Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Zemsta

„Zemsta” Aleksandra Fredry - szczegółowe streszczenie

Autor: Ewa Petniak

Utwór rozpoczyna motto:
„Nie masz nic tak złego, żeby się na dobre nie przydało.
Bywa z węża dryjakiew (lekarstwo), złe często dobremu okazyją daje.”

Aleksander Fredro

Akt I

Cześnik – Maciej Raptusiewicz zastanawia się nad wyborem kandydatki na żonę. Na jego rozkaz do zamku przybywa Papkin. Cześnik zleca mu „zdobycie” Podstoliny. Klara i Wacław spotykają się potajemnie, Wacław rozważa możliwość ucieczki z narzeczoną. Toczy się bitwa o mur graniczny między murarzami Rejenta a pachołkami Cześnika, dwaj właściciele zamku kłócą się, obserwując przebieg wydarzeń z okien. Rejentowicz postanawia zostać jeńcem Papkina.

Scena 1

Cześnik rozważa ewentualność ożenku. Do wyboru ma dwie kandydatki: młodą bratanicę Klarę i znacznie starszą, trzykrotną wdowę – Podstolinę. Decyduje się na tę drugą – jako bardziej odpowiednią wiekiem, mniej wymagającą i, jak sądzi, posażną.

Cześnik i Dyndalski

Cześnik w obecności swojego sługi Dyndalskiego snuje małżeńskie plany. Myśli o poślubieniu trzykrotnej owdowiałej Podstoliny – Hanny (Anny) Czepiersińskiej. Liczy na jej spory posag:

„Piękne dobra w każdym względzie:
Lasy – gleba wyśmienita –
Co za czynsze! – To kobieta!
Trzy folwarki...”


Rozważa również kandydaturę swojej bratanicy Klary (małżeństwa w tamtych czasach – XVII – XIX wiek - między krewnymi były zupełnie naturalne i często zawierane), lecz uznaje ją za zbyt młodą, przez co nie byłby pewien jej uczuć. Ostatecznie decyduje się na Podstolinę - jest posażna, bardziej odpowiednia wiekiem, nie skora do zabaw i tańców, ponadto nie będzie musiał się do niej zbytnio zalecać.
Dyndalski uczciwie przypomina swemu panu o jego wieku, chorobach, np. reumatyzmie, skurczach żołądka, które rzekomo Cześnik miewa po przepiciu i które mogą nieco przeszkadzać w związku małżeńskim. Sługa sugeruje, że Raptusiewicz jest już trochę za stary na „romansowanie”, lecz ów nie przejmuje się sugestiami służącego i kwituje jego rady słowami:„Byle tylko w dalszym życiu / Między nami była kwita.”

Scena 2

Na rozkaz Cześnika do zamku przybywa Papkin. Raptusiewicz wyznacza mu rolę swata – ma pozyskać względy Podstoliny i w jego imieniu starać się o jej rękę. Papkin cały czas się przechwala i opowiada zmyśloną, pełną przygód historię swojej podróży.

Cześnik, Papkin, Dyndalski

Do zamku Cześnika przybywa ubrany według mody francuskiej (krótkie spodnie, szpada, półperuka, warkocz) Papkin, który zwykle szybko mówi. W taki również sposób wita się z gospodarzem, wymieniając przy tym nieprawdopodobne przygody, które przytrafiły mu się w drodze:

„Bóg z waszmością, mój Cześniku.
Pędząc cwałem na rozkazy,
Zamęczyłem szkap bez liku,
Wywróciłem ze sto razy,
Tak, że z nowej mej kolaski
Gdzieś po drodze tylko trzaski.”


Cześnik naturalnie nie wierzy w opowiastkę Papkina, znając jego skłonność do drobnych, zabawnych kłamstw. Twierdzi, że Papkin z pewnością przybył do zamku piechotą, a pieniądze na podróż przegrał w karty. Przybysz przeczy temu i na dowód pokazuje „wypalony” pistolet, lecz sługa Dyndalski dodaje, że na pewno „gdzieś na wrony”, a nie podczas walki.

Gość zauważa na stole gospodarza śniadanie i kłamie, że od sześciu dni nic nie jadł. Raptusiewicz częstuje go strawą, przypomina o powinnościach i wdzięczności wobec niego, na co mają wpływ jeszcze sprawy z przeszłości (dziwne „sprawki” Papkina). Papkin jest gotów wykonać wszelkie polecenia Cześnika, mówi o sobie jako o zuchwałym wojowniku, doskonałym jeźdźcu i uwodzicielu, lecz Cześnik jego przechwałki „puszcza” mimo uszu - nie wierzy w nie, przystępuje natomiast do wyjaśnienia swojego planu.

Okazuje się, że ojciec Klary – jego bratanicy nabył zamek, w którym teraz przebywają, lecz jego drugą połowę zamieszkuje Rejent Milczek:

„Słodki, cichy, z kornym licem,
Ale z diabłem, z diabłem w duszy.”


Cześnika gnębi myśl, że on sam mieszka w zamku „jak sowa” – prawie niezauważony, gdy tymczasem sąsiad świetnie czuje się na obopólnym terytorium, które rozgranicza spory mur. Dlatego postanawia wykorzystać Papkina jako posła – zwiadowcę, tym bardziej, że sam lęka się „dziwnego” sąsiada. Papkinowi niezbyt podoba się ten pomysł, bo w rzeczywistości on również boi się Milczka. Ostatecznie, nie mając wyboru, musi zgodzić się być tym, kim „mianuje” go Raptusiewicz. W dodatku ów wyjawia mu swoje małżeńskie plany względem Podstoliny. Sam jest zbyt nieśmiały, by osadzić się w roli „zdobywcy” niewieściego serca. Rola swata znacznie bardziej pasuje Papkinowi. Cześnik za pomyślne załatwienie sprawy obiecuje się odwdzięczyć.

Scena 3

Papkin cieszy się z wyboru Cześnika, bo myśli, że dzięki temu będzie mógł zostać konkurentem Klary. Śpiewając piosenkę, stara się powiadomić dziewczynę o swoim przybyciu.

Papkin
Papkin wypowiada się o Cześniku, stwierdza, że ów jest bardzo porywczy, ale przychyli się do jego prośby i nakłoni do małżeństwa Podstolinę. Sobie natomiast upatruje na żonę młodziutką i śliczną Klarę. Cieszy się, że serce Cześnika skłoniło się ku starszej damie, ponieważ nie będzie on już „przeszkodą” w nawiązaniu bliższej znajomości z Raptusiewiczówną. By powiadomić dziewczynę o swoim przybyciu na zamek, Papkin śpiewa piosenkę:

„ – Córuś moja, dziecię moje, co u ciebie szepce?
- Pani matko, dobrodziejko, kotek mleko chlepce.”


Scena 4

Papkin odwiedza Podstolinę i wyjawia jej zamiary Cześnika, ale wdowa nie od razu udziela odpowiedzi.

Papkin, Podstolina

Papkin spotyka Podstolinę, schlebia jej, prawiąc komplementy. Podstolina wypytuje o powód jego wizyty. Ten zdradza, że przyczyną jest jej zamążpójście, przy czym opowiada zmyśloną historyjkę o tym, jak na spotkaniu ważnych osobistości wymieniono personalia pani Hanny – jako osoby, którą na przyszłą żonę upatrzył sobie pewien majętny i stateczny człowiek. Podstolina domyśla się, że chodzi o Cześnika. Papkin wypytuje ją, czy zgodzi się wyjść za mąż, ponieważ chciałby przekazać swemu panu dobre nowiny, lecz Czepiersińska nie udziela jednoznacznej odpowiedzi.

Scena 5

Cześnik spostrzega trzech murarzy Rejenta naprawiających dziurę w murze granicznym. Denerwuje się tym faktem i planuje posłać Papkina, żeby przerwał rozpoczęte prace.

Papkin, Cześnik

Rozemocjonowany Cześnik informuje Papkina, że sąsiad - Rejent począł naprawiać dziurę w murze granicznym:

„ Mur naprawia,
Mur graniczny, trzech murarzy!
On rozkazał! On się waży!...
Mur graniczny!... Trzech na murze!
Trzech wybiję, a mur zburzę,
Zburzę, zniszczę aż do ziemi!”


Papkin powtarza słowa Cześnika „zburzę, zniszczę”, a ten bierze to za oświadczenie i chce posłać go na „wroga”, ale „odważny” sługa boi się i zamiast tego proponuje załatwić sprawę pokojowo.

Scena 6

Klara i Wacław spotykają się potajemnie. Nie mogą się pobrać ze względu na spór sąsiedzki. Ona jest bratanicą Cześnika, a on – synem Rejenta Milczka. Wacław próbuje zmienić tę sytuację i sugeruje wspólną ucieczkę, ale Klara rozsądnie odmawia.

strona:    1    2    3    4    5    6    7  

Szybki test:

Wacław poznał Podstolinę:
a) w bibliotece
b) na raucie
c) na balu
d) w muzeum
Rozwiązanie

Zgodnie z testamentem Papkina Raptusiewiczównie przypada w udziale angielska gitara i:
a) kolekcja motyli
b) złota podkowa
c) zbiór chusteczek
d) flaszka po szkockim trunku
Rozwiązanie

Wacław, by zapewnić sobie bywanie w stołecznym towarzystwie, podawał się za Rodosława - litewskiego:
a) hrabiego
b) wojewodę
c) księcia
d) barona
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

Inne
„Zemsta” Aleksandra Fredry - szczegółowe streszczenie
Kto jest kim w „Zemście”
Plan wydarzeń „Zemsty”
Geneza „Zemsty”
Rejent Milczek – charakterystyka szczegółowa
Cześnik charakterystyka szczegółowa
Biografia Aleksandra Fredry
„Zemsta” – sterszczenie w pigułce
Czas i miejsce akcji w „Zemście”
„Zemsta” Fredry bawi czy skłania do refleksji?
Józef Papkin – charakterystyka postaci
Komizm „Zemsty”
Podaj przykłady manipulacji w „Zemście” Fredry
Humor w „Zemście”
Kompozycja i styl „Zemsty”
Charakterystyka pozostałych bohaterów
Znaczenie tytułu komedii Aleksandra Fredry „Zemsta”
Język „Zemsty”
Jaki morał płynie z „Zemsty” Aleksandra Fredry?
Dlaczego „Zemsta” Fredry to komedia intrygi
Najważniejsze problemy w „Zemście”
Cechy gatunkowe komedii
Historia zemsty w „Zemście”
Wywiad z Papkinem, postacią z „Zemsty" Aleksandra Fredry
Gatunek „Zemsty” Aleksandra Fredry i jego cechy
Jaki jest sens motta utworu „Zemsta” Fredry?
Jak powstała książka Aleksandra Fredry „Zemsta”?
Kto się na kim i za co mści w „Zemście” Aleksandra Fredry?
Charakterystyka Papkina z „Zemsty” Aleksandra Fredry, jako bohatera, który najbardziej śmieszy
Motywy w „Zemście” Fredry
Twórczość Aleksandra Fredry
Kalendarium twórczości Fredry
Która z postaci w „Zemście” Fredry wzbudza niechęć i dlaczego?
Symbolika muru i jego rola w „Zemście”
Najważniejsze cytaty z „Zemsty”
Przyczyny konfliktu w „Zemście” Aleksandra Fredry
Inscenizacje i ekranizacje „Zemsty”
Słynne powiedzonka w „Zemście” Aleksandra Fredry
Fredro - kalendarium życia
Bibliografia
Co oznacza skrót JW w „Zemście” Aleksandra Fredry
Czym była Artemiza?
Wyjaśnij cytat: „Jeśli nie chcesz mojej zguby, krokodyla daj mi luby”
Słynne mury w historii i kulturze
Zinterpretuj słowa Papkina „Jestem Papkin, lew Północy...”
Cytaty z Aleksandra Fredry



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies