Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Potop

Kompozycja i artyzm powieści „Potop”

Autor: Karolina Marlga

- Pierwiastki baśni – Sienkiewicz chciał przedstawić XVII-wieczną Rzeczpospolitą w kategoriach wzniosłości i zrywu narodowego, który przezwycięży atak wroga. Owe elementy przejawiają się na przykład w stawianiu bohaterów w sytuacjach pozornie bez wyjścia, które udaje im się jednak rozwiązać, czy w triumfie dobra nad złem.

Wybitny badacz twórczości autora Potopu – Zygmunt Szweykowski – w swej pozycji Trylogia Henryka Sienkiewicza nazwał cykl „baśnią na tle dziejowym”: „Sienkiewicz będzie swoich bohaterów stawiał ciągle w sytuacjach niesłychanie trudnych, niemal bez wyjścia, ale nie ma takich przeciwności, które by załamały ich rycerską doskonałość (…) Czujemy, że są oni niekiedy zawodni i gdy w zakresie swych uzdolnień czy ideałów występują w akcji utworu, tryumfuje to, co w założeniach Sienkiewicza stanowi dobro nie podlegające żadnej wątpliwości. Jest to stanowisko na wskroś baśniowe. Baśń powstała z marzenia człowieka o życiu, często opiera się na czynach różnych Herkulesów, Wyrwidębów, Kruszyskałów, dających zawsze pewność zwycięstwa i krzepiącą moc, która wypływa z tryumfu dobra nad złem (…)”.

Powieść kończy się formułą baśniową: „żyli długo i szczęśliwie” , a „pan Andrzej żył (…) długo w przykładnej zgodzie i miłości z Laudą”.

- Pierwiastki epopei, widoczne w tematyce utworu (zryw narodowy).

- Pierwiastki powieści przygodowej, zastosowane według schematu rywali starających się o rękę tej samej kobiety i walczących w przeciwnych obozach, których dzieje obejmują pojedynki, porwania, ucieczki, uwięzienia, oswobodzenia.

- Pierwiastki dziejopisarstwa. Widać je w zaznajomieniu się ze źródłami historycznymi przy konstrukcji bohaterów niefikcyjnych.
Pierwiastki westernu, obejmujące rozbudowane epizody wojenne (obrona Jasnej Góry, oblężenie Warszawy, bitwa pod Warką, bitwa pod Pilwiszkami).

- Pierwiastki legendy i apokryfu średniowiecznego – te elementy zaczynają się często od proroctwa, które buduje specyficzną atmosferę. Jest to widoczne w epizodzie oblężenia Częstochowy, skonstruowanym w oparciu o relacje ojca Kordeckiego. Starosta Łuszczewski przewidział wówczas: „zbliży się (…) sąd mój i pozostawi państwo w utrapieniu i stanie się jako napisano: rozkosz sieją, a utrapienie i boleść odmierzą. Nie tylko nawiedzą to królestwo, ale miasta bohaterskie i możne, albowiem przywołano głodnego, który dostatki ich pożre (…) Panować będą głupi, a mędrcy i starcy nie podejmą głowy. Cześć i prawda upada, aż przyjdzie, który gniew mój przebłaga i który duszy swej nie oszczędzi dla miłości prawdy”. Stanowią je ponadto elementy cudowności, występowanie „dobrego króla” i „wiernego sługi”.
- Pierwiastki romansu – pojawiają się w burzliwych dziejach związku Andrzeja Kmicica i Oleńki, jak i w uczuciach bohaterów drugoplanowych. Warto tu wspomnieć naczelną „łamaczkę” męskich serc – piękną i nieustannie flirtującą Anusię.

- Pierwiastki tradycyjnej powieści historycznej – opierają się na realistycznym wykorzystaniu źródeł historycznych.

- Pierwiastki realistycznej powieści „dokumentalnej”, widoczne w szczegółowym relacjonowaniu obyczajów ówczesnej szlachty czy arystokracji.

Połączenie elementów wielu gatunków miało służyć przede wszystkim wywołaniu u czytelników zamierzonego przez autora efektu emocjonalnego. Odbiorca, śledząc takie sceny, jak uczta kiejdańska, śmierć Janusza Radziwiłła miał przeżywać uczuciowo perypetie bohaterów.

Powieść ma poniekąd budowę klamrową. Rozpoczyna się i kończy przyjazdem do Laudy głównego bohatera – Andrzeja Kmicica. Choć na początku jest nieposkromionym młodzieńcem o zawadiackim spojrzeniu, a na końcu wyniszczonym wojną statecznym, poważnym mężczyzną, to jednak to on scala akcję.

strona:    1    2    3  

Szybki test:

Sienkiewicz korzystał przy konstruowaniu „Potopu” ze schematu powieści:
a) Waltera Scotta
b) Mickiewicza
c) George'a Byrona
d) Kraszewskiego
Rozwiązanie

Dwa główne w „Potopie” wątki to wątki:
a) wojenny i batalistyczny
b) przygodowy i miłosny
c) historyczno-polityczny i romansowy
d) historyczny i podróżniczy
Rozwiązanie

W „Potopie” nie ma pierwiastka:
a) powieści przygodowej
b) legendy
c) apokryfu średniowiecznego
d) powieści kryminalnej
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

Inne
Charakterystyka Aleksandry Billewiczówny
Charakterystyka Andrzeja Kmicica / Babinicza
Czas i miejsce akcji „Potopu”
Geneza i okoliczności powstania „Potopu”
„Potop” - TOM I - streszczenie szczegółowe
Przegląd bohaterów historycznych „Potopu”
„Potop” - TOM II - streszczenie szczegółowe
Sposoby kreowania postaci w powieści „Potop”
„Potop” - TOM III - streszczenie szczegółowe
Obraz XVII-wiecznego społeczeństwa w powieści Henryka Sienkiewicza
„Ku pokrzepieniu serc” - znaczenie utworu „Potop”
Bohaterowie fikcyjni oraz znani z historii, a nieobecni we współczesnych podręcznikach
Tło historyczne „Potopu” - stosunki polsko-szwedzkie w XVII wieku
Streszczenie „Potopu” w pigułce
Jan Onufry Zagłoba - charakterystyka
Język i styl powieści historycznej „Potop”
„Potop” Henryka Sienkiewicza jako powieść historyczna
Kompozycja i artyzm powieści „Potop”
Szczegółowy plan wydarzeń „Potopu”
Powieść historyczna w dziewiętnastowiecznej Polsce
Janusz Radziwiłł - charakterystyka
Biografia Henryka Sienkiewicza
Motyw miłości w „Potopie”
Filmowe adaptacje „Potopu”
Polscy powieściopisarze o „Potopie”
Krytycy literaccy i badacze o „Potopie”
Ciekawostki o Henryku Sienkiewiczu
Wypowiedzi o Sienkiewiczu
Kalendarium twórczości Henryka Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
Najważniejsze cytaty z „Potopu”
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies