Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Orzeszkowej

Znaczenie tytułu „Dobra pani”

Autor: Ewa Petniak

Tytułowa dobra pani to jedna z bohaterek utworu. Autorka nie mówi wprost, kim jest dana osoba. Odbiorca, zapoznając się z treścią noweli, sam wnioskuje, o którą postać chodzi, mimo iż tytuł jest raczej przewrotny - „kuglarski”. Za dobrą panią uważana jest Ewelina Krzycka – majętna dama zaangażowana w działalność charytatywną.

Filantropia Krzyckiej niewiele jednak ma wspólnego z dobrocią i miłosierdziem. Kobietę fascynują rzeczy piękne. Gdy tylko zauważa coś szczególnie ładnego, osobliwego, pragnie to zdobyć. W ten sposób „kolekcjonuje” nie tylko przedmioty, ale również istoty żywe - papugę, psa Elfa oraz ludzi pannę Czernicką i małą Helę. Początkowo dba i troszczy się o każdy wspaniały „przedmiot”, ale potem wszystko ją nudzi i wyrzuca to, co kiedyś uznawała za wartościowe.

„Nie pojmuję już, jak mogłam tak bardzo lubić takie nudne stworzenie...” – mówi do garderobianej, opisując psa Elfa: „Nieprawdaż, Czernisiu, wcale był innym. Był kiedyś prześlicznym... Ale teraz ...” Podobnie wypowiada się później o małej Heli: „Nieprawdaż, Czernisiu? (...) Była kiedyś prześliczna... ale teraz...” Składnicą „rzeczy” zbędnych jest garderoba. To tu trafiają „zabawki” pani Eweliny: młoda Czernicka, ulubiona papużka, kochany piesek i mała, śliczna Hela, która, gdy tylko zaczyna dorastać, razi estetyczny gust damy.

Dobra pani z pozoru tylko jest wspaniała, miłosierna, troskliwa i kochająca, a za taką uważają ją mieszkańcy Ongrodu: „Nazywano ją po postu: świętą! Taką opieką i miłością otoczyć dziecię obce, niskiego pochodzenia, sierotę! W taki sposób używać bogactwa swego! Było to istotnie godne uwielbienia. Uwielbiano też powszechnie panią Ewelinę, ilekroć łagodna i zadumana twarz jej przesuwała się boczną nawą wspaniałej świątyni (...)”

Jej prawdziwe oblicze wyłania się dopiero z opowieści garderobianej. Okazuje się, że tytułowa dobra pani to samolubna, egoistyczna, bezwzględna i próżna kobieta. Nie dba o innych, ignoruje czyjeś uczucia, troszczy się głównie o swoje potrzeby. Przejmując pod opiekę pannę Czernicką i Helę, obiecywała wykształcić dziewczęta i zapewnić im przyszłość. Obydwie miały odegrać rolę „córek” damy, ale Czernisia została garderobianą, a Helę odesłano tam, gdzie wcześniej się wychowywała – do ubogiego domostwa Jana. Dobra pani zobowiązała się płacić za edukację dziewczynki, ale nie interesował jej dalszy los podopiecznej. Choć pragnęła „czynić dobrze”, postępowała niewłaściwie i w istocie krzywdziła innych.
Z cynizmem wypowiada się o Krzyckiej jej garderobiana: „Gdyby nie nadzwyczajna dobroć tej pani, dziewczyna miałaby teraz swoją chatę w szlacheckiej okolicy, męża, dzieci, zdrowie i twarz rumianą. Ale pani ta zapewniła jej los i szczęś... cie....” Orzeszkowa umyślnie wyeksponowała w tytule cechę bohaterki - „nadzwyczajną dobroć”. Faktycznie nie o dobroć i ofiarność tu chodzi, ale o egoizm i zakłamanie, pozorowane miłosierdzie, w które „przyoblekają” się niektórzy, by dowieść innym swej wspaniałości i bogobojności. Przewrotny tytuł noweli jest w zasadzie karykaturą dobroduszności, ostrzega przed fałszywą filantropią i potępia wszelkie udawane, humanitarne działania, które często nie są podyktowane ani głosem serca, ani rozsądku.

Zobacz inne artykuły:

„A... B... C...”
Streszczenie noweli „A... B... C...”
Czas i miejsce akcji noweli „A... B...C...”
Charakterystyka Joanny Lipskiej
Problematyka noweli „A...B...C...”
Znaczenie tytułu „A... B... C...”
Styl i narracja w noweli „A...B...C....”
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „A...B...C...”
Motywy literackie w noweli „A...B...C...”
Plan wydarzeń „A...B....C...”
Problem zaborów i rusyfikacji - tło historyczne noweli „A...B...C...”
Najważniejsze cytaty z noweli „A...B...C...”

„Dobra pani”
Streszczenie noweli „Dobra pani”
Czas i miejsce akcji „Dobrej pani”
Charakterystyka Heli
Charakterystyka panny Czernickiej
Charakterystyka Eweliny Krzyckiej
Kompozycja i styl „Dobrej pani” Elizy Orzeszkowej
Problematyka „Dobrej pani”
Znaczenie tytułu „Dobra pani”
Motywy literackie w „Dobrej pani”
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Dobrej pani”
Plan wydarzeń „Dobrej pani”
Najważniejsze cytaty z „Dobrej pani”

„Gloria victis”
Streszczenie noweli „Gloria victis” („R. 1863”)
Anielka Tarłowska - charakterystyka
Jagmin - charakterystyka
Marian Tarłowski - - charakterystyka
Romuald Traugutt - charakterystyka
Kompozycja i styl (stylizacja mitologiczna i biblijna, styl baśni) w noweli „Gloria victis”
Narracja w noweli „Gloria victis”
Problematyka noweli „Gloria victis”
Znaczenie tytułu „Gloria victis” (podtytuł „R.1863”)
Motywy literackie w „Glorii victis”
Plan wydarzeń noweli „Gloria victis”
Powstanie styczniowe (1863 – 1864) - tło historyczne noweli „Gloria victis”
Romuald Traugutt jako bohater narodowy i czołowa postać noweli „Gloria victis” – szkic historyczny
Najważniejsze cytaty z „Glorii victis”

„Tadeusz”
Tadeusz – charakterystyka
Streszczenie noweli „Tadeusz” („Obrazek wiejski”)
Czas i miejsce akcji noweli „Tadeusz”
Konstrukcja noweli „Tadeusz”
Problematyka noweli „Tadeusz”
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „Tadeusz”
Znaczenie tytułu i podtytułu noweli „Tadeusz”
Motywy literackie w noweli „Tadeusz”
Plan wydarzeń noweli „Tadeusz”
Najważniejsze cytaty z noweli „Tadeusz”

Inne
Nowelistyka Orzeszkowej
Biografia Elizy Orzeszkowej
Nowela jako gatunek. Wyznaczniki
Kalendarium twórczości Orzeszkowej
Echa powstania styczniowego w twórczości Elizy Orzeszkowej
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies