Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nad Niemnem
W następnym dziele z 1882 roku – „Zygmuncie Ławiczu i jego kolegach” Orzeszkowa ukazała trudną sytuację popowstaniowego pokolenia. Powieść rozpoczyna obraz przygotowań do wywózki ojca Zygmunta: nocą odprowadzają mężczyznę - powstańca syn, jego żona i grupa konwojowanych zesłańców. Pożegnanie pełne jest rozpaczy, bo to jednocześnie pożegnanie nadziei, jaką wiązano z wybuchem powstania. Po jego przegranej miała nastąpić krwawa wendetta.
W „Widmach” z 1880 roku pisarka podejmuje temat patriotyzmu i kosmopolityzmu, wprowadza postać szlachcica „wysadzonego z siodła”. Były powstaniec wraca z zesłania, a celem jego życia staje się wnuczka Lusia. Mężczyzna musi ustrzec dziewczynkę od kosmopolitycznego zagrożenia, przekazując jej powstańcze ideały. W czasach, gdy zachwiała się wiara w sensowność walki zbrojnej, pozostawał jeszcze jeden obowiązek: konieczność wychowania młodzieży w duchu patriotycznym. I na tym koncentruje się w „Widmach” Orzeszkowa.
Kolejnym utworem nawiązującym do wydarzeń 1863 roku stała się powieść „Nad Niemen”, realizująca jednocześnie pozytywistyczne postulaty. Drukowano ją w odcinkach w „Tygodniku Ilustrowanym” przez cały 1887 rok, czyli w przededniu 25 rocznicy powstania. Całość, w formie książki, ukazała się w 1888 roku. Dzieło prezentowało dwa pokolenia: tych, którzy bezpośrednio brali udział w przygotowaniach do zrywu i samym powstaniu oraz tych, którzy prawdę o tym doniosłym fakcie historycznym poznawali z ust jego uczestników. Symbolem walki narodowej oraz demokratycznej próby pojednania klas społecznych: szlachty i chłopów stała się Mogiła. Piaszczysty kurhan, gdzie tkwiły szczątki zabitych powstańców obrósł legendą. W ten sposób Orzeszkowa stworzyła swoisty mit powstania, dzięki któremu krzewiła ideę patriotyzmu, przywiązania do ziemi i tradycji, przypominała o zbiorowym poświęceniu.
W „Dwu biegunach” z 1893 roku Orzeszkowa nadal powraca do problemu powstania. Główna bohaterka – Seweryna Zdrojewska przypomina swoją kreacją Benedykta Korczyńskiego z „Nad Niemnem”. Podobnie jak on postrzega za swój patriotyczny obowiązek gospodarowanie na ziemi i utrzymanie tej ziemi za wszelką cenę: „Przed trzema laty miałam nieszczęście stracić brata...wkrótce potem ojca... i stałam się jedyną właścicielką znacznego majątku, z którego pragnęłabym zrobić jak najlepszy użytek, tym bardziej, że uważam go nie za własność, lecz za depozyt.” (fragment powieści)
Brat Seweryny – Adaś, działał w powstaniu, przez co później został uwięziony i zmarł na zesłaniu. Fakt ten autorka przedstawia następująco: „Adaś Zdrojewski uległ katastrofie zaraz po ukończeniu studiów uniwersyteckich, a potem umarł w bardzo dalekich stronach z okropnej jakiejś gorączki i w warunkach najopłakańszych.” Tytułowe dwa bieguny, to poniekąd dwie, wzajemnie przenikające się strefy czasu: przeszłość i współczesność autorki. Minione wydarzenia, dotyczące roku 1863 wpływają na rzeczywistość popowstaniową. Pisarka uaktualnia problem insurekcji, koncentruje się na problematyce społeczno – narodowej, tylko nadaje jej nieco nowszy kształt. Wykorzystuje w tym celu pozytywistyczny ideał pracy. Jej bohaterka – Seweryna Zdrojewska nie jest już tak zrozpaczoną i rozczarowaną fiaskiem działań powstańczych osobą. Na pierwszym miejscu stawia utrzymanie ziemi i pracę na niej. Spuścizna brata - powstańca ma przypominać o jego odwadze i poświęceniu: „Duch może przeżyć ciało. Duch Adasia żyć tu będzie przez to, że wszystko robić będę tak, jakby on robił, gdyby żył.”Obraz powstania styczniowego w twórczości Elizy Orzeszkowej
Autor: Ewa PetniakW następnym dziele z 1882 roku – „Zygmuncie Ławiczu i jego kolegach” Orzeszkowa ukazała trudną sytuację popowstaniowego pokolenia. Powieść rozpoczyna obraz przygotowań do wywózki ojca Zygmunta: nocą odprowadzają mężczyznę - powstańca syn, jego żona i grupa konwojowanych zesłańców. Pożegnanie pełne jest rozpaczy, bo to jednocześnie pożegnanie nadziei, jaką wiązano z wybuchem powstania. Po jego przegranej miała nastąpić krwawa wendetta.
W „Widmach” z 1880 roku pisarka podejmuje temat patriotyzmu i kosmopolityzmu, wprowadza postać szlachcica „wysadzonego z siodła”. Były powstaniec wraca z zesłania, a celem jego życia staje się wnuczka Lusia. Mężczyzna musi ustrzec dziewczynkę od kosmopolitycznego zagrożenia, przekazując jej powstańcze ideały. W czasach, gdy zachwiała się wiara w sensowność walki zbrojnej, pozostawał jeszcze jeden obowiązek: konieczność wychowania młodzieży w duchu patriotycznym. I na tym koncentruje się w „Widmach” Orzeszkowa.
Kolejnym utworem nawiązującym do wydarzeń 1863 roku stała się powieść „Nad Niemen”, realizująca jednocześnie pozytywistyczne postulaty. Drukowano ją w odcinkach w „Tygodniku Ilustrowanym” przez cały 1887 rok, czyli w przededniu 25 rocznicy powstania. Całość, w formie książki, ukazała się w 1888 roku. Dzieło prezentowało dwa pokolenia: tych, którzy bezpośrednio brali udział w przygotowaniach do zrywu i samym powstaniu oraz tych, którzy prawdę o tym doniosłym fakcie historycznym poznawali z ust jego uczestników. Symbolem walki narodowej oraz demokratycznej próby pojednania klas społecznych: szlachty i chłopów stała się Mogiła. Piaszczysty kurhan, gdzie tkwiły szczątki zabitych powstańców obrósł legendą. W ten sposób Orzeszkowa stworzyła swoisty mit powstania, dzięki któremu krzewiła ideę patriotyzmu, przywiązania do ziemi i tradycji, przypominała o zbiorowym poświęceniu.
W „Dwu biegunach” z 1893 roku Orzeszkowa nadal powraca do problemu powstania. Główna bohaterka – Seweryna Zdrojewska przypomina swoją kreacją Benedykta Korczyńskiego z „Nad Niemnem”. Podobnie jak on postrzega za swój patriotyczny obowiązek gospodarowanie na ziemi i utrzymanie tej ziemi za wszelką cenę: „Przed trzema laty miałam nieszczęście stracić brata...wkrótce potem ojca... i stałam się jedyną właścicielką znacznego majątku, z którego pragnęłabym zrobić jak najlepszy użytek, tym bardziej, że uważam go nie za własność, lecz za depozyt.” (fragment powieści)
W końcowym okresie życia, gdy Orzeszkowa coraz bardziej zapadała na zdrowiu, wspominała młodość, a wraz z nią nieustannie powracał temat powstania. Wtedy też stworzyła cykl opowiadań „Gloria victis”. Charakter przewrotu narodowego jest tu jednak inny niż w powieściach. Opowiadania zawierają dużą dawkę liryzmu i spory ładunek emocjonalny. Autorka skupia się raczej na bohaterstwie, heroizmie uczestników powstania, a nie na problematyce społecznej. „Podkręca” temperaturę uczuć patriotycznych, mając na celu rozbudzenie świadomości narodowej.
strona: 1 2 3 4
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies