Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Orzeszkowej

Biografia Elizy Orzeszkowej

Autor: Ewa Petniak

Eliza Orzeszkowa, z domu Pawłowska, urodziła się 6 czerwca 1841 roku w Miłkowszczyźnie. Praktycznie całe życie była związana z Grodzieńszczyzną. Pochodziła z bogatej rodziny ziemiańskiej. Wcześnie osierocona przez ojca, pozostawała pod opieką matki, lecz ta niewiele zajmowała się dziećmi. Jedenastoletnią córkę oddała na pensję sióstr sakramentek w Warszawie (1852 – 1857). Tutaj zaprzyjaźniła się z Marią Konopnicką.

Jako młoda dziewczyna sporo czytała, zarówno literaturę polską, jak i francuską. Prawdopodobnie czytanie było rekompensatą jej nieco „samotniczego” życia. Prócz ojca straciła też siostrę. Na pensji koleżanki wyśmiewały się z jej wschodniego śpiewnego akcentu, ale był to tylko epizod. Ogółem lubiano panienkę. Nie zmieniło to jednak faktu, że przez pięć lat jej „pensjonarskiego” życia ani razy nie zabrano jej do domu na wakacje, a tylko dwa razy odwiedziła ją babcia. Matka, ze względów zdrowotnych, nie planowała odwiedzin córki.

Po skończeniu nauk Eliza wraz z matką, ojczymem, przyrodnim bratem i babką zamieszkała w Grodnie. Ceniono jej naturalny wdzięk. Zachwycała energią i radością życia. Na jednym z balów poznała kuzyna swojego ojczyma – starszego od niej o 16 lat - Piotra Orzeszko. Mając 17 lat poślubiła go i zamieszkała w jego posiadłości w Ludwinowie. Krewni małżonka polubili ją i otoczyli opieką.

Pierwsze lata u jego boku określała mianem „beztroskiego karnawałowania”, lecz potem uwidoczniły się różnice między nimi. Małżonkowie nie zgadzali się w kwestii poglądów. Eliza zaangażowała się w działalność społeczną, odżyły w niej „szkolne” fascynacje wsią i ludem. Wraz z młodszym bratem Piotra – Florentym założyła szkółkę wiejską. Ten pomysł nie przypadł do gustu mężowi, ale zapewne jeszcze bardziej oburzało go jej angażowanie się w sferę polityki.

Gdy wybuchło powstanie Orzeszkowa, ukrywała na terenie posiadłości ostatniego przywódcę przewrotu. By Traugutt mógł przebywać na terenie majątku państwa Orzeszko, musiał na jego pobyt wyrazić zgodę Piotr. Zadenuncjowano go pod pretekstem wspierania powstańców, a następnie aresztowano i skazano na Sybir. Własność ziemską (Ludwinów) skonfiskowano. Jak nakazywał obyczaj, żona powinna dzielić z mężem zesłańczy los, ale Orzeszkowa nie wyraziła na to zgody, czym naraziła się opinii publicznej. Swoją decyzję usprawiedliwiała brakiem miłości do męża. Wszczęła proces o unieważnienie małżeństwa. Nie wróciła do Piotra nawet wówczas, gdy ów po ogłoszeniu amnestii ponownie pojawił się w kraju i zamieszkał w Warszawie.
Po konfiskacie Ludwinowa Orzeszkowa powróciła do rodowej posiadłości w Miłkowszczyźnie i tu spędziła sześć samotnych lat. Zajęła się samokształceniem oraz twórczością pisarską. Usiłowała podjąć pracę, ale większość stanowisk zarezerwowana była dla Rosjanek. Mogła zostać nauczycielką, ale uważała, że nie jest właściwie wykształcona i przygotowana do działalności pedagogicznej.

Debiutowała w 1866 roku w „Tygodniku Ilustrowanym” opowiadaniem „Obrazek z lat głodowych”. Później ukazywały się w nim inne jej opowiadania, powieści w odcinkach i publikacje. Swego czasu poznała lekarza – Zygmunta Święcickiego. Być może ich losy mogłyby się połączyć, ale Święcicki zapragnął kontynuować karierę w Rosji, a na to „patriotyczna pozytywistka” zgody wyrazić nie chciała.

Ostatecznie udało jej się przeprowadzić rozwód, ale „przedsięwzięcie” było na tyle kosztowne, że musiała sprzedać Miłkowszczyznę. Bolało ją to, a odsprzedaż ojcowizny uznawała za jeden ze swych największych grzechów. Zaprzyjaźniła się z mecenasem prowadzącym jej sprawę rozwodową – Nahorskim. Na przeszkodzie w legalizacji związku, który z przyjaźni przerodził się w miłość, stanowiło małżeństwo mecenasa, Jednak jego żona zmarła po długiej chorobie w 1894 roku. „Nielegalna” znajomość trwała kilka lat, ale do ślubu doszło. Śmierć Nahorskiej umożliwiła Orzeszkowej wstąpienie po raz drugi na ślubny kobierzec. Niestety państwo Nahorscy szczęściem małżeńskim cieszyli się krótko. Mecenas umarł po dwóch latach – w 1896 roku.

strona:    1    2  

Szybki test:

Eliza Orzeszkowa, z domu Pawłowska, urodziła się w Miłkowszczyźnie:
a) 1825 roku
b) 1856 roku
c) 1841 roku
d) 1849 roku
Rozwiązanie

Z drugim mężem – Nahorskim - Orzeszkowa szczęściem małżeńskim cieszyła się:
a) rok
b) 10 lat
c) 3 miesiące
d) 2 lata
Rozwiązanie

Gdy wybuchło powstanie styczniowe Orzeszkowa, ukrywała na terenie swej posiadłości:
a) Chłopickiego
b) Traugutta
c) Niemcewicza
d) Krukowieckiego
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

„A... B... C...”
Streszczenie noweli „A... B... C...”
Czas i miejsce akcji noweli „A... B...C...”
Charakterystyka Joanny Lipskiej
Problematyka noweli „A...B...C...”
Znaczenie tytułu „A... B... C...”
Styl i narracja w noweli „A...B...C....”
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „A...B...C...”
Motywy literackie w noweli „A...B...C...”
Plan wydarzeń „A...B....C...”
Problem zaborów i rusyfikacji - tło historyczne noweli „A...B...C...”
Najważniejsze cytaty z noweli „A...B...C...”

„Dobra pani”
Streszczenie noweli „Dobra pani”
Czas i miejsce akcji „Dobrej pani”
Charakterystyka Heli
Charakterystyka panny Czernickiej
Charakterystyka Eweliny Krzyckiej
Kompozycja i styl „Dobrej pani” Elizy Orzeszkowej
Problematyka „Dobrej pani”
Znaczenie tytułu „Dobra pani”
Motywy literackie w „Dobrej pani”
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Dobrej pani”
Plan wydarzeń „Dobrej pani”
Najważniejsze cytaty z „Dobrej pani”

„Gloria victis”
Streszczenie noweli „Gloria victis” („R. 1863”)
Anielka Tarłowska - charakterystyka
Jagmin - charakterystyka
Marian Tarłowski - - charakterystyka
Romuald Traugutt - charakterystyka
Kompozycja i styl (stylizacja mitologiczna i biblijna, styl baśni) w noweli „Gloria victis”
Narracja w noweli „Gloria victis”
Problematyka noweli „Gloria victis”
Znaczenie tytułu „Gloria victis” (podtytuł „R.1863”)
Motywy literackie w „Glorii victis”
Plan wydarzeń noweli „Gloria victis”
Powstanie styczniowe (1863 – 1864) - tło historyczne noweli „Gloria victis”
Romuald Traugutt jako bohater narodowy i czołowa postać noweli „Gloria victis” – szkic historyczny
Najważniejsze cytaty z „Glorii victis”

„Tadeusz”
Tadeusz – charakterystyka
Streszczenie noweli „Tadeusz” („Obrazek wiejski”)
Czas i miejsce akcji noweli „Tadeusz”
Konstrukcja noweli „Tadeusz”
Problematyka noweli „Tadeusz”
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „Tadeusz”
Znaczenie tytułu i podtytułu noweli „Tadeusz”
Motywy literackie w noweli „Tadeusz”
Plan wydarzeń noweli „Tadeusz”
Najważniejsze cytaty z noweli „Tadeusz”

Inne
Nowelistyka Orzeszkowej
Biografia Elizy Orzeszkowej
Nowela jako gatunek. Wyznaczniki
Kalendarium twórczości Orzeszkowej
Echa powstania styczniowego w twórczości Elizy Orzeszkowej
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies