Sposoby kreowania postaci w powieÅ›ci „Potop” ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Potop

Sposoby kreowania postaci w powieÅ›ci „Potop”

Autor: Karolina Marlêga

Juliusz Kijas, autor książki Potop Henryka Sienkiewicza, stwierdziÅ‚: „Jednym z najwiÄ™kszych triumfów powieÅ›ciopisarskich Sienkiewicza w Potopie jest stworzenie caÅ‚ej galerii różnorodnych postaci. Nie zapomni ich nigdy, kto bodaj raz tÄ™ powieść przeczytaÅ‚, zwÅ‚aszcza że każda z nich posiada swoje odrÄ™bne cechy, dziÄ™ki którym tak liczne osoby nie mieszajÄ… siÄ™ w pamiÄ™ci czytelnika”. Z kolei w rozprawie O postaciach Sienkiewiczowskich krytyk i badacz literatury, Kazimierz Wyka pisaÅ‚: „Zarówno nasze wÅ‚asne doÅ›wiadczenie czytelnicze w obcowaniu z dzieÅ‚em Sienkiewicza, jak liczne wypowiedzi krytyczne Å›wiadczÄ… o tym, że w oddziaÅ‚ywaniu sztuki powieÅ›ciowej Sienkiewicza bodaj czoÅ‚owÄ… i najważniejszÄ… rolÄ™ odgrywajÄ… tu postacie”.

Z tym poglÄ…dem zgadza siÄ™ jeszcze wielu innych czytelników dzieÅ‚ Sienkiewicza, którzy wraz z rozpoczÄ™ciem lektury zakochujÄ… siÄ™ w piÄ™knej szlachciance OleÅ„ce Billewiczównie czy odważnym Babiniczu. Takie mocne oddziaÅ‚ywanie bohatera literackiego na odbiorcÄ™ jest wynikiem roli, jakÄ… przypisywaÅ‚ pisarz tej pÅ‚aszczyźnie Å›wiata przedstawionego. Gdyby autor Potopu nie uważaÅ‚, że postać jest jednym z najważniejszych skÅ‚adników powieÅ›ci, że powinna „towarzyszyć” czytelnikowi w życiu, a on z kolei musi siÄ™ „wcielić siÄ™ w mentalność ludzi dawnych”, z pewnoÅ›ciÄ… nie zyskaÅ‚by takiej popularnoÅ›ci.

W powieści, w której najwyraźniejszą cechą konstrukcyjną jest równoważność wątku historycznego i fikcyjnego, mamy do czynienia z zastosowaniem wielu metod pisarskich, wspomagających urozmaicenie bohaterów i ich losów. Obserwujemy w Potopie:

Nadanie bohaterowi historycznemu cech przykuwajÄ…cych uwagÄ™ odbiorcy. Z jednej strony przypomina „postaci z awanturniczego romansu pÅ‚aszcza i szpady”, a z drugiej posiada typowe rysy przedstawiciela epoki i okreÅ›lonej warstwy spoÅ‚ecznej (na przykÅ‚ad Kmicic i WoÅ‚odyjowski).

Brak psychologicznych frustracji postaci, problemów skomplikowanych pod wzglÄ™dem psychologicznym. ZastÄ…piÅ‚a je żywa „plastyczność” portretu i przejawy aktywnoÅ›ci postaci. Aby skonstruować dynamicznÄ… fabuÅ‚Ä™, uczestnicy akcji musieli być wyraźnie przedstawieni, być nosicielami kontrastowych cech (fizycznych, psychologicznych, socjalnych i narodowych). Na przykÅ‚ad ZagÅ‚oba jest blagierem, warchoÅ‚em, pijusem, WoÅ‚odyjowski kochliwy i niestaÅ‚y w zalotach, a Janusz RadziwiÅ‚Å‚ dumny i pyszny. Kazimierz Wyka podsumowaÅ‚ tÄ™ kwestiÄ™ sÅ‚owami: „Sienkiewicz jest znakomitym twórcÄ… bohaterów, ale nie bohaterów w sensie nadludzi, którzy dokonujÄ… czynnoÅ›ci heroicznych, lecz (…) ludzi, których psychologia skÅ‚ada siÄ™ z kilku rysów zasadniczych, stale siÄ™ powtarzajÄ…cych, którzy o tyle pozostajÄ… bohaterami, w wymienionym tu znaczeniu, że nigdy nie przestajÄ… być sobÄ…, nawet w okolicznoÅ›ciach najmniej sprzyjajÄ…cych ich psychice”.
Opis (czÄ™sto subiektywny) przed wprowadzeniem znaczÄ…cej dla utworu postaci. Na opis skÅ‚adaÅ‚a siÄ™ najczęściej charakterystyka zewnÄ™trzna, poÅ‚Ä…czona z konkretnÄ… sytuacjÄ… fabularnÄ…. Nie jest to jednak rozbudowana forma, ponieważ Sienkiewicz staraÅ‚ siÄ™, by czytelnik sam wyrobiÅ‚ sobie zdanie o bohaterze (nie lubiÅ‚ siÄ™ za bardzo rozwodzić nad wyglÄ…dem i strojem, charakteryzować bezpoÅ›rednio). Bohaterowie „przedstawiajÄ… siÄ™” w dziaÅ‚aniu. DokÅ‚adniejsze portrety zdarzajÄ… siÄ™ wyjÄ…tkowo rzadko.

Sienkiewicz nie uznaje poprzedzania wystąpienia postaci podawaniem jej historii (jak inni autorzy powieści historycznych, tacy jak Rzewuski czy Kaczkowski). Zagłobę poznajemy jako nieznanego nam starca, który bawi się z chłopcami (później autor wyjaśnia, że jest to Zagłoba), dzięki temu powieść nie jest rozwlekła, nie nuży.

Czasem jednak – tak jak w scenie pojawienia siÄ™ w Wodoktach Kmicica - wydarzenie poprzedzaÅ‚o statycznÄ… formÄ™ prezentacji, by w kilka zdaÅ„ później pokazać postać w dziaÅ‚aniu: „Wtem we drzwiach pojawiÅ‚a siÄ™ wyniosÅ‚a jakaÅ› postać w szubie i czapce futrzanej na gÅ‚owie. MÅ‚ody mężczyzna postÄ…piÅ‚ na Å›rodek izby i poznawszy, że siÄ™ znajduje w czeladnej, spytaÅ‚ dźwiÄ™cznym gÅ‚osem, nie zdejmujÄ…c czapki:

strona:    1    2    3    4  

Szybki test:

UstÄ™p „Przywilejów i konstytucji za panowania Jego Królewskiej MoÅ›ci MichaÅ‚a I roku PaÅ„skiego 1670” wspomina:
a) Stefana Kmicica
b) Samuela Kmicica
c) Andrzeja Kmicica
d) Jana Kmicica
RozwiÄ…zanie

Sienkiewicz nie wymyślił:
a) służby Kmicica w wojsku litewskim pod Sapiehą
b) służby Kmicica u Janusza Radziwiłła
c) miłości Kmicica do Aleksandry Billewiczówny
d) rozsadzenia kolubryny przez Kmicica podczas obrony Jasnej Góry
RozwiÄ…zanie

Sienkiewicz:
a) skrupulatnie przedstawia dzieje każdej z nowych postaci
b) nie uznaje poprzedzania wystÄ…pienia postaci podawaniem jej historii
c) nie wspomina o przeszłości bohaterów
d) wyłącznie w partiach dialogowych wspomina o przeszłości bohaterów
RozwiÄ…zanie

Zobacz inne artykuły:

Inne
Charakterystyka Aleksandry Billewiczówny
Charakterystyka Andrzeja Kmicica / Babinicza
Czas i miejsce akcji „Potopu”
Geneza i okolicznoÅ›ci powstania „Potopu”
„Potop” - TOM I - streszczenie szczegółowe
PrzeglÄ…d bohaterów historycznych „Potopu”
„Potop” - TOM II - streszczenie szczegółowe
Obraz XVII-wiecznego społeczeństwa w powieści Henryka Sienkiewicza
„Ku pokrzepieniu serc” - znaczenie utworu „Potop”
Bohaterowie fikcyjni oraz znani z historii, a nieobecni we współczesnych podręcznikach
Sposoby kreowania postaci w powieÅ›ci „Potop”
„Potop” - TOM III - streszczenie szczegółowe
Jan Onufry Zagłoba - charakterystyka
JÄ™zyk i styl powieÅ›ci historycznej „Potop”
„Potop” Henryka Sienkiewicza jako powieść historyczna
Kompozycja i artyzm powieÅ›ci „Potop”
TÅ‚o historyczne „Potopu” - stosunki polsko-szwedzkie w XVII wieku
Streszczenie „Potopu” w piguÅ‚ce
Biografia Henryka Sienkiewicza
Motyw miÅ‚oÅ›ci w „Potopie”
Szczegółowy plan wydarzeÅ„ „Potopu”
Powieść historyczna w dziewiętnastowiecznej Polsce
Janusz Radziwiłł - charakterystyka
Filmowe adaptacje „Potopu”
Polscy powieÅ›ciopisarze o „Potopie”
Krytycy literaccy i badacze o „Potopie”
Ciekawostki o Henryku Sienkiewiczu
Wypowiedzi o Sienkiewiczu
Kalendarium twórczości Henryka Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
Najważniejsze cytaty z „Potopu”
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies