Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Antygona

Mit tebański – streszczenie

Autor: Jakub Rudnicki

Mity tebańskie to zbiór historii, które przybliżają nam dzieje miasta Teby oraz osób nim rządzących. Często mylnie są sprowadzane wyłącznie do mitu o Labdakidach. Ten ostatni słusznie nazywany jest mitem tebańskim, jednakże to tylko niewielka część ogromnej opowieści o historii miasta. Treść legend tebańskich przybliża nam również dzieje rodzin królewskich, nad którymi zawisło fatum.
 
Cały zbiór mitów tebańskich zawiera:
1. mit o Europie,
2. mit o powstaniu Teb,
3. mit o okrutnej Dirke,
4. mit o Niobe i znieważeniu Latony,
5. mit o Labdakidach.

Mit o pięknej Europie – geneza powstania


Mit tebański rozpoczyna się od historii najpiękniejszej kobiety tamtych czasów. Europa, córka króla Agenora spędzała czas wraz z rówieśniczkami nad wodą. Beztroskie tańce i zaplatanie wianków zostały przerwane przez napotkanego na łące białego byka. Zwierzę łagodne o mądrym spojrzeniu przykuło wzrok dziewcząt. Karmiły go ziołami, przyozdabiały kwiatami, aż w końcu na grzbiecie spokojnego do tej pory byka posadziły piękną Europę. Zwierzę szybkim susem pomknęło w wodne odmęty. Pod jego postacią krył się sam Dzeus, którego zauroczył widok pięknej kobiety, dlatego pod postacią byka zabrał ją na odległy, zamorski ląd. Tam w bezpiecznej grocie przygotował dla niej mieszkanie.

Mit o powstaniu Teb i historia założyciela


W następnej części mitu zrozpaczony ojciec, po utracie Europy, posłał swojego syna Kadmosa na jej poszukiwania z zastrzeżeniem, że nie może on wrócić do ojczyzny bez swojej siostry.

Mężczyzna poszukiwał Europy bardzo długo, jednak bezskutecznie. W obawie przed gniewem ojca postanowił osiedlić się w nowym miejscu. Za radą wyroczni podążył za samotną napotkaną jałówką i dotarł za jej śladem na polanę. To właśnie tutaj powstały Teby.

Kadmos w podzięce bogom za wskazanie mu miejsca posłał swoich towarzyszy po wodę niezbędną do złożenia ofiary. Mężczyźni jednak nie wrócili, zostali pozbawieni życia przez smoka, który żerował w okolicy źródła. Kadmos zabił gada jednym celnym rzutem oszczepem, a jego zęby zasiał w ziemi. Wyrośli z niej wojownicy, którzy stoczyli między sobą walkę.
Bitwa wyłoniła pięciu najsilniejszych. Mężczyźni stali się towarzyszami Kadmosa przy zakładaniu miasta Teby. Władca nowej osady rządził sprawiedliwie i z mądrością, zyskując przychylność bogów. Ofiarowali mu na żonę córkę Afrodyty i Aresa – Harmonię. Kadmos doczekał się sporej liczby potomstwa, które przyniosło mu jednak same nieszczęścia. Jedni ginęli tragicznie, drudzy popadali w obłęd bądź nastawali na życie bliskich. To doprowadziło starego władcę do ogromnej niechęci do ziemi tebańskiej i przeprowadzki do Ilirii. Tam bogowie przemienili pierwszą parę królewską Teb w węże.

Mit o Dirke – zawiść zakończona klęską


Żywoty dzieci Kadmosa to nie jedyne tragiczne losy w rodzinie królewskiej Teb. Następnym władcą tebańskiej ziemi był Lykos, który za żonę miał kobietę bardzo wyniosłą i srogą imieniem Dirke.

Na dworze Teb mieszkała również ich krewna Antiope z dwójką swoich synów – Amfionem i Dzetosem. Dirke wydała rozkaz pozbycia się chłopców z pałacu. Dorastali w upokorzeniu do czasu, aż nie zebrali silnych mężczyzn i z ich pomocą nie podbili Teb. Lykosa zamordowali, a jego żonę przywiązali do rogów byka, który ciągnął ją po ziemi, dopóki nie zmarła. Grób kobiety pozostawał tajemnicą przekazywaną wśród dowódców konnicy.
 

Mur tebański i zadufanie Niobe


Nowi władcy otoczyli Teby murem z pomocą cudownej harfy Amfiona. Właśnie on za żonę wybrał sobie bardzo dumną i zadufaną w sobie Niobe. Kobieta urodziła władcy Teb 7 synów oraz 7 córek. Była tak dumna z dzieci, że wywyższała się ponad boską Latonę. Bogini urażona słowami śmiertelniczki pożaliła się swoim dzieciom – Artemidzie i Aresowi, którzy celnymi strzałami pozbawili Niobe całego potomstwa. Pogrążona w rozpaczy kobieta wróciła do swojej ojczyzny, gdzie została zamieniona w kamień przez bogów Olimpu.

Mit o Labdakidach – dzieje Edypa


Po dwójce braci nastały rządy Lajosa, syna Labdakosa. Władca spodziewał się potomstwa ze swoją żoną Jokastą. Małżonkowie tuż przed narodzinami dziecka udali się do wyroczni delfickiej, aby poznać losy księcia. Wtedy po raz pierwszy padła przepowiednia, że nowo narodzony zabije własnego ojca i weźmie ślub ze swoją matką. Zaraz po narodzinach władca Teb nakazał przekłuć kolcami stopy syna i porzucić go w górach.

Chłopiec został znaleziony przez pasterza z Koryntu i przygarnięty przez bezdzietnych władców. Otrzymał imię Edyp, przez wzgląd na jego opuchnięte stopy. Wychowywany w rodzinie królewskiej Koryntu narażony był na docinki i wyzwiska. Nazywano go podrzutkiem, choć nikt nie chciał wyjawić mu prawdy.

Już jako dorosły mężczyzna udał się do wyroczni, aby dowiedzieć się więcej na swój temat, i tam ponownie padły słowa przepowiedni. Głos w świątyni radził mu nie wracać do ojczyzny, bo zabije własnego ojca i ożeni się ze swoją matką.

Dla dobra swoich przybranych rodziców Edyp postanowił wyruszyć w podróż, aby znaleźć nowe miejsce do życia. Na wąskim szlaku napotkał grupę mężczyzn z wozem, na którym podróżował Lajos. Spór na szlaku doprowadził do śmierci Tebańczyków, a wieści o śmierci króla szybko dotarły do Teb.

Kreon, brat Jokasty, zasiadł na tronie. Tymczasem państwo było nękane przez Sfinksa, który porywał mieszkańców. Nowy władca obiecał temu, kto rozwiąże zagadkę Sfinksa, tron tebański i wdowę po Lajosie za żonę.
 
Treść zagadki Sfinksa brzmiała: Co to za zwierzę, obdarzone głosem, które z rana chodzi na czworaka, w południe na dwóch nogach, a wieczorem na trzech?
 
Edyp poprawnie odgadł, że chodzi o człowieka, i uwolnił tym samym lud tebański od potwora. Zasiadł na tronie Teb i poślubił Jokastę, z którą miał czwórkę dzieci – Eteoklesa, Polinejkesa, Antygonę oraz Ismenę. Lud Teb uwolniony od Sfinksa i pod rządami nowego władcy z czasem zaczął być nękany przez nieprzychylne fatum. Dzieci rodziły się martwe, nasiona nie dawały plonów, a zwierzyna się nie rozmnażała. Do Teb został wezwany mędrzec Tyrezjasz.

Mężczyzna wyjawił Edypowi prawdę o tym, że Jokasta jest jego matką, a Lajos był ojcem. Według mędrca, z powodu zbrodni, które popełnił Edyp, ziemia tebańska jest pod władzą złych duchów. Jokasta, poznawszy prawdę, odebrała sobie życie, a Edyp wydrapał oczy i udał się na wygnanie. Został wyprowadzony z miasta przez córki i dotarł finalnie do Kolonos, gdzie zmarł i został pochowany w gaju.
 

Mit o Labdakidach – konflikt braci i upadek Teb


Po śmierci Edypa władzę przejęli jego syn

Zobacz inne artykuły:

Inne
„Antygona” - streszczenie szczegółowe
„Antygona” jako tragedia antyczna
Antygona - charakterystyka szczegółowa
Teatr grecki
Cechy tragedii antycznej
Pochodzenie i rozwój dramatu antycznego
Streszczenie „Antygony” w pigułce
Kreon – charakterystyka szczegółowa
Prawda rozumu a prawdy uczucia w „Antygonie”
Konflikt miedzy jednostką a społeczeństwem w „Antygonie”
Konflikt między tym, co boskie a tym co, ludzkie
Konflikt tragiczny w „Antygonie” Sofoklesa
Biografia Sofoklesa
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Antygony”
Mit rodu Labdakidów - streszczenie
Sofokles - twórczość
Plan wydarzeń „Antygony”
„Antygony” różne – reminiscencje: przekłady, kontynuacje i nawiązania...
Interpretacje sceniczne „Antygony” (przykłady)
Sofokles - kalendarium życia
O Sofoklesie powiedzieli...
Oskarżenie Antygony - lista argumentów i przemowa
Obrona Antygony - lista argumentów i przemowa
Mit tebański – streszczenie
Czy Antygona jest bohaterką tragiczną?
Ismena - charakterystyka postaci
Antygona – problematyka tragedii Sofoklesa
Na czym polega uniwersalność „Antygony”?
Tragizm bohaterów „Antygony” Sofoklesa: Antygona, Kreon, Hajmon, Ismena
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies