Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Antygona
„Antygona” Sofoklesa należy do grona tych wybitnych dzieł literatury światowej, które poruszają problemy nigdy nie tracące na swej aktualności. Tematem przewodnim jest konflikt o pochówek Polinika, choć w tym sporze ukrytych zostało kilka bardzo istotnych spraw. Starożytny pisarz poruszył wątki, które mają swoje odzwierciedlenie w obecnych czasach, a ich rozległa problematyka staje się tematem wielu artykułów. Omówmy więc wszystkie, jakie możemy znaleźć w tej tragedii.
Czyli nieustająca walka, która trwa pomiędzy racjami świata świeckiego a wiarą w bogów. Spór Antygony i Kreona bazuje przede wszystkim na konflikcie tych dwóch odrębnych światów. Antygona staje w obronie praw i zasad, jakie zostały nałożone na ludzi przez bogów. W starożytnej Grecji rodzina miała obowiązek pochowania zmarłych. Ciało było zrodzone z ziemi i tylko ziemi się należało – niepochowane zwłoki budziły odrazę wśród bogów. Zmarły, który nie posiadał odpowiedniej zapłaty, błądził nad brzegiem Styksu, drażniąc zmarłych i samego Hadesa. Złamanie tych praw ściągnąć mogło na rodzinę i całe miasto gniew bogów oraz krwiożercze Erynie.
Po drugiej stronie konfliktu mamy Kreona, który jako władca Teb stawał w obronie praw ludzkich i sam je ustanawiał. Wydał zakaz grzebania ciała Polinika, zgodnie z prawem hellenistycznym dotyczącym najeźdźców oraz zdrajców miasta, które dopuszczało odmówienie pochówku wrogom. Po jego stronie stał majestat prawa, które jednakże nie było zgodne z prawem bogów. Sofokles bardzo dokładnie pokazuje nam spór, ale nie opowiada się po żadnej ze stron, dając czytelnikowi do zrozumienia, że jest to konflikt bez dobrego i słusznego zakończenia.
Choć Antygona nie jest bezpośrednio powiązana z fatum, wspomina o ciążącej na jej rodzinie klątwie. Przeznaczenie Edypa było wspomniane w micie i to właśnie z mitologii dowiadujemy się, że cały ród Labdakidów jest obarczony klątwą przez występek Lajosa. Przeklęte więzy krwi mają wpływ również na losy bohaterów dramatu, a tytułowa bohaterka upatruje w nich zgubę swoich braci oraz jej samej. Motyw fatum, nieuchronności nieprzychylnego losu jest jednym z charakterystycznych elementów postaci tragicznej w starożytnym dramacie.
Antygona – problematyka tragedii Sofoklesa
Autor: Jakub Rudnicki„Antygona” Sofoklesa należy do grona tych wybitnych dzieł literatury światowej, które poruszają problemy nigdy nie tracące na swej aktualności. Tematem przewodnim jest konflikt o pochówek Polinika, choć w tym sporze ukrytych zostało kilka bardzo istotnych spraw. Starożytny pisarz poruszył wątki, które mają swoje odzwierciedlenie w obecnych czasach, a ich rozległa problematyka staje się tematem wielu artykułów. Omówmy więc wszystkie, jakie możemy znaleźć w tej tragedii.
Odwieczna walka sacrum i profanum
Czyli nieustająca walka, która trwa pomiędzy racjami świata świeckiego a wiarą w bogów. Spór Antygony i Kreona bazuje przede wszystkim na konflikcie tych dwóch odrębnych światów. Antygona staje w obronie praw i zasad, jakie zostały nałożone na ludzi przez bogów. W starożytnej Grecji rodzina miała obowiązek pochowania zmarłych. Ciało było zrodzone z ziemi i tylko ziemi się należało – niepochowane zwłoki budziły odrazę wśród bogów. Zmarły, który nie posiadał odpowiedniej zapłaty, błądził nad brzegiem Styksu, drażniąc zmarłych i samego Hadesa. Złamanie tych praw ściągnąć mogło na rodzinę i całe miasto gniew bogów oraz krwiożercze Erynie.
Po drugiej stronie konfliktu mamy Kreona, który jako władca Teb stawał w obronie praw ludzkich i sam je ustanawiał. Wydał zakaz grzebania ciała Polinika, zgodnie z prawem hellenistycznym dotyczącym najeźdźców oraz zdrajców miasta, które dopuszczało odmówienie pochówku wrogom. Po jego stronie stał majestat prawa, które jednakże nie było zgodne z prawem bogów. Sofokles bardzo dokładnie pokazuje nam spór, ale nie opowiada się po żadnej ze stron, dając czytelnikowi do zrozumienia, że jest to konflikt bez dobrego i słusznego zakończenia.
Fatum
Choć Antygona nie jest bezpośrednio powiązana z fatum, wspomina o ciążącej na jej rodzinie klątwie. Przeznaczenie Edypa było wspomniane w micie i to właśnie z mitologii dowiadujemy się, że cały ród Labdakidów jest obarczony klątwą przez występek Lajosa. Przeklęte więzy krwi mają wpływ również na losy bohaterów dramatu, a tytułowa bohaterka upatruje w nich zgubę swoich braci oraz jej samej. Motyw fatum, nieuchronności nieprzychylnego losu jest jednym z charakterystycznych elementów postaci tragicznej w starożytnym dramacie.
Więzi rodzinne
Jednym z motywów sporu między Kreonem a Antygoną jest wątek silnych więzi rodzinnych. To one napędzają Antygonę do działania. Córka Edypa posuwa się do złamania zakazu nałożonego przez Kreona ze względu na miłość do swojego brata. Kara śmierci i strach przed podróżą do Hadesu blednie przy silnym poczuciu obowiązku wobec Polinika.
Kreon stara się oddzielać emocje od zarządzania państwem. Obawia się, że zostanie zarzucony mu nepotyzm, i musi rozdzielać sprawy swojej rodziny od utrzymania prawnego porządku w państwie. „Antygona” ukazuje nam spór pomiędzy osobą, która za rodzinę jest w stanie oddać własne życie, a jednostką, która odsuwa od siebie bliskich, uznając wyższość praw nad ich potrzebami.
Władza i kierowanie państwem a opinia poddanych
Ważnym tematem, rzadko przedstawionym w literaturze zamierzchłych czasów, jest problem kierowania państwem i trudności, jakie niesie za sobą bycie królem. Kreon został postawiony przed trudnymi decyzjami. Musiał wybrać między prawem państwa a racjami swojego syna, siostrzenicy oraz mieszkańców Teb.
Problem ukazuje przeciwności, z jakimi musi się zmagać osoba na znaczącym stanowisku, pokazując również, jaki ma to wpływ na jego samego oraz na ludzi wokół niego. Nierówna walka w obronie autorytetu władcy oraz pogodzenie tego z indywidualnymi potrzebami rodziny jest nie lada wyzwaniem. Postać staje w obliczu konfliktu wewnętrznego, który może doprowadzić do jego upadku jako władcy bądź porażki zarówno jako ojca, jak i męża. W przypadku Kreona zniesienie zakazu mogło skutkować w przyszłości buntem i zachwiać jego wizerunkiem jako stanowczego władcy. Zniesienie go zbyt późno doprowadziło do utracenia całej rodziny.
Poruszane w dramacie Sofoklesa „Antygona” problemy są obecne w wielu tekstach literatury światowej. Fabuła oraz główne wątki są na tyle uniwersalne, że znajdują odniesienia w sztuce i kulturze każdej epoki do czasów współczesnych. „Antygona” jest tragedią, która opowiada o konflikcie między miłością do rodziny a systemem prawnym, sporze między prawami boskimi a świeckimi, i przybliża nam, równie dobrze jak „Król Edyp”, rozterki, z jakimi musi się zmierzyć władca. Przedstawia czysto i jasno, jak fatum wpływa na bohatera, dzięki czemu staje się dziełem poruszającym wiele spraw jednocześnie.
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies