Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nad Niemnem

Życiorys Elizy Orzeszkowej

Autor: Ewa Petniak

Eliza Orzeszkowa, z domu Pawłowska, urodziła się 6 czerwca 1841 roku w Miłkowszczyźnie. Praktycznie całe życie była związana z Grodzieńszczyzną. Pochodziła z bogatej rodziny ziemiańskiej. Wcześnie osierocona przez ojca, pozostawała pod opieką matki, lecz ta niewiele zajmowała się dziećmi. Jedenastoletnią córkę oddała na pensję sióstr sakramentek w Warszawie (1852 – 1857). Tutaj zaprzyjaźniła się z Marią Konopnicką.

Jako młoda dziewczyna sporo czytała, zarówno literaturę polską, jak i francuską. Prawdopodobnie czytanie było rekompensatą jej nieco „samotniczego” życia. Prócz ojca straciła też siostrę. Na pensji koleżanki wyśmiewały się z jej wschodniego śpiewnego akcentu, ale był to tylko epizod. Ogółem lubiano panienkę. Nie zmieniło to jednak faktu, że przez pięć lat jej „pensjonarskiego” życia ani razy nie zabrano jej do domu na wakacje, a tylko dwa razy odwiedziła ją babcia. Matka, ze względów zdrowotnych, nie planowała odwiedzin córki.

Po skończeniu nauk Eliza wraz z matką, ojczymem, przyrodnim bratem i babką zamieszkała w Grodnie. Ceniono jej naturalny wdzięk. Zachwycała energią i radością życia. Na jednym z balów poznała kuzyna swojego ojczyma – starszego od niej o 16 lat - Piotra Orzeszko. Mając 17 lat poślubiła go i zamieszkała w jego posiadłości w Ludwinowie. Krewni małżonka polubili ją i otoczyli opieką.

Pierwsze lata u jego boku określała mianem „beztroskiego karnawałowania”, lecz potem uwidoczniły się różnice między nimi. Małżonkowie nie zgadzali się w kwestii poglądów. Eliza zaangażowała się w działalność społeczną, odżyły w niej „szkolne” fascynacje wsią i ludem. Wraz z młodszym bratem Piotra – Florentym założyła szkółkę wiejską. Ten pomysł nie przypadł do gustu mężowi, ale zapewne jeszcze bardziej oburzało go jej angażowanie się w sferę polityki.

Gdy wybuchło powstanie Orzeszkowa, ukrywała na terenie posiadłości ostatniego przywódcę przewrotu. By Traugutt mógł przebywać na terenie majątku państwa Orzeszko, musiał na jego pobyt wyrazić zgodę Piotr. Zadenuncjowano go pod pretekstem wspierania powstańców, a następnie aresztowano i skazano na Sybir. Własność ziemską (Ludwinów) skonfiskowano. Jak nakazywał obyczaj, żona powinna dzielić z mężem zesłańczy los, ale Orzeszkowa nie wyraziła na to zgody, czym naraziła się opinii publicznej. Swoją decyzję usprawiedliwiała brakiem miłości do męża. Wszczęła proces o unieważnienie małżeństwa. Nie wróciła do Piotra nawet wówczas, gdy ów po ogłoszeniu amnestii ponownie pojawił się w kraju i zamieszkał w Warszawie.
Po konfiskacie Ludwinowa Orzeszkowa powróciła do rodowej posiadłości w Miłkowszczyźnie i tu spędziła sześć samotnych lat. Zajęła się samokształceniem oraz twórczością pisarską. Usiłowała podjąć pracę, ale większość stanowisk zarezerwowana była dla Rosjanek. Mogła zostać nauczycielką, ale uważała, że nie jest właściwie wykształcona i przygotowana do działalności pedagogicznej.

Debiutowała w 1866 roku w „Tygodniku Ilustrowanym” opowiadaniem „Obrazek z lat głodowych”. Później ukazywały się w nim inne jej opowiadania, powieści w odcinkach i publikacje. Swego czasu poznała lekarza – Zygmunta Święcickiego. Być może ich losy mogłyby się połączyć, ale Święcicki zapragnął kontynuować karierę w Rosji, a na to „patriotyczna pozytywistka” zgody wyrazić nie chciała.

Ostatecznie udało jej się przeprowadzić rozwód, ale „przedsięwzięcie” było na tyle kosztowne, że musiała sprzedać Miłkowszczyznę. Bolało ją to, a odsprzedaż ojcowizny uznawała za jeden ze swych największych grzechów. Zaprzyjaźniła się z mecenasem prowadzącym jej sprawę rozwodową – Nahorskim. Na przeszkodzie w legalizacji związku, który z przyjaźni przerodził się w miłość, stanowiło małżeństwo mecenasa, Jednak jego żona zmarła po długiej chorobie w 1894 roku. „Nielegalna” znajomość trwała kilka lat, ale do ślubu doszło. Śmierć Nahorskiej umożliwiła Orzeszkowej wstąpienie po raz drugi na ślubny kobierzec. Niestety państwo Nahorscy szczęściem małżeńskim cieszyli się krótko. Mecenas umarł po dwóch latach – w 1896 roku.

strona:    1    2  

Szybki test:

Piotra Orzeszko Eliza poślubiła mając:
a) 20 lat
b) 24 lata
c) 19 lat
d) 17 lat
Rozwiązanie

Gdy wybuchło powstanie styczniowe Orzeszkowa, ukrywała na terenie swej posiadłości:
a) Traugutta
b) Niemcewicza
c) Chłopickiego
d) Krukowieckiego
Rozwiązanie

Z drugim mężem – Nahorskim Orzeszkowa szczęściem małżeńskim cieszyła się:
a) rok
b) 3 miesiące
c) 10 lat
d) 2 lata
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej – streszczenie szczegółowe
„Nad Niemnem” – streszczenie w pigułce
Dzieje Jana i Cecylii - streszczenie
Czas akcji „Nad Niemnem”
Miejsce akcji „Nad Niemnem”
Geneza i zakres tematyczny „Nad Niemnem”
Plan wydarzeń „Nad Niemnem”
Życiorys Elizy Orzeszkowej
„Nad Niemnem” jako powieść realistyczna
Etos pracy w „Nad Niemnem”
Tytuł i konstrukcja „Nad Niemnem”
Motyw rzeki w „Nad Niemnem” Orzeszkowej
Kontrast jako zasada kompozycyjna „Nad Niemnem”
Tło społeczno – historyczne, czyli sytuacja pod zaborami w połowie XIX wieku
Kalendarium twórczości Elizy Orzeszkowej
Przyroda w „Nad Niemnem”
Mit powstania styczniowego w „Nad Niemnem”
Miłość w „Nad Niemnem”
Epoka pozytywizmu i jej wyznaczniki – wprowadzenie do zagadnień w literaturze
Nurty literackie i modele powieści w pozytywizmie
Obraz powstania styczniowego w twórczości Elizy Orzeszkowej
Między Korczynem i bohatyrowickim zaściankiem a Soplicowem – związki „Nad Niemnem” z „Panem Tadeuszem”
Humor w „Nad Niemnem”
Język „Nad Niemnem”
Narracja „Nad Niemnem”
Adaptacje filmowe „Nad Niemnem”
Najważniejsze cytaty w „Nad Niemnem”
Bibliografia




Bohaterowie
Jan Bohatyrowicz - charakterystyka
Justyna Orzelska - charakterystyka
Marta Korczyńska - charakterystyka
Benedykt Korczyński - charakterystyka
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Nad Niemnem”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies