Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Potop

Filmowe adaptacje „Potopu”

Autor: Karolina Marl�ga

Od razu po ukazaniu się wielowątkowej, barwnej i niezwykle „plastycznej” powieści historycznej pojawiło się wielu twórców, gotowych do podjęcia próby przeniesienia niezwykłego dzieła na srebrny ekran. Jednak ówczesne warunki społeczno-polityczne nie pozwalały na ukazanie każdej wizji utworu. Sukcesem zakończył się dopiero inicjatywa znanego polskiego reżysera – Jerzego Hoffmana.

Szczegółowo o perypetiach związanych z adaptacjami powieści historycznej Sienkiewicza traktuje pozycja Tadeusza Bujnickiego i Aliny Helman. W swej książce „Potop” Henryka Sienkiewicza. Powieść i film ta para znakomitych badaczy polskiej literatury dokonała małej monografii filmowych wersji powieści. Niniejszy rozdział jest wyróżnieniem najważniejszych informacji zawartych w tytule.

Pierwszą próbę sfilmowania dzieła Henryka Sienkiewicza w 1913 roku podjął Edward Puchalski, który zgodę na ten krok otrzymał od samego autora utworu. Polski reżyser i scenarzysta filmowy uznawany za pioniera polskiej kinematografii, zajmował się również dziennikarstwem, aktorstwem, a ponadto prowadzeniem prowincjonalnym trup teatralnych, specjalnie dla wyprodukowania obrazu, stworzył wytwórnię filmową „Sokół”. Nie miał jednak wystarczających środków, by zrealizować projekt w całości, dlatego też zamierzał podzielić powieść na kilka mniejszych odcinków.

W pierwszym z nich, zatytułowanym Obrona Częstochowy, w rolę Oleńki wcielić się miała Maria Dulęba. Michała Wołodyjowskiego miał zagrać Stefan Jaracz, a Zagłobę – Aleksander Zelwerowicz. Do zrealizowania tego planu jednak nie doszło. Nakręcono jedynie kilka scen w atelier i pierwsze sceny plenerowe. O przyczynie niepowodzenia pisze Władysław Banaszkiewicz, cytowany w książce Bujnickiego i Helman: „Zdjęcia rozpoczęto z energią, z pełnym błogosławieństwem warszawskiej prasy, nakręcono wiele scen w atelier i w plenerach, ale kiedy miano przystąpić do scen batalistycznych, nastąpiła katastrofa. Władze rosyjskie odmówiły zgody na użycie wojska w roli statystów i w rezultacie Puchalski (…) został bez wojsk szwedzkich i polskich. Zdjęcia musiano przerwać około lutego 1914 roku”.

Zdjęcia, zakazane w Polsce, przeniesiono do Rosji. Tam także Sienkiewicz miał liczne rzesze fanów. Puchalskiemu, który wyjechał do Moskwy przed wybuchem wojny i zatrudnił się w wytwórni Czanżonkowa, udało się zainteresować rosyjskich kolegów pomysłem nakręcenia filmowej wersji powieści. Reżyserii obrazu podjął się Piotr Czardynin, posiadający na swym koncie wiele adaptacji rosyjskiej klasyki (Idiota według Fiodora Dostojewskiego, Sonata Kreutzerowska według Lwa Tołstoja, Bojaryn Orsza według Lermontowa, Martwe dusze według Gogola), salonowych melodramatów (Przy kominku, Milcz smutku, milcz), komedii (Nie złapany - nie złodziej), filmów historycznych (Kaprys Katarzyny II). W roli Kmicica pojawił się znany rosyjski aktor Iwan Mozżuchin. Premiera filmu odbyła się 14 kwietnia 1915 roku.

Polską adaptacją Potopu zajął się Jerzy Hoffman. 2 września 1974 roku premierę miał dwuczęściowy, kolorowy film, który według rodzimych krytyków jest „najgorszym obrazem na podstawie Sienkiewicza, zrealizowanym po wojnie”. Inaczej do obrazu ustosunkowała się Akademia Filmowa, która przyznała dziełu Hoffmana nominację do Oscara.

Prace nad filmem trwały blisko pięć lat. W tym czasie przerabiano powieść na potrzebę dzieła kinowego, a potem udoskonalano scenariusz. W Potopie – pierwszym polskim filmie posiadającym stereofoniczny dźwięk - udział wzięło siedemdziesięciu aktorów pierwszoplanowych, sześciuset drugoplanowych i aż czterdzieści tysięcy statystów.

Kostiumolodzy mieli dużo pracy. Uszyli dwadzieścia trzy tysiące kostiumów. Większość scen batalistycznych kręcono pod Kijowem w dorzeczu Dniepru. Rekwizyty filmowe wypożyczono między innymi z muzeum na Wawelu oraz skarbca jasnogórskiego. W 1999 roku Potop zajął 5 miejsce w ankiecie tygodnika „Polityka” zatytułowanej „Najciekawsze filmy polskie XX wieku”. Choć w efekcie końcowym otrzymaliśmy najdłuższy polski film (projekcja trwała ponad pięć godzin), to jednak dokonano i tak wielu skrótów i skreśleń (trzytomowa książka liczy około tysiąca stron!). Hoffman wyznał w jednym z wywiadów, że pełna wersja powieści wymagałaby około dwudziestu godzin projekcji.

strona: 1 2 3 4

Zobacz inne artykuły:

Inne

Charakterystyka Aleksandry Billewiczówny
Charakterystyka Andrzeja Kmicica / Babinicza
Czas i miejsce akcji „Potopu”
Geneza i okoliczności powstania „Potopu”
„Potop” - TOM I - streszczenie szczegółowe
Przegląd bohaterów historycznych „Potopu”
„Potop” - TOM II - streszczenie szczegółowe
Obraz XVII-wiecznego społeczeństwa w powieści Henryka Sienkiewicza
„Ku pokrzepieniu serc” - znaczenie utworu „Potop”
Bohaterowie fikcyjni oraz znani z historii, a nieobecni we współczesnych podręcznikach
Sposoby kreowania postaci w powieści „Potop”
„Potop” - TOM III - streszczenie szczegółowe
Język i styl powieści historycznej „Potop”
„Potop” Henryka Sienkiewicza jako powieść historyczna
Kompozycja i artyzm powieści „Potop”
Tło historyczne „Potopu” - stosunki polsko-szwedzkie w XVII wieku
Streszczenie „Potopu” w pigułce
Jan Onufry Zagłoba - charakterystyka
Biografia Henryka Sienkiewicza
Motyw miłości w „Potopie”
Szczegółowy plan wydarzeń „Potopu”
Powieść historyczna w dziewiętnastowiecznej Polsce
Janusz Radziwiłł - charakterystyka
Filmowe adaptacje „Potopu”
Polscy powieściopisarze o „Potopie”
Krytycy literaccy i badacze o „Potopie”
Wypowiedzi o Sienkiewiczu
Kalendarium twórczości Henryka Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
Ciekawostki o Henryku Sienkiewiczu
Najważniejsze cytaty z „Potopu”
Bibliografia

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies