Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Potop
Stefan Kulczycki w rozprawie Rzeczywistość historyczna wyróżnił trzy rodzaje powieści historycznej: „pierwszy, w którym fakty historyczne tak przytłaczają treść utworu i życie jego bohaterów, że właściwie powieść staje się zbeletryzowaną historią; drugi, w którym historia istnieje tylko z nazwy i daty, ale ludzi i ich dzieje nie pasują do epoki, są bądź współcześni czasom autora, bądź istnieją poza czasem tak, iż z ich życia, zachowania i kultury materialnej, wśród której bytują, nie można odgadnąć, jaką epokę w istocie przedstawiają; trzeci wreszcie rodzaj to utwór, w którym wydarzenia dają ramy historyczne, epoka – imiona właściwych jej bohaterów, autor zaś bohaterów tych ukazuje takimi, jakimi mogli być lub byli ludzie owej epoki, jakim było ich życie oraz kultura duchowa i materialna.”. Wszystkie wymienione odmiany zrodziły się w XIX wieku, choć tradycje powieści historycznej sięgają wieku XVIII.
Polska powieść historyczna rodzi się w epoce stanisławowskiej.
Tworzą wówczas tacy pisarze, jak:
- Franciszek Salezy Jezierski - autor dwóch powieści historycznych Rzepicha, matka królów oraz Gaworek,
- Ignacy Krasicki – jego dzieło to Historia na dwie księgi podzielona,
- Michał Krajewski – napisał Leszka Białego.
Na początku XIX wieku Anna Mostowska pisze powieść Astolda, zbliżoną do modnego w tamtym czasie romansu grozy, wykorzystując motyw tajemnicy i niezwykłości i osadzając akcję w średniowiecznej scenerii. Autorka, która w późniejszych dziełach nie odeszła od formy powieści historycznej uważając za główny cel ukazanie „okropnych skutków gwałtownych namiętności”, pisała w słowie Do czytelnika: „Cokolwiek się tyczy zdarzeń historycznych, trzymałam się najściślej naszych pisarzów”.
Istotna zmiana w rozwoju powieści historycznej przychodzi wraz z książkami angielskiego pisarza – Waltera Scotta (połowa lat 20. XIX wieku). Autor, przywiązujący uwagę do tak zwanego „kolorytu historycznego” jak i skonstruowania dynamicznych i prawdopodobnych wydarzeń, od razu zyskuje w naszym kraju szerokie grono fanów. Dla niego historia była procesem, w którym uczestniczyły narodowe i ludowe zbiorowości, który zbliżał do siebie ludzi, a nie tylko sumą suchych, konkretnych faktów i liczb. Oto cechy powieści walterskotowskiej, nazywanej też klasyczną:
- Zbeletryzowanie historii i włączenie jej w obręb literackiej fabuły (połączenie dziejowej rzeczywistości z fikcyjną fabułą). Powieść historyczna w dziewiętnastowiecznej Polsce
Stefan Kulczycki w rozprawie Rzeczywistość historyczna wyróżnił trzy rodzaje powieści historycznej: „pierwszy, w którym fakty historyczne tak przytłaczają treść utworu i życie jego bohaterów, że właściwie powieść staje się zbeletryzowaną historią; drugi, w którym historia istnieje tylko z nazwy i daty, ale ludzi i ich dzieje nie pasują do epoki, są bądź współcześni czasom autora, bądź istnieją poza czasem tak, iż z ich życia, zachowania i kultury materialnej, wśród której bytują, nie można odgadnąć, jaką epokę w istocie przedstawiają; trzeci wreszcie rodzaj to utwór, w którym wydarzenia dają ramy historyczne, epoka – imiona właściwych jej bohaterów, autor zaś bohaterów tych ukazuje takimi, jakimi mogli być lub byli ludzie owej epoki, jakim było ich życie oraz kultura duchowa i materialna.”. Wszystkie wymienione odmiany zrodziły się w XIX wieku, choć tradycje powieści historycznej sięgają wieku XVIII.
Polska powieść historyczna rodzi się w epoce stanisławowskiej.
Tworzą wówczas tacy pisarze, jak:
- Franciszek Salezy Jezierski - autor dwóch powieści historycznych Rzepicha, matka królów oraz Gaworek,
- Ignacy Krasicki – jego dzieło to Historia na dwie księgi podzielona,
- Michał Krajewski – napisał Leszka Białego.
Na początku XIX wieku Anna Mostowska pisze powieść Astolda, zbliżoną do modnego w tamtym czasie romansu grozy, wykorzystując motyw tajemnicy i niezwykłości i osadzając akcję w średniowiecznej scenerii. Autorka, która w późniejszych dziełach nie odeszła od formy powieści historycznej uważając za główny cel ukazanie „okropnych skutków gwałtownych namiętności”, pisała w słowie Do czytelnika: „Cokolwiek się tyczy zdarzeń historycznych, trzymałam się najściślej naszych pisarzów”.
Istotna zmiana w rozwoju powieści historycznej przychodzi wraz z książkami angielskiego pisarza – Waltera Scotta (połowa lat 20. XIX wieku). Autor, przywiązujący uwagę do tak zwanego „kolorytu historycznego” jak i skonstruowania dynamicznych i prawdopodobnych wydarzeń, od razu zyskuje w naszym kraju szerokie grono fanów. Dla niego historia była procesem, w którym uczestniczyły narodowe i ludowe zbiorowości, który zbliżał do siebie ludzi, a nie tylko sumą suchych, konkretnych faktów i liczb. Oto cechy powieści walterskotowskiej, nazywanej też klasyczną:
- Realizm podstawową kategorią estetyczną.
- Zwarty i zamknięty układ zdarzeń.
- Dwuwątkowa fabuła: romansowa intryga związana z głównym bohaterem, a w tle ważny historyczny konflikt. Na pierwszym planie zawsze wątek romansowy.
- Fikcyjny bohater przypadkowo wplątywał się w problemy polityczne lub społeczne.
- Częste występowanie takich motywów, jak: nagłe porwania, tajemnicze postaci, irracjonalne przeczucia i wróżby, wypadki rozgrywające się nocą. Kontrastowy i dynamiczny tok wydarzeń zwiększał zainteresowanie czytelnika.
- Nawiązanie w kompozycji do powieści gotyckiej czy romansu grozy.
Wszechwiedzący narrator.
Pojawia się kilkadziesiąt tytułów polskich scottystów. Wśród ówczesnych dzieł największą popularnością cieszyły się:
- Pojata, córka Lizdejki autorstwa Ludwika Barnatowicza,
Damian Ruszczyc Fryderyka Skarbka,
- Jan z Tęczyna, Dwaj panowie Sieciechowie Juliana Ursyna Niemcewicza, który uważał powieść historyczną za „uzupełnienie poważnych dziejów”.
Początek zmian przychodzi wraz z nadejściem drugiej połowy XIX wieku. Choć Mickiewicz, Słowacki czy Norwid nie byli propagatorami powieści historycznej jako gatunku, to jednak w romantyzmie znalazł się ktoś, kto się nią zainteresował. W powieści Agaj-Han Zygmunt Krasiński zajął się czasami Dymitra Samozwańca (początek XVII wieku) i przedstawił starcie cywilizacji orientalnej i europejskiej. Była to wyjątkowa książka.
strona: 1 2
Szybki test:
Do cech powieści walterskotowskiej, nazywanej też klasyczną nie należy:a) otwarty i dygresyjny układ zdarzeń
b) zbeletryzowanie historii i włączenie jej w obręb literackiej fabuły
c) realizm jako podstawowa kategoria estetyczna
d) nawiązanie w kompozycji do powieści gotyckiej czy romansu grozy
Rozwiązanie
Gawędy szlacheckiej nie cechuje:
a) amorfizm, czyli luźna, często bezładna budowa fabuły
b) anegdotyzm
c) koncentracja
d) dygresyjność
Rozwiązanie
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies