JÄ™zyk i styl powieÅ›ci historycznej „Potop” - strona 3
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Potop

JÄ™zyk i styl powieÅ›ci historycznej „Potop”

Autor: Karolina Marlêga

SkorzystaÅ‚ z narracji kronikarskiej przy prezentowaniu ówczesnej sytuacji atakowanego z wszystkich stron kraju, zachowujÄ…c nadal postawÄ™ wszechwiedzÄ…cego „ducha powieÅ›ci” i komentatora: „ByÅ‚a to wilia do powszechnej wojny, która w niektórych miejscach już wybuchÅ‚a. Szwedzi tÅ‚umili te miejscowe porywy bÄ…dź orężem, bÄ…dź siekierÄ… kata, lecz ogieÅ„, zgaszony w jednym miejscu, natychmiast zapalaÅ‚ siÄ™ w drugim. Burza straszliwa zawisÅ‚a nad gÅ‚owami skandynawskich najezdników; ziemia sama, lubo pokryta Å›niegami, poczęła parzyć ich stopy; groźba i pomsta otaczaÅ‚y ich ze wszystkich stron, straszyÅ‚y ich cienie wÅ‚asne (…) Zapomnieli, że ten naród ma jeszcze jedno uczucie, to wÅ‚aÅ›nie, którego ziemskim wyrazem byÅ‚a Jasna Góra (…)WiÄ™c huk dziaÅ‚, który odezwaÅ‚ siÄ™ pod Å›wiÄ™tym przybytkiem, odezwaÅ‚ siÄ™ zarazem we wszystkich sercach magnackich, szlacheckich, mieszczaÅ„skich i chÅ‚opskich. Okrzyk zgrozy rozlegÅ‚ siÄ™ od Karpat do BaÅ‚tyku i olbrzym rozbudziÅ‚ siÄ™ z odrÄ™twienia”.

Przerywał rozmowy bohaterów swymi komentatorskimi uwagami, czego przykładem może był dialog Kmicica z Kiemliczami po szczęśliwym uratowaniu pułkownika z rąk Kuklinowskiego. Nigdy jednak nie nadużył bezpośredniego komentarza, ponieważ czytelnik miał się skupić na przedstawionym świecie powieściowym, a nie na sądach ogólnych.
InterpretacjÄ™ wzbogacaÅ‚ elementami uczuciowymi, rozbudowanÄ… porównawczÄ… metaforykÄ…: „kraj to budzÄ…cy siÄ™ z uÅ›pienia olbrzym” (personifikacja obrazu).

Aby urozmaicić lekturę, wprowadził do utworu dużo partii dialogowych. Nadały one dziełu charakter dramatyczny i spełniły dużo funkcji (posuwały akcję, kierowały ją na inne tory, charakteryzowały osobę lub rzucały nowe spojrzenie czytelnika na osoby rozmawiające, dostarczały informacji o sytuacji politycznej).

Dużą rolÄ™ przeznaczyÅ‚ narracyjnemu opisowi przeżyć postaci, chcÄ…c przedstawić stan wewnÄ™trzny bohatera. Po lekturze powieÅ›ci każdy zapamiÄ™ta „psychomachiÄ™” Janusza RadziwiÅ‚Å‚a: „RadziwiÅ‚Å‚owska psychomachia rozgrywa siÄ™ w romantycznej scenerii: jest noc w komnacie zamku KiejdaÅ„skiego. Schemat jej jest nastÄ™pujÄ…cy: narrator przedstawia niepokój wewnÄ™trzny hetmana, uzasadniajÄ…c tym samym ponowne rozpamiÄ™tywanie niedawnych wypadków. TowarzyszÄ… temu wizje przyszÅ‚oÅ›ci (Sapieha zwyciÄ™zcÄ… i hetmanem!). na wzór romantyczny (głównie SÅ‚owackiego) Sienkiewicz wprowadza towarzyszÄ…ce rozmyÅ›laniom gÅ‚osy sumienia i pychy. Moralna sytuacja hetmana – zdrajcy jest od razu przez narratora potraktowana jednoznacznie, tym zresztÄ… wyraźniej, że RadziwiÅ‚Å‚ posiada peÅ‚nÄ… samoÅ›wiadomość etycznych konsekwencji zdrady. Straszliwy niepokój nie wypÅ‚ywa u niego z poczucia winy, lecz z obawy przed klÄ™skÄ…. Jest bardziej rachunkiem siÅ‚ dokonywanym w stanie silnego, wewnÄ™trznego napiÄ™cia, niż wewnÄ™trznÄ… próbÄ… etycznej samooceny” (Bujnicki i Helman).
W Trylogii ważną rolę odgrywa sposób stylizacji, czyli odpowiednie nawiązanie do stylu piśmiennictwa i literatury siedemnastego wieku, zarchaizowanie słownictwa, składni, fleksji oraz posługiwanie się charakterystycznymi zwrotami i pojęciami.

Sienkiewicz nie tworzył kopii języka staropolskiego, nie posługiwał się makaronizmami, napuszonym barokowym stylem, lecz brał z niego cechy typowe i komunikatywne dla ludzi z jego epoki. Zwracał uwagę na te środki, które tworzyły iluzję dawności nie zacierając czytelności. Dzięki temu archaizacja nie utrudnia czytania i, co ważniejsze, rozumienia tekstu.

Jeszcze podczas prac nad NiewolÄ… tatarskÄ…, w liÅ›cie z wrzeÅ›nia 1880 roku do przyjaciela M. Godlewskiego pisaÅ‚: „JÄ™zyk dawny polega wiÄ™cej na toku, który ma prawiÄ™ powagÄ™ Å‚aciny, nie zaÅ› na sadzeniu dzikimi archaizmami (…) Å»eby dobrze pisać, trzeba znać nie tylko Polaków z XVI i XVII wieku, ale i autorów Å‚aciÅ„skich, i przekÅ‚ady dawniej dokonane, bo na nich ksztaÅ‚cili siÄ™ wÅ‚aÅ›nie nasi i duchem ich siÄ™ przejÄ™li. Potrzeba też umieć odtworzyć sferÄ™ pojęć wÅ‚aÅ›ciwÄ… współczesnym ludziom, co już jest rzeczÄ… intuicji”.

strona:    1    2    3    4    5  

Szybki test:

Czytelnik otrzymuje od Sienkiewicza mało opisów przyrody, których miejsce zajmują:
a) opisy batalistyczne
b) opisy zewnętrzne postaci
c) opisy ubiorów i zwyczajów szlacheckich
d) opisy rezydencji i zamków
RozwiÄ…zanie

Najbogatszym słownictwem Sienkiewicz obdarzył:
a) Jana Onufrego Zagłobę
b) Michała Wołodyjowskiego
c) Rocha Kowalskiego
d) króla Jana Kazimierza
RozwiÄ…zanie

W „Potopie” wystÄ™puje nagromadzenie:
a) rzeczowników
b) przymiotników
c) przysłówków
d) czasowników
RozwiÄ…zanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

Inne
Charakterystyka Aleksandry Billewiczówny
Charakterystyka Andrzeja Kmicica / Babinicza
Czas i miejsce akcji „Potopu”
Geneza i okolicznoÅ›ci powstania „Potopu”
„Potop” - TOM I - streszczenie szczegółowe
PrzeglÄ…d bohaterów historycznych „Potopu”
„Potop” - TOM II - streszczenie szczegółowe
Sposoby kreowania postaci w powieÅ›ci „Potop”
„Potop” - TOM III - streszczenie szczegółowe
Obraz XVII-wiecznego społeczeństwa w powieści Henryka Sienkiewicza
„Ku pokrzepieniu serc” - znaczenie utworu „Potop”
Bohaterowie fikcyjni oraz znani z historii, a nieobecni we współczesnych podręcznikach
TÅ‚o historyczne „Potopu” - stosunki polsko-szwedzkie w XVII wieku
Streszczenie „Potopu” w piguÅ‚ce
Jan Onufry Zagłoba - charakterystyka
JÄ™zyk i styl powieÅ›ci historycznej „Potop”
„Potop” Henryka Sienkiewicza jako powieść historyczna
Kompozycja i artyzm powieÅ›ci „Potop”
Szczegółowy plan wydarzeÅ„ „Potopu”
Powieść historyczna w dziewiętnastowiecznej Polsce
Janusz Radziwiłł - charakterystyka
Biografia Henryka Sienkiewicza
Motyw miÅ‚oÅ›ci w „Potopie”
Filmowe adaptacje „Potopu”
Polscy powieÅ›ciopisarze o „Potopie”
Krytycy literaccy i badacze o „Potopie”
Ciekawostki o Henryku Sienkiewiczu
Wypowiedzi o Sienkiewiczu
Kalendarium twórczości Henryka Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
Najważniejsze cytaty z „Potopu”
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies