Janusz Radziwiłł - charakterystyka ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Potop

Janusz Radziwiłł - charakterystyka

Autor: Karolina Marlêga

Książę był szlachcicem herbu Trąby, urodzonym 12 grudnia 1612 roku w Popieli, a zmarłym 31 grudnia 1655 roku w Tykocinie. W czasie swego czterdziestotrzyletniego życia Janusz pełnił wiele urzędów (od 1654 hetman wielki litewski, od 1653 wojewoda wileński, starosta generalny żmudzki i hetman polny litewski, starosta kamieniecki, kazimierski, sejwejski), stając się najpotężniejszym człowiekiem na Litwie.

Choć posiadaÅ‚ wiele talentów: niemal autonomicznie rzÄ…dziÅ‚ LitwÄ…, prowadziÅ‚ samodzielnÄ… politykÄ™ zagranicznÄ…, to jednak w obliczu najazdu Szwedzkiego na PolskÄ™ oddaÅ‚ siÄ™ pod protektorat króla Szwecji Karola X Gustawa (wiążąc z Hohenzollernami, spiskujÄ…c z WoÅ‚oszczyznÄ… i Siedmiogrodem). Zdania badaczy na temat tego kroku sÄ… podzielone. Jedni twierdzÄ…, że przyczynÄ… decyzji byÅ‚ strach przed otwartÄ… walkÄ…, inni zaÅ› – że chęć obrony Litwy (RadziwiÅ‚Å‚ obwiniaÅ‚ Jana Kazimierza o nieprzygotowanie Rzeczypospolitej do obrony, widzÄ…c jedyny ratunek dla Litwy w zerwaniu unii z PolskÄ… i stworzeniu ksiÄ™stwa, rzÄ…dzonego przez Radziwiłłów pod protekcjÄ… Szwecji).

ZmarÅ‚ w oblężonym Tykocinie tuż przed jego zdobyciem, pokonany w polu (klÄ™ska wojsk BogusÅ‚awa RadziwiÅ‚Å‚a pod Prostkami), ciężko chory, uzależniony militarnie i finansowo (jego dobra na Litwie byÅ‚y regularnie rabowane przez przeciwników) od Szwedów, prowadzÄ…cy walki na Podlasiu z konfederacjÄ… tyszowieckÄ… wiernÄ… Janowi Kazimierzowi pod dowództwem PawÅ‚a Sapiehy. W tej ciężkiej chwili w powieÅ›ci towarzyszyÅ‚ Januszowi wierny żoÅ‚nierz – CharÅ‚amp. Ostatni wódz litewski, charakteryzowaÅ‚ siÄ™ wybitnymi umiejÄ™tnoÅ›ciami militarnymi, doskonaÅ‚ym wyksztaÅ‚ceniem wojskowym, umiejÄ™tnoÅ›ciÄ… utrzymywania żelaznej dyscypliny w wojsku, lecz także skÅ‚onnoÅ›ciÄ… do podejmowania nadmiernego ryzyka i okrucieÅ„stwem. Jego pomnik stoi w Kiejdanach.

W powieÅ›ci Sienkiewicz czyni wzmiankÄ™ o wyglÄ…dzie zewnÄ™trznym bohatera: „ByÅ‚ to czÅ‚owiek czterdziestokilkoletni, postaci olbrzymiej i barczysty. Ubrany byÅ‚ w strój szkarÅ‚atny polski, spiÄ™ty pod szyjÄ… kosztownymi agrafami. Twarz miaÅ‚ ogromnÄ…, o rysach, z których biÅ‚a pycha, powaga i potÄ™ga. ByÅ‚a to gniewliwa, lwia twarz wojownika i wÅ‚adcy zarazem. DÅ‚ugie, zwieszajÄ…ce siÄ™ w dół wÄ…sy nadawaÅ‚y jej wyraz posÄ™pny i caÅ‚a w swej potÄ™dze i ogromie byÅ‚a jakby wykuta wielkimi uderzeniami mÅ‚ota z marmuru. Brwi miaÅ‚ w tej chwili zmarszczone z powodu natężonej uwagi, ale zgadÅ‚eÅ› Å‚atwo, że gdy je zmarszczy gniew, wówczas biada tym ludziom, tym wojskom, na których gromy owego gniewu spadnÄ…”.
Choć miał bronić Polskę przed Szwedami, to jednak w powieści jawi się jako zdrajca. Właśnie Sienkiewiczowi Radziwiłł zawdzięcza negatywne miano (z kolei na Litwie uważany jest za bohatera, dążącego do jej niepodległości. Oba te określenia są zbyt jednoznaczne).

W Potopie pisarz podkreślił skłonność księcia do z niesłychanego przepychu, hojności i buty. Takie wartości jak honor czy miłość do ojczyzny zastąpił chęcią wzbogacenia się i przekonaniem, że majątek jest najważniejszy. Radziwiłł nie rozumiał Sapiehy, który sprzedał kosztowności, żeby mieć pieniądze na obronę kraju. Ten krok był dla niego zwyczajnie głupi. Przykłady skąpstwa magnat dawał jeszcze wielokrotnie.

KolejnÄ… negatywnÄ… cechÄ… charakteru bohatera jest niepohamowanie w dążeniu do celu, czyli otrzymania korony Rzeczypospolitej. Ludzkie życie byÅ‚o dla niego pustym pojÄ™ciem, a zabijanie Å›rodkiem realizacji planu. PotrafiÅ‚ mistrzowsko manipulować ludźmi, którzy robili później to, co chciaÅ‚. Kmicic przysiÄ…gÅ‚ nawet na krzyż, by go zadowolić (i upewnić, że nie przestanie mu wiernie sÅ‚użyć). Jego nieodzownym narzÄ™dziem przekonywania ludzi – prócz groźby Å›mierci – byÅ‚o kÅ‚amstwo. PosÅ‚uguje siÄ™ nim, gdy przychodzi do niego Kmicic z pytaniem, dlaczego go oszukaÅ‚ gdy zapewniaÅ‚, że ocali życie zbuntowanym puÅ‚kownikom: „JeÅ›li kazaÅ‚em (...) tych ludzi w Birżach egzekwować, którym na TwojÄ… proÅ›bÄ™ przebaczyÅ‚em w Kiejdanach, to nie dlatego, żem ciÄ™ chciaÅ‚ zwodzić, jeno by ci boleÅ›ci oszczÄ™dzić. UlegÅ‚em pozornie, bo mam dla ciebie sÅ‚abość... A ich Å›mierć byÅ‚a konieczna. Czy tom ja kat, czy myÅ›lisz, że krew rozlewam dlatego jeno, by oczy czerwonÄ… barwÄ… napaść?... Ale gdy pożyjesz dÅ‚użej, poznasz, że gdy ktoÅ› chce czegoÅ› na Å›wiecie dokazać, temu nie wolno ni wÅ‚asnej, ni cudzej sÅ‚aboÅ›ci folgować, nie wolno wiÄ™kszych spraw dla mniejszych poÅ›wiÄ™cać.”

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Inne
Charakterystyka Aleksandry Billewiczówny
Charakterystyka Andrzeja Kmicica / Babinicza
Czas i miejsce akcji „Potopu”
Geneza i okolicznoÅ›ci powstania „Potopu”
„Potop” - TOM I - streszczenie szczegółowe
PrzeglÄ…d bohaterów historycznych „Potopu”
„Potop” - TOM II - streszczenie szczegółowe
Obraz XVII-wiecznego społeczeństwa w powieści Henryka Sienkiewicza
„Ku pokrzepieniu serc” - znaczenie utworu „Potop”
Bohaterowie fikcyjni oraz znani z historii, a nieobecni we współczesnych podręcznikach
Sposoby kreowania postaci w powieÅ›ci „Potop”
„Potop” - TOM III - streszczenie szczegółowe
JÄ™zyk i styl powieÅ›ci historycznej „Potop”
„Potop” Henryka Sienkiewicza jako powieść historyczna
Kompozycja i artyzm powieÅ›ci „Potop”
TÅ‚o historyczne „Potopu” - stosunki polsko-szwedzkie w XVII wieku
Streszczenie „Potopu” w piguÅ‚ce
Jan Onufry Zagłoba - charakterystyka
Motyw miÅ‚oÅ›ci w „Potopie”
Szczegółowy plan wydarzeÅ„ „Potopu”
Powieść historyczna w dziewiętnastowiecznej Polsce
Janusz Radziwiłł - charakterystyka
Biografia Henryka Sienkiewicza
Filmowe adaptacje „Potopu”
Polscy powieÅ›ciopisarze o „Potopie”
Krytycy literaccy i badacze o „Potopie”
Ciekawostki o Henryku Sienkiewiczu
Wypowiedzi o Sienkiewiczu
Kalendarium twórczości Henryka Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
Najważniejsze cytaty z „Potopu”
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies