Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Potop

Jan Onufry Zagłoba - charakterystyka

Autor: Karolina Marl�ga

Zagłoba – postać na pierwszy rzut oka fikcyjna - w rzeczywistości poprzez dobór cech wiążących ją z barokową i sarmacką formacją obyczajową i mentalnością, staje się bardziej prawdopodobna i typowa. Zagłoba scala wszystkie części cyklu Sienkiewicza. Pisarz przy budowaniu postaci posłużył się zestawieniem cech wyglądu i charakteru wielu znanych i nieznanych osób. W pewnym stopniu Zagłoba przypomina Jana Chryzostoma Paska i Karola Radziwiłła „Panie Kochanku” , po których dziedziczy skłonność do „koloryzowania” i posługiwania się barokowym stylem. Z kolei literackimi pierwowzorami tej postaci byli między innymi Ulisses (Odyseusz), żołnierz – samochwała z komedii Plauta, Szekspirowski Falstaff z dramatu Henryk IV, Papkin z Zemsty Fredry oraz kulawy, rudy i zezowaty szlachcic Julian Żytkiewicz – bohater powieści Michała Czajkowskiego Stefan Czarniecki, której akcja toczy się podczas najazdu szwedzkiego.

Falstaff z dramatu Szekspira Henryk IV to angielski grubas, rozładowujący wojenną atmosferę dramatu, rozweselający czytelnika pijaństwem, gadulstwem, zabawnymi monologami pełnymi dowcipnych sentencji oraz przechwalaniem się rzekomym bohaterstwem i poufałością z dostojnikami, szafujący bogatym zasobem wyzwisk i gradem soczystych przekleństw.

Sienkiewicz inspirację czerpał również z życia. W Zagłobie odnajdziemy też coś z kapitana Rudolfa Korwin-Piotrowskiego (poznał go w Ameryce), Władysława Olendzkiego (kolega pisarza, współpracownik „Słowa”) oraz z teścia Sienkiewicza – Kazimierza Stetkiewicza (Litwin, posługujący się dosadnym stylem i humorem staropolskim).

Zagłoba w powieści to starszy szlachcic herbu Wczele, który „czerstwo jeszcze wygląda jak tur”. Był tęgim kawalerem o szerokich ramionach. Jedno oko miał przykryte bielmem, białą brodę, czerwoną twarz, a na czole szeroką bliznę, przez którą było widać kość czaszki (charakterystyczny wygląd zindywidualizował tę postać).

Posiada wszystkie cechy charakterystyczne dla sarmackiej grupy społecznej Sienkiewicz w konstrukcji bohatera uwypuklił zwłaszcza jej wady, wśród których na pierwszy plan wysuwały się: krzykactwo, skłonności do trunków, konfabulacji, przypisywania sobie zasług innych, pieniactwa, tchórzostwa i lenistwa. Pisarz nie skupił się jednak wyłącznie na przymiotach ujemnych, obdarzył bowiem Jana Onufrego doskonałym poczuciem humoru, szczerym patriotyzmem, dobrym sercem, odwagą, zdolnością wychodzenia z największych opresji.

O przeszłości bohatera nie wiadomo dużo, tak, jakby Sienkiewicz chciał jeszcze bardziej podsycić zainteresowanie czytelnika tą postacią. Wypowiedzi Zagłoby odnośnie tej kwestii pełne są sprzecznych i często nieprawdopodobnych relacji. Często chwalił się, że podróżował przez wschodnie kraje, takie jak: Krym, Galata, Turcja i Ziemia Święta. Zagłoba, mający skłonność do megalomanii i konfabulowania, czasami za bardzo „ubarwiał” rzeczywistość, przez co wpadał w kłopoty. Podczas rozmów przedstawiał korzystniejszą wersję zdarzeń, by lepiej się zaprezentować. Często zdarzało mu się przypisać sobie zasługi innych osób – zwłaszcza Michała Wołodyjowskiego - nawet, gdy byli przy tym obecni. Ten gaduła mówił czasem bez powodu: „żeby – jak to określa – się para w gębie nie zagrzała i żeby język nie rozmiękł, co się od dłuższego milczenia snadnie przytrafić może”.

Bohater posiada też mnóstwo cech pozytywnych. Choć prawda była dla niego wartością względną, to w chwilach zagrożenia potrafił zaplanować ucieczkę, przekonać Lubomirskiego o przyłączeniu się do Czarnieckiego. Najważniejszym „fortelem” w powieści było przekonanie Rocha Kowalskiego, że jest jego wujem, i w efekcie uwolnienie uwięzionych pułkowników. Wołodyjowski mówił o swym przyjacielu z uznaniem: „Zadziwiająca to jest rzecz w istocie (…) że nie masz na świecie takowych terminów, z których by ten człowiek nie potrafił się salwować. Gdzie męstwem i siłą nie poradzi, tam się fortelem wykręci. Inni fantazję tracą, gdy im śmierć nad szyją zawiśnie, albo polecają się Bogu czekając, co się stanie; a on zaraz zaczyna głową pracować i zawsze coś wymyśli. Mężny on w potrzebie bywa jako Achilles, ale woli Ulissesa iść śladem”.

strona: 1 2

Zobacz inne artykuły:

Inne

Czas i miejsce akcji „Potopu”
Geneza i okoliczności powstania „Potopu”
„Potop” - TOM I - streszczenie szczegółowe
Charakterystyka Aleksandry Billewiczówny
Charakterystyka Andrzeja Kmicica / Babinicza
„Potop” - TOM II - streszczenie szczegółowe
Przegląd bohaterów historycznych „Potopu”
„Potop” - TOM III - streszczenie szczegółowe
Obraz XVII-wiecznego społeczeństwa w powieści Henryka Sienkiewicza
„Ku pokrzepieniu serc” - znaczenie utworu „Potop”
Bohaterowie fikcyjni oraz znani z historii, a nieobecni we współczesnych podręcznikach
Sposoby kreowania postaci w powieści „Potop”
Streszczenie „Potopu” w pigułce
Jan Onufry Zagłoba - charakterystyka
Język i styl powieści historycznej „Potop”
„Potop” Henryka Sienkiewicza jako powieść historyczna
Kompozycja i artyzm powieści „Potop”
Tło historyczne „Potopu” - stosunki polsko-szwedzkie w XVII wieku
Powieść historyczna w dziewiętnastowiecznej Polsce
Janusz Radziwiłł - charakterystyka
Biografia Henryka Sienkiewicza
Motyw miłości w „Potopie”
Szczegółowy plan wydarzeń „Potopu”
Filmowe adaptacje „Potopu”
Polscy powieściopisarze o „Potopie”
Krytycy literaccy i badacze o „Potopie”
Ciekawostki o Henryku Sienkiewiczu
Wypowiedzi o Sienkiewiczu
Kalendarium twórczości Henryka Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
Najważniejsze cytaty z „Potopu”
Bibliografia

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies