Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Potop
I.Przyczyny wojen ze Szwecją
Na początku XVII wieku zaostrzyła się rywalizacja miedzy Rzeczpospolitą a Szwecją.
Do najważniejszych przyczyn wojen polsko-szwedzkich zaliczamy:
Ze strony szwedzkiej ciągłą rywalizację o dominację nad Morzem Bałtyckim, czyli tak zwane dominium Maris Baltici. Wybrzeża tego morza były wówczas zajęte przez cztery państwa: Polskę, Rosję, Danię i Szwecję. Gdy trzy pierwsze domagały się jedynie prawa użytkowania, tak ostatnie państwo pragnęło zająć te tereny wyłącznie dla siebie (by zmonopolizować w jednym ręku handel ze wschodnią Europą).
Ze strony polskiej dynastyczną politykę Wazów, gorliwych katolików roszczących sobie prawo do szwedzkiej korony i tytułujących się królami Szwecji. Były to nieustające pretensje Zygmunta III Wazy do tronu szwedzkiego, skąd został zdetronizowany przez parlament w 1598 roku (tron zdobył krewny Wazy – Karol IX, tworząc tym samym nową linię dynastyczną i dając początek wieloletniemu konfliktowi miedzy dwoma liniami dynastii wazów: protestancką w Szwecji i katolicką w Polsce). Od tej pory Zygmunt III (a później jego synowie) często mieszali kraj w próby odzyskania korony.
Bardzo dobrze zorganizowaną i wyszkoloną armię i flotę szwedzką, co nie hamowało aspiracji naszych późniejszych wrogów.
Niewystarczającą ilość ziemi nadającej się pod uprawę w Szwecji.
Włączenie przez Zygmunta III Wazę w 1600 roku do ziem polskich Estonii, co było zgodne z obietnicą umieszczoną w pactach conventach.
Sytuację Polski w połowie XVII wieku. Nasz kraj – wyniszczony wewnętrznymi wojnami i spięciami oraz ciągłymi zatargami z sąsiadami - był wówczas łatwą zdobyczą. Militarną słabość Rzeczypospolitej potwierdziły wojny kozackie, w których ponosiliśmy klęski. Nadzieję szybkiego pokonania kraju podsycał u Szwedów magnat Hieronim Radziejowski, który zdradził ojczyznę i po zatargu z Janem Kazimierzem szukał w Sztokholmie schronienia.
II.Wojny polsko-szwedzkie w pierwszej połowie XVII wieku
W 1600 roku Karol Sudermański wraz ze szwedzkim oddziałem zajął Inflanty. W 1601 roku rozegrała się bitwa pod Kockenhausen, w której zwyciężyli hetman litewski Krzysztof Radziwiłł („Piorun”) oraz Jan Karol Chodkiewicz. Kolejnym posunięciem wroga było między innymi oblężenie Rygi, co nie przeszkodziło Janowi Zamoyskiemu w odzyskaniu Inflant czy Chodkiewiczowi w odniesieniu takich sukcesów, jak: zajęcie Dorpat, Białego Kamienia, zwycięstwo pod Kircholmem (1605 roku). W tej ostatniej bitwie główną rolę odegrała ciężka jazda polska, czyli husaria, a Chodkiewicz za zwycięstwo nad liczniejszymi i silniejszymi oddziałami Karola IX otrzymał buławę wielką litewską. Tło historyczne „Potopu” - stosunki polsko-szwedzkie w XVII wieku
I.Przyczyny wojen ze Szwecją
Na początku XVII wieku zaostrzyła się rywalizacja miedzy Rzeczpospolitą a Szwecją.
Do najważniejszych przyczyn wojen polsko-szwedzkich zaliczamy:
Ze strony szwedzkiej ciągłą rywalizację o dominację nad Morzem Bałtyckim, czyli tak zwane dominium Maris Baltici. Wybrzeża tego morza były wówczas zajęte przez cztery państwa: Polskę, Rosję, Danię i Szwecję. Gdy trzy pierwsze domagały się jedynie prawa użytkowania, tak ostatnie państwo pragnęło zająć te tereny wyłącznie dla siebie (by zmonopolizować w jednym ręku handel ze wschodnią Europą).
Ze strony polskiej dynastyczną politykę Wazów, gorliwych katolików roszczących sobie prawo do szwedzkiej korony i tytułujących się królami Szwecji. Były to nieustające pretensje Zygmunta III Wazy do tronu szwedzkiego, skąd został zdetronizowany przez parlament w 1598 roku (tron zdobył krewny Wazy – Karol IX, tworząc tym samym nową linię dynastyczną i dając początek wieloletniemu konfliktowi miedzy dwoma liniami dynastii wazów: protestancką w Szwecji i katolicką w Polsce). Od tej pory Zygmunt III (a później jego synowie) często mieszali kraj w próby odzyskania korony.
Bardzo dobrze zorganizowaną i wyszkoloną armię i flotę szwedzką, co nie hamowało aspiracji naszych późniejszych wrogów.
Niewystarczającą ilość ziemi nadającej się pod uprawę w Szwecji.
Włączenie przez Zygmunta III Wazę w 1600 roku do ziem polskich Estonii, co było zgodne z obietnicą umieszczoną w pactach conventach.
Sytuację Polski w połowie XVII wieku. Nasz kraj – wyniszczony wewnętrznymi wojnami i spięciami oraz ciągłymi zatargami z sąsiadami - był wówczas łatwą zdobyczą. Militarną słabość Rzeczypospolitej potwierdziły wojny kozackie, w których ponosiliśmy klęski. Nadzieję szybkiego pokonania kraju podsycał u Szwedów magnat Hieronim Radziejowski, który zdradził ojczyznę i po zatargu z Janem Kazimierzem szukał w Sztokholmie schronienia.
II.Wojny polsko-szwedzkie w pierwszej połowie XVII wieku
27 września 1605 roku wojska polsko-litewskie (około cztery tysiące żołnierzy) pod dowództwem Jana Karola Chodkiewicza stoczyły w pobliżu Rygi bitwę z armią szwedzką (około jedenaście tysięcy żołnierzy), dowodzoną przez króla Karola IX. Walkę przegrali Szwedzi. Ich straty wynosiły: około sześć tysięcy poległych. Z kolei w polskim wojsku zabitych zostało jedynie około stu rycerzy. W wyniku bitwy pod Kircholmem Szwedzi odstąpili od oblężenia Rygi. Husaria to typ jazdy staropolskiej, wywodzący się z werbowanych od końca XV wieku raców. Największe zwycięstwa odniosła pod Kircholmem, Kłuszynem (1610), Chocimiem (1673) oraz Wiedniem (1683).
W końcu w 1611 roku, po jedenastu latach wyniszczającej walki podpisano rozejm, na mocy którego Polska odzyskała Inflanty. Został jednak zerwany przez Szwedów już w 1617 roku.
W dalszych latach nasi nieprzyjaciele zajęli prawie całe Inflanty wraz z ważnym portem Rygą (1621 rok). Ekspansję lepiej uzbrojonej armii zatrzymał dopiero rozejm podpisany w 1622 roku w Mitawie (w myśl jego postanowień Polska utraciła Inflanty po Dźwinę wraz z Rygą). Kolejnym etapem wojny, nazwanej północną, były lata 1626-1629. Wojska szwedzkie pod dowództwem króla Karola Adolfa zaatakowały wówczas Prusy Królewskie i Książęce, gdzie podporządkowały sobie porty. Wraz z tym wydarzeniem rozpoczęła się blokada Gdańska.
strona: 1 2 3 4
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies