Kompozycja i artyzm powieÅ›ci „Potop” ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Potop

Kompozycja i artyzm powieÅ›ci „Potop”

Autor: Karolina Marlêga

W szkicu zatytuÅ‚owanym Artyzm Sienkiewicza, Juliusz Kleiner wskazaÅ‚ na ważnÄ… cechÄ™ osobowoÅ›ci pisarskiej autora najznakomitszego polskiego cyklu literackiego: „Bo jeżeli rzucajÄ…ce siÄ™ w oczy cechy jego utworów to plastyka, malarskość i dynamika – cechami niemniej istotnymi sÄ… rytm, kompozycja i miara. Ten spadkobierca romantyków, ten inicjator neoromantyzmu nie miaÅ‚ bynajmniej psychiki typowo romantycznej. ByÅ‚ klasykiem (…)”.

Kompozycja Potopu jest uschematyzowana. Wydarzenia historyczne wpływają na los jednostek, a one z kolei mogą zmieniać bieg dziejów. Na akcję drugiej części Trylogii składają się dwa zasadnicze wątki, pełniące funkcję scalającą:

- Historyczno-polityczny. W jego skład wchodzi opis ataku wojsk szwedzkich na Rzeczpospolitą, postępujący wraz z nim, proporcjonalnie do zniszczeń, rozkład moralny społeczeństwa polskiego oraz powolne odradzanie się ducha solidarnej walki.

- Romansowy. Jest oparty na strukturze trójkÄ…ta. Pierwszy jego wierzchoÅ‚ek stanowi chorąży orszaÅ„ski – Andrzej Kmicic, kolejny piÄ™kna Å‚owczanka upicka Aleksandra Billewiczówna, a ostatni – niegodziwy książę BogusÅ‚aw RadziwiÅ‚Å‚. W obrÄ™bie tego trójkÄ…ta rozgrywa siÄ™ dramat, komplikowany coraz nowszymi zdarzeniami wynikajÄ…cymi z różnic charakterów oraz zmian politycznych.

Powieść rozpoczyna się zawiązaniem wątku romansowego. Dochodzi do spotkania pary młodych ludzi, przeznaczonych sobie drogą umowy przodków, zawartej między zaprzyjaźnionymi rodami. Podczas pierwszego spotkania Andrzej i Oleńka zakochują się w sobie i postanawiają pobrać. Wszystko byłoby proste i piękne, gdyby nie komplikująca się stale sytuacja polityczna. Wydarzenia, które się od tej chwili rozgrywają powodują, że młodzi kłócą się i coraz bardziej nienawidzą (zwłaszcza dumna panna). Ma na to wpływ podpalenie Wołmontowicz przez pułkownika, pozostanie przy boku Radziwiłłów po uczcie w Kiejdanach czy porwanie Oleńki. W toku akcji powieści sytuacja zakochanych pogarsza się, by dopiero w ostatnim rozdziale, za sprawą listu Jana Kazimierza, doszło do ostatecznego pojednania.
Nieco później niż romansowy, zawiązuje się wątek historyczno-polityczny. Stanowi on tło dla tego pierwszego.

Od tej chwili oba wątki rozwijają się równolegle. Sienkiewicz scala w czasie postęp w upadku moralnym Kmicica z upadkiem ogółu obywateli aż do chwili, gdy Polacy zaczną odnosić zwycięstwa w walce, a Andrzej przejdzie przemianę na wzór Jacka Soplicy. Na końcu Potopu obserwujemy odrodzenie etyczne społeczności (bohatera zbiorowego) oraz postaci pierwszoplanowej.

Akcja powieÅ›ci toczy siÄ™ bardzo szybko. Jest to konsekwencjÄ… wprowadzenia do fabuÅ‚y nagÅ‚ych katastrof i równie zaskakujÄ…cego ich rozwiÄ…zania (ucieczka porwanego BogusÅ‚awa z rÄ…k Kmicica, wysadzenie kolubryny, pojmanie oficerów w Kiejdanach), ciÄ…gÅ‚ego przemieszczania siÄ™ postaci (wraz z nimi czytelnik „wÄ™druje” przez wiele terenów), nieprzewidywalnych zwrotów akcji, zastÄ…pienia opisów dialogami, zastosowania wielu czasowników (a nie rzeczowników i przymiotników) czy zrezygnowania z pogÅ‚Ä™bionej analizy psychologicznej głównych bohaterów (czytelnik miaÅ‚ wyrabiać sobie o nich zdanie na podstawie lektury o ich czynach).

Budowa Trylogii opiera siÄ™ na zasadzie tak zwanej „sumy gatunków” odpowiednio zespolonych wewnÄ™trznie. Sienkiewicz Å‚Ä…czy liczne wydarzenia także dziÄ™ki usytuowaniu fabuÅ‚y na tle wydarzeÅ„ potopu szwedzkiego, takich jak obrona Jasnej Góry, szturm na WarszawÄ™, kapitulacja pod UjÅ›ciem.

Ponadto „spoiwem powieÅ›ciowej fabuÅ‚y” jest również wprowadzenie wÄ…tku romansowego, który przeplata siÄ™ z wielkimi momentami dziejowymi oraz naprzemiennych momentów klÄ™ski i zwyciÄ™stwa (by po każdej przegranej bitwie Polacy mieli szansÄ™ na poprawienie swej sytuacji). Potop Å‚Ä…czy w nadrzÄ™dnym gatunku powieÅ›ci obyczajowo-historycznej kilka innych tradycji gatunkowych (literackich i piÅ›mienniczych):

strona:    1    2    3  

Szybki test:

W „Potopie” nie ma pierwiastka:
a) powieści przygodowej
b) legendy
c) powieści kryminalnej
d) apokryfu średniowiecznego
RozwiÄ…zanie

Dwa główne w „Potopie” wÄ…tki to wÄ…tki:
a) historyczno-polityczny i romansowy
b) przygodowy i miłosny
c) historyczny i podróżniczy
d) wojenny i batalistyczny
RozwiÄ…zanie

Budowa „Trylogii” opiera siÄ™ na zasadzie:
a) „sumy zdarzeÅ„”
b) „dzielenia gatunków”
c) „zborczej”
d) „sumy gatunków”
RozwiÄ…zanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

Inne
Charakterystyka Aleksandry Billewiczówny
Charakterystyka Andrzeja Kmicica / Babinicza
Czas i miejsce akcji „Potopu”
Geneza i okolicznoÅ›ci powstania „Potopu”
„Potop” - TOM I - streszczenie szczegółowe
PrzeglÄ…d bohaterów historycznych „Potopu”
„Potop” - TOM II - streszczenie szczegółowe
Obraz XVII-wiecznego społeczeństwa w powieści Henryka Sienkiewicza
„Ku pokrzepieniu serc” - znaczenie utworu „Potop”
Bohaterowie fikcyjni oraz znani z historii, a nieobecni we współczesnych podręcznikach
Sposoby kreowania postaci w powieÅ›ci „Potop”
„Potop” - TOM III - streszczenie szczegółowe
JÄ™zyk i styl powieÅ›ci historycznej „Potop”
„Potop” Henryka Sienkiewicza jako powieść historyczna
Kompozycja i artyzm powieÅ›ci „Potop”
TÅ‚o historyczne „Potopu” - stosunki polsko-szwedzkie w XVII wieku
Streszczenie „Potopu” w piguÅ‚ce
Jan Onufry Zagłoba - charakterystyka
Motyw miÅ‚oÅ›ci w „Potopie”
Szczegółowy plan wydarzeÅ„ „Potopu”
Powieść historyczna w dziewiętnastowiecznej Polsce
Janusz Radziwiłł - charakterystyka
Biografia Henryka Sienkiewicza
Filmowe adaptacje „Potopu”
Polscy powieÅ›ciopisarze o „Potopie”
Krytycy literaccy i badacze o „Potopie”
Ciekawostki o Henryku Sienkiewiczu
Wypowiedzi o Sienkiewiczu
Kalendarium twórczości Henryka Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
Najważniejsze cytaty z „Potopu”
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies