Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nad Niemnem

Nurty literackie i modele powieści w pozytywizmie

Autor: Ewa Petniak

Literatura pozytywizmu wykształciła w obrębie gatunków literackich kilka modeli powieści: powieść tendencyjną, realistyczną, naturalistyczną i historyczną. Każdy ze wskazanych modeli propagował jakieś idee i założenia. Powieść tendencyjna podporządkowana była celom politycznym i ideowym. Obejmowała problematykę aktualną, społeczną i obyczajową. Zbliżała się do literatury dydaktycznej, a ukazany świat i bohaterowie byli zazwyczaj schematyczni, utrzymani w konwencji „czarno – białej”, czyli pozytywno – negatywnej.

Powieść realistyczna z kolei zachowywała założenia realizmu. Fikcja literacka oparta była na zasadach prawdopodobieństwa. Bohater rysował się jako wybitna jednostka na tle szerokiej panoramy społecznej, motywacje jego zachowań i działań miały charakter społeczno – psychologiczny. Konstrukcją świata przedstawionego rządziła zasada naśladownictwa.

Natomiast powieść naturalistyczna realizowała postulaty naturalizmu. Obrazowała studium świata i człowieka w ich biologicznym aspekcie. Człowiek jawił się jako byt rządzony instynktami: głodem, pragnieniem, popędem seksualnym i instynktem samozachowawczego. Powieść naturalistyczna zbliżała się zazwyczaj do naukowego studium.

Powieść historyczną cechowało podjęcie tematyki z dalszej lub bliższej przeszłości narodowej. Jej poetykę stworzył jeszcze w dobie romantyzmu Walter Scott (autor „Rob Roya”). Komponował on żywą, często przygodowo-romansową akcję oraz wprowadził tak zwany ”koloryt lokalny” – tło obyczajowo – społeczno – historyczne. W utworach Scotta historia była procesem, tym bardziej atrakcyjnym, bo nasyconym fikcją literacką, a elementy komiczne splatały się z tragicznymi. Znakomitym powieściopisarzem historycznym był Aleksander Dumas - twórca „Trzech muszkieterów”.
W Polsce ku powieści historycznej zwracali się Henryk Sienkiewicz (Trylogia), Bolesław Prus („Faraon”) i Eliza Orzeszkowa („Mirtala”, „Stare obrazki”, „Czciciel potęgi”).

Po klęskach zrywów niepodległościowych, zwłaszcza powstania styczniowego (1863), powieść historyczna realizowała cel „pokrzepienia serc”, a odwoływanie się do doniosłych faktów historycznych, przywoływanie znaczących dla narodu wydarzeń, miało ukazywać sensowność i celowość ludzkich wysiłków oraz rozbudzać nadzieję.




strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

Streszczenia	Opracowanie
„Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej – streszczenie szczegółowe „Nad Niemnem” – streszczenie w pigułce Dzieje Jana i Cecylii - streszczenie	Czas akcji „Nad Niemnem” Miejsce akcji „Nad Niemnem” Geneza i zakres tematyczny „Nad Niemnem” Plan wydarzeń „Nad Niemnem” Życiorys Elizy Orzeszkowej „Nad Niemnem” jako powieść realistyczna Etos pracy w „Nad Niemnem” Tytuł i konstrukcja „Nad Niemnem” Motyw rzeki w „Nad Niemnem” Orzeszkowej Kontrast jako zasada kompozycyjna „Nad Niemnem” Tło społeczno – historyczne, czyli sytuacja pod zaborami w połowie XIX wieku Przyroda w „Nad Niemnem” Mit powstania styczniowego w „Nad Niemnem” Miłość w „Nad Niemnem” Epoka pozytywizmu i jej wyznaczniki – wprowadzenie do zagadnień w literaturze Nurty literackie i modele powieści w pozytywizmie Kalendarium twórczości Elizy Orzeszkowej Między Korczynem i bohatyrowickim zaściankiem a Soplicowem – związki „Nad Niemnem” z „Panem Tadeuszem” Humor w „Nad Niemnem” Język „Nad Niemnem” Narracja „Nad Niemnem” Obraz powstania styczniowego w twórczości Elizy Orzeszkowej Adaptacje filmowe „Nad Niemnem” Najważniejsze cytaty w „Nad Niemnem” Bibliografia
Bohaterowie
Jan Bohatyrowicz - charakterystyka Justyna Orzelska - charakterystyka Marta Korczyńska - charakterystyka Benedykt Korczyński - charakterystyka Charakterystyka pozostałych bohaterów „Nad Niemnem”

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies