Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Potop

Geneza i okoliczności powstania „Potopu”

Autor: Karolina Marl�ga

Tadeusz Bujnicki i Alicja Helman, autorzy książki „Potop” Henryka Sienkiewicza. Powieść i film, pisali: „W życiu pisarza okres, który poprzedził Trylogię, był więc bogaty zarówno w wydarzenia, jak i decyzje. Był również znaczący jako etap twórczy; dokonywał się wówczas znamienne przesunięcia: wzrost zainteresowania romantyzmem oraz krytyczny rozrachunek z naturalizmem (cykl odczytów o naturalizmie z 1881 roku), nowy, o wyraźnych akcentach patriotycznych nurt w nowelistyce, wreszcie pojawienie się tematu historycznego w tekstach literackich i publicystycznych”.

Na końcowy kształt powieści wpływ miał pobyt pisarza w Stanach Zjednoczonych, gdzie poznał pejzaż rodem z westernów, zaprzyjaźnił się z politycznymi emigrantami, uczestnikami narodowowyzwoleńczych zrywów (skąd czerpał wzory swych bohaterów). W tym czasie właśnie narodziła się światowa legenda Dzikiego Zachodu, która dla wielu późniejszych twórców – literackich, filmowych czy innych - była inspiracją. Po powrocie do kraju pisarz zmienił bardzo swe przekonania. Wraz z poślubieniem Marii Szetkiewiczówny, Sienkiewicz zwrócił się w stronę tradycyjnej kultury szlacheckiej, reprezentowanej przez swego teścia (przez niektórych uważanego za prototyp Zagłoby).

Pisanie drugiej, najobszerniejszej części Trylogii Henryk Sienkiewicz rozpoczął 1 października 1884 roku w Warszawie, a zakończył 21 sierpnia 1886 roku w austriackim uzdrowisku Kaltenleutgeben niedaleko Wiednia. Chcąc być wiarygodnym i szczerym, przystąpił do pisania dzieła dopiero po ponad czterech latach gromadzenia i zapoznawania się z materiałami źródłowymi na interesujące go tematy.

W liście z 1883 roku do ówczesnego redaktora krakowskiego konserwatywnego „Czasu” pisał: „O swojej powieści powiem to tylko, żem grunt pod nią przygotował z całą sumiennością i przeczytałem mnóstwo źródeł współczesnych, tak że jednego nawet nazwiska nie zaczerpnąłem z fantazji. Starałem się też koloryt epoki oddać wiernie i to co wyda się może zbyt szorstkim, jest wiernym czasów odbiciem”.

Studia historyczne Sienkiewicza nad Potopem były bardzo gruntowne i dokładne. W źródłach powieści należy wymienić między innymi opracowania (pisane w języku polskim, łacińskim, francuskim i niemieckim):

· Antoniego Walewskiego (Historia wyzwolenia Polski za panowania Jana Kazimierza),
· Karola Szajnochy (Krzysztof Opaliński),
· Bernarda Kalickiego (Bogusław Radziwiłł),
· Kazimierza Jarochowskiego (Wielkopolska w czasie pierwszej wojny szwedzkiej)
oraz liczne pamiętniki, kroniki, herbarze, silvae rerum (zbiory luźnych notatek) i listy z epoki:
· Jan Chryzostom Pasek (utrzymując, ze owe pamiętniki pozwalaję wejrzeć świetnie w duszę człowieka XVII wieku, zaczerpnął stamtąd obrazy pojedynków, bójek, awantur, sceny wojenne i zwroty staropolskie, wzorując się na stylu i języku autora, na przykład: ścisnąć nóżki Panu Jezusowi, iść prosto jak sierpem rzucił),
· Nowa Gigantomachai Augustyna Kordeckiego, w której przeor szczegółowo relacjonuje oblężenie,
· Klimaktery Wespazjana Kochowskiego.
Innymi źródłami historycznymi były między innymi:
· Żywot księcia Bogusława Radziwiłła przez niego samego napisany,
· Oryginalne listy Janusza Radziwiłła do Bogusława i Harasimowicza,
· Uniwersał konfederacji tyszowieckiej,
· Księga pamiętnicza Stefana Makdeszy,
· zbiór dokumentów zatytułowany Portofolio królowej Maryi Ludwiki,
· Wojna domowa Samuela Twardowskiego,
· Historia Polski od śmierci Władysława IV Wawrzyńca Rudawskiego,
· Słownik geograficzny Królestwa polskiego i innych krajów słowiańskich, wydawany od 1880 roku (zaczerpnął stamtąd informacje o wyglądzie Kiejdan).

strona: 1 2

Szybki test:

Aby wiernie odwzorować panujące w epoce obyczaje czy charakter walk, pisarz korzystał z korespondencji hetmana:
a) Stanisława Czarnieckiego
b) Pawła Sapiehy
c) Jana Chodkiewicza
d) Janusza Radziwiłła
Rozwiązanie

Pierwsze książkowe wydanie „Potopu” wyszło w sześciu tomach w październiku:
a) 1884 roku
b) 1888 roku
c) 1885 roku
d) 1886 roku
Rozwiązanie

Najobszerniejszą częścią cyklu „Trylogia” jest:
a) „Potop”
b) wszystkie części mają zbliżoną objętość
c) „Ogniem i mieczem”
d) „Pan Wołodyjowski”
Rozwiązanie

Więcej pytań
Zobacz inne artykuły:
Inne
Charakterystyka Aleksandry Billewiczówny
Charakterystyka Andrzeja Kmicica / Babinicza
Czas i miejsce akcji „Potopu”
Geneza i okoliczności powstania „Potopu”
„Potop” - TOM I - streszczenie szczegółowe
Przegląd bohaterów historycznych „Potopu”
„Potop” - TOM II - streszczenie szczegółowe
Obraz XVII-wiecznego społeczeństwa w powieści Henryka Sienkiewicza
„Ku pokrzepieniu serc” - znaczenie utworu „Potop”
Bohaterowie fikcyjni oraz znani z historii, a nieobecni we współczesnych podręcznikach
Sposoby kreowania postaci w powieści „Potop”
„Potop” - TOM III - streszczenie szczegółowe
Język i styl powieści historycznej „Potop”
„Potop” Henryka Sienkiewicza jako powieść historyczna
Kompozycja i artyzm powieści „Potop”
Tło historyczne „Potopu” - stosunki polsko-szwedzkie w XVII wieku
Streszczenie „Potopu” w pigułce
Jan Onufry Zagłoba - charakterystyka
Biografia Henryka Sienkiewicza
Motyw miłości w „Potopie”
Szczegółowy plan wydarzeń „Potopu”
Powieść historyczna w dziewiętnastowiecznej Polsce
Janusz Radziwiłł - charakterystyka
Filmowe adaptacje „Potopu”
Polscy powieściopisarze o „Potopie”
Krytycy literaccy i badacze o „Potopie”
Wypowiedzi o Sienkiewiczu
Kalendarium twórczości Henryka Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
Ciekawostki o Henryku Sienkiewiczu
Najważniejsze cytaty z „Potopu”
Bibliografia

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies