięli udział w walkach. Fakt upadku powstania styczniowego (1863, niniejsza data stanowi także podtytuł utworu – „Rok 1863”, bo do niej odwołują się prezentowane wypadki22), nie oznacza, że wojownicy zostali pokonani, spełnili swoją powinność wobec ojczyzny, odnieśli moralne zwycięstwo. To świadczy o ich wielkości.

Nie wszyscy popiera... więcej

* * *
Problematyka noweli „Gloria victis”
W noweli „Gloria victis” autorka sięga do historii, przywołując wydarzenia z czasów powstania styczniowego (1863, niniejsza data stanowi również podtytuł noweli „R.1863”). Nie opowiada jednak o całości zrywu narodowego, prezentuje jeden z jego epizodów jako przykład innych walk narodowowyzwoleńczych i ogólnego poświęcenia. Ogranicza się do konkretnej płaszczyzny geograficznej – Polesia litewskiego, które wchodziło wówczas w skład ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego, choć powszechnie wiadomo, że nie tylko tam toczyły się walki. Liczne batalie rozgrywały się na cał... więcej

* * *
Narracja w noweli „Gloria victis”
Narratorami w utworze są leśne drzewa. Opowiadają one epizod z powstania styczniowego, przedstawiają sylwetki bohaterów. Słuchaczem jest wiatr prędki, który przybył na Polesie litewskie pięćdziesiąt lat po tragicznych wydarzeniach 1863 roku: „Przed połową stulecia tu był...”

„A stare świerki, dęby, brzozy rozłożyste, ramionami powiewając, odpowiadały: - Działy się tu i stawały rzeczy dziwne, rzeczy głośne, dzwoniące, płaczące, rozlegające się krzykami, jękami...”

Wtórują i uzupełniają wypowiedzi drzew polne kwiaty - dzikie róże, dzwonki... więcej

* * *
Kompozycja i styl (stylizacja mitologiczna i biblijna, styl baśni) w noweli „Gloria victis”
Ramę kompozycyjną utworu stanowi opowieść leśnych drzew i polnych kwiatów. Akcja rozpoczyna się w momencie, gdy po wielu latach wiatr prędki przybywa na znajome tereny Polesia litewskiego. Wypytuje leśne drzewa o przeszłość, o to, co zdarzyło się podczas jego nieobecności. Dzieło wieńczy okrzyk wiatru głoszącego chwałę poległych: „Gloria victis”.

„Gloria victis” odpowiada formie noweli, realizuje wszelkie założenia tego gatunku, choć nie ma charakteru tendencyjnego – nie jest podporządkowana określonym celom społecznym, np. popularyzacji idei pr... więcej

* * *
Plan wydarzeń noweli „Gloria victis”
1. Przybycie wiatru prędkiego na Polesie litewskie.

2. Opowieść leśnych drzew:

a. Sylwetka Romualda Traugutta i postacie powstańców.

b. Przyjaźń Jagmina i Tarłowskiego.

c. Uczucie Jagmina do Anielki Tarłowskiej.

d. Mobilizacja oddziałów powstańczych.

e. Decyzja Mariana Tarłowskiego o przyłączeniu się do powstania.

f. Heroiczny czyn Tarłowskiego – Maryś podczas jednej z bitew ratuje życie Trauguttowi.

g. Marzenia Tarłowskiego o wolności.

h. Przybycie „posła” – Kalikst informuje o nadciągającym wrogim oddziale i przekazuje Tarłowskiemu list od siostry.

i. Przygotowania do wiel... więcej

* * *
Romuald Traugutt jako bohater narodowy i czołowa postać noweli „Gloria victis” – szkic historyczny
Romuald Traugutt – (1826 – 1864), syn Ludwiki Błockiej i Alojzego Traugutta. Znaczący wpływ na jego wychowanie wywarła babka – Justyna Błocka, wpajając mu wartości patriotyczne. Traugutt nie chciał się zbytnio angażować w działalność polityczną, wiązano go, ze względu na wyznawane poglądy, które uznawano za zbyt konserwatywne ze stronnictwem białych. Biali domagali się zniesienia pańszczyzny i uwłaszczenia chłopów, ale z obawy represji nie opowiadali się za wybuchem powstania. Przyłączył się do powstania na Litwie w kwietniu 1863 roku i objął dowództwo nad oddziałem kobryń... więcej

* * *
Motywy literackie w „Glorii victis”
Motyw powstania

Orzeszkowa nawiązuje do wydarzeń okresu powstania styczniowego (1863 – 1864). Umieszcza akcję utworu na terenach Polesia litewskiego, gdzie niegdyś stacjonowały oddziały partyzanckie dowodzone przez Romualda Traugutta – ostatniego, tajnego dyktatora powstania. Wydarzenia rozgrywają się w maju 1863 roku, gdy kampania styczniowa obejmowała swoim zasięgiem ówczesne tereny Litwy. Pisarka wspomina potyczki rozgrywane z wojskiem rosyjskim przez partyzantów, umieszcza w tekście informacje o planowanej bitwie, opisuje wielką bitwę rozegraną w lasach horeckich, traktuje o śmie... więcej

* * *
Najważniejsze cytaty z „Glorii victis”
„Więc nie opuści ich duch ofiary i duch męstwa! I duch tej miłości, która ich tu przywiodła. Ci, co zginą, będą siewcami, którzy samych siebie rzucą w ziemię, jako ziarno przyszłych plonów. Bo nic nie zginie. Z dziś zwyciężonych dla jutrzejszych zwycięzców powstają oręże i tarcze. Lecz oni z siebie dobędą wszystkie siły, wszystkie swe siły męstwa; karności, wytrwania, aby zwyciężyć. Bojowy okrzyk ich: W imię Boga i ojczzny1” Z tym okrzykiem na śmierć czy na zwycięstwo do boju!” (przemowa wodza - mowa pozornie zależna - narrator: las)

„Przeznaczenie welonem... więcej

* * *
Powstanie styczniowe (1863 – 1864) - tło historyczne noweli „Gloria victis”
Polskie spiski rewolucyjne zawiązywały się początkowo wśród studentów wyższych uczelni w Rosji i na Ukrainie, potem ruch konspiracyjny nasilił się także w Warszawie. Spiskowcy pragnęli zwrócić uwagę na problemy ziemiaństwa i kwestię uwłaszczenia chłopów (nadania chłopom na własność użytkowanej przez nich ziemi należącej do pana – dziedzica), czym zresztą zamierzali porwać włościan do walki. Nie wszystkim podobał się cel przewrotu, niektórzy postrzegali go jako awanturę ludową. Typowych zapaleńców powstańczej inicjatywy, zaczęto nazywać „czerwonymi”, tych o ... więcej

* * *
Echa powstania styczniowego w twórczości Elizy Orzeszkowej
Na kształt twórczości literackiej Elizy Orzeszkowej w znacznym stopniu wpłynęły wydarzenia z czasów powstanie styczniowego (1863 – 1864): przygotowania, przebieg, klęska zrywu niepodległościowego i jego skutki. Jako dwudziestolatka była żoną starszego od niej o kilkanaście lat, dobrze sytuowanego Piotra Orzeszki. Przebywając w jego majątku w Ludwinowie, uczestniczyła często w spotkaniach szlachty. Brała udział w dyskusjach. Słuchała i widywała tych, którym losy kraju nie były obojętne. Pod znakiem zapytania stała wówczas przyszłość narodu, najbardziej jednak cierpiały warstwy najuboższe. Pisarka... więcej

* * *
Bibliografia
Literatura przedmiotowa:

1. E. Orzeszkowa, Opowiadania, Wrocław 1996.

2. E. Orzeszkowa, Opowiadania, Warszawa 1973.

Literatura podmiotowa:

1. T. Bujnicki, Pozytywizm, Podręcznik literatury dla klasy drugiej szkoły średniej, Warszawa 1994.

2. J. Detko, Eliza Orzeszkowa, Warszawa 1971.

3. J. Detko, Orzeszkowa wobec tradycji narodowowyzwoleńczych, Warszawa 1965.

4. Dziedzictwo literackie powstania styczniowego, praca zbiorowa pod red. J. Z. Jakubowskiego, J. Kulczyckiej – Saloni, S. Frybesa, Warszawa 1964.

5. O. Halecki, Historia Polski, Lublin 1992.

6. Historia literat... więcej

* * *
Czas i miejsce akcji noweli „Tadeusz”
Akcja utworu rozgrywa się w ciągu jednego dnia, właściwie są to godziny poranne i południowe – Chwedora i jej synek wyruszają wczesnym rankiem do dworu, po drodze zatrzymują się u stóp kapliczki, potem chwilę rozmawiają z pracującym w okolicy Klemensem (ojcem małego Tadeusza), a następnie docierają do posiadłości dziedzica. Tutaj Chwedora wraz z innymi kobietami ma plewić rozległy ogród. Wokół lato roztacza swoje uroki i wonie. Jest piękna pogoda, kwitną kwiaty, śpiewają ptaki, pachną wschodzące na grządkach warzywa.

Czas - to przełom czerwca i lipca, można o tym wnioskować, uwzglę... więcej

* * *
Problematyka noweli „Tadeusz”
Utwór prezentuje jeden dzień z życia zwyczajnej chłopskiej rodziny. Matka – Chwedora przystępuje do codziennych gospodarskich zajęć, budzi syna i wspólnie przygotowują się do wyprawy do dworu. Ma tam pracować przy odchwaszczaniu ogrodu zamożnego pana. Tymczasem Klemens - mąż Chwedory wyruszył już do orki – pracuje jako parobek. Kobieta musi zabrać chłopca ze sobą. Idąc, przystają u stóp kapliczki i chwilę się modlą. Tadeusz podziwia przyrodę, Chwedora błaga Opatrzność o opiekę nad synem. Spotkany w drodze Klemens, przekomarza się z jedynakiem. Gdy docierają do posiadłości ekonoma... więcej

* * *
Konstrukcja noweli „Tadeusz”
Fabuła noweli jest jednowątkowa, zogniskowana wokół jednego dnia z życia chłopskiej rodziny. Bohaterami są trzy osoby: Chwedora, Klemens i ich syn – dwuletni Tadeusz. Opowieść rozpoczyna opis porannych czynności wykonywanych w skromnym gospodarstwie domowym przez ubogą, wiejską kobietę – Chwedora sprząta izbę i przygotowuje mleko dla małego Tadzia, następnie budzi syna i ponagla go, ponieważ wkrótce obydwoje muszą wyruszyć do posiadłości dziedzica. Orzeszkowa koncentruje się głównie na realiach, codzienności. Celowo eksponuje przyrodę, ma ona kontrastować z przedstawioną tragedi... więcej

* * *
Znaczenie tytułu i podtytułu noweli „Tadeusz”
Tytuł utworu to Tadeusz, podtytuł Obrazek wiejski. Nowela została opatrzona imieniem dwuletniego chłopca – Tadeusza. Jest on głównym bohaterem opowieści. Krótki epizod z jego życia demonstruje losy innych, wiejskich dzieci, często pozbawionych opieki w trakcie pracy rodziców. Tragiczna historia Tadeusza to niejako ostrzeżenie przed podobnymi sytuacjami, żywy obraz czyhających na maluchów niebezpieczeństw i życiowych pułapek. Bezpieczeństwo i dobro dziecka powinny być kwestią pierwszorzędną dla każdego rodzica. Egzystencja chłopca została przerwana w sposób nieoczekiwany. To kole... więcej

* * *
Plan wydarzeń noweli „Tadeusz”
1. Poranne porządki w chłopskim gospodarstwie.

2. Pobudka Tadeusza.

3. Wprawa Chwedory i jej syna do posiadłości dziedzica.

4. Modlitwa przed kapliczką.

5. Spotkanie z ojcem.

6. Praca Chwedory.

7. Samotne zabawy Tadeusza: pogoń za sikorką i zrywanie kwiatów.

8. Nieszczęśliwy upadek do wody – śmierć chłopca.... więcej

* * *
Motywy literackie w noweli „Tadeusz”
Motyw dziecka

Tytułowy bohater ma ponad dwa lata i cechuje go szczególna ciekawość i chęć poznawania świata - jak przystało na wszystkie maluchy w tym wieku. Fascynuje go otaczająca rzeczywistość. Podziwia przyrodę, każdy jej „twór” wart jest uwagi: mała sikorka, wróble, kwiaty maku, niezapominajki. Świat jednak skrywa wiele niebezpieczeństw, o których malec nie wie. Gdy matka chłopca ciężko pracuje, on wciela się w rolę mini naukowca, badacza i sam zamierza odkrywać uroki otoczenia. Rodzicom brakuje czasu, by być jego „przewodnikami”, dworskie dziewczęta wcale nie zau... więcej

* * *
Najważniejsze cytaty z noweli „Tadeusz”
„Przez parę minut stali oboje ze wzrokiem utkwionym w posąg. W oczach dziecka malowała się ciekawość połączona z zdziwienie; na ogorzałą, ciemną twarz Chwedory wybił się wyraz pokornej, gorącej prośby, napełnił oczy jej wzniesione w górę i głęboką zmarszczką przerżnął niskie czoło.Podnosiła wciąż dziecko wysoko, najwyżej jak tylko mogła, i nie mówiąc nic, niewyraźną może myślą błagała Najświętszą, aby je miała w swojej opiece.” (modlitwa przed świętym posągiem)

„Nad kipiącym morzem kwitnącego, miłosnego, rozśpiewanego, olśniewającego życia wznosi�... więcej

* * *
Nowela jako gatunek. Wyznaczniki
Romantyzm stopniowo zacierał granice pomiędzy poszczególnymi gatunkami literackimi, zmieniały się prawidła rządzące w świecie literatury oraz normy regulujące założenia twórcze autora. Nowela jednak budziła zawsze swoiste zainteresowanie, ze względu na jej charakter oraz historyczne uwarunkowania. Za prekursora nowelistyki oraz twórcę tego gatunku uważa się renesansowego Giovanniego Boccaccia – włoskiego „mistrza w opowiadaniu różnych historii i anegdot w wybranym, towarzyskim gronie.” Właściwa forma noweli ukształtowała się jednak w XIX wieku. Zyskała wówczas swoich sympaty... więcej

* * *
Nowelistyka Orzeszkowej
W dorobku literackim Elizy Orzeszkowej nowele zajmują szczególne miejsce. Pisarka zawarła w nich program pozytywizmu, aktualną dla tamtego okresu problematykę, stworzyła swoisty dokument epoki. W ciągu całego życia napisała około trzydziestu powieści i około stu nowel i opowiadań, co świadczy o tym, iż małe formy prozatorskie były jej szczególnie bliska. Jako dwudziestopięciolatka debiutowała w „Tygodniku Ilustrowanym” „Obrazkiem z lat głodowych”. Był to jej pierwszy utwór. Jako ostatni powstał zbiór (cykl nowel) „Gloria victis”.

Twórczość nowelis... więcej

* * *

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies