Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nad Niemnem

Nurty literackie i modele powieści w pozytywizmie

Autor: Ewa Petniak

Literatura pozytywizmu wykształciła w obrębie gatunków literackich kilka modeli powieści: powieść tendencyjną, realistyczną, naturalistyczną i historyczną. Każdy ze wskazanych modeli propagował jakieś idee i założenia. Powieść tendencyjna podporządkowana była celom politycznym i ideowym. Obejmowała problematykę aktualną, społeczną i obyczajową. Zbliżała się do literatury dydaktycznej, a ukazany świat i bohaterowie byli zazwyczaj schematyczni, utrzymani w konwencji „czarno – białej”, czyli pozytywno – negatywnej.

Powieść realistyczna z kolei zachowywała założenia realizmu. Fikcja literacka oparta była na zasadach prawdopodobieństwa. Bohater rysował się jako wybitna jednostka na tle szerokiej panoramy społecznej, motywacje jego zachowań i działań miały charakter społeczno – psychologiczny. Konstrukcją świata przedstawionego rządziła zasada naśladownictwa.

Natomiast powieść naturalistyczna realizowała postulaty naturalizmu. Obrazowała studium świata i człowieka w ich biologicznym aspekcie. Człowiek jawił się jako byt rządzony instynktami: głodem, pragnieniem, popędem seksualnym i instynktem samozachowawczego. Powieść naturalistyczna zbliżała się zazwyczaj do naukowego studium.

Powieść historyczną cechowało podjęcie tematyki z dalszej lub bliższej przeszłości narodowej. Jej poetykę stworzył jeszcze w dobie romantyzmu Walter Scott (autor „Rob Roya”). Komponował on żywą, często przygodowo-romansową akcję oraz wprowadził tak zwany ”koloryt lokalny” – tło obyczajowo – społeczno – historyczne. W utworach Scotta historia była procesem, tym bardziej atrakcyjnym, bo nasyconym fikcją literacką, a elementy komiczne splatały się z tragicznymi. Znakomitym powieściopisarzem historycznym był Aleksander Dumas - twórca „Trzech muszkieterów”.
W Polsce ku powieści historycznej zwracali się Henryk Sienkiewicz (Trylogia), Bolesław Prus („Faraon”) i Eliza Orzeszkowa („Mirtala”, „Stare obrazki”, „Czciciel potęgi”).

Po klęskach zrywów niepodległościowych, zwłaszcza powstania styczniowego (1863), powieść historyczna realizowała cel „pokrzepienia serc”, a odwoływanie się do doniosłych faktów historycznych, przywoływanie znaczących dla narodu wydarzeń, miało ukazywać sensowność i celowość ludzkich wysiłków oraz rozbudzać nadzieję.




strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej – streszczenie szczegółowe
„Nad Niemnem” – streszczenie w pigułce
Dzieje Jana i Cecylii - streszczenie
Czas akcji „Nad Niemnem”
Miejsce akcji „Nad Niemnem”
Geneza i zakres tematyczny „Nad Niemnem”
Plan wydarzeń „Nad Niemnem”
„Nad Niemnem” jako powieść realistyczna
Etos pracy w „Nad Niemnem”
Tytuł i konstrukcja „Nad Niemnem”
Życiorys Elizy Orzeszkowej
Kontrast jako zasada kompozycyjna „Nad Niemnem”
Tło społeczno – historyczne, czyli sytuacja pod zaborami w połowie XIX wieku
Motyw rzeki w „Nad Niemnem” Orzeszkowej
Miłość w „Nad Niemnem”
Epoka pozytywizmu i jej wyznaczniki – wprowadzenie do zagadnień w literaturze
Nurty literackie i modele powieści w pozytywizmie
Kalendarium twórczości Elizy Orzeszkowej
Przyroda w „Nad Niemnem”
Mit powstania styczniowego w „Nad Niemnem”
Humor w „Nad Niemnem”
Język „Nad Niemnem”
Narracja „Nad Niemnem”
Obraz powstania styczniowego w twórczości Elizy Orzeszkowej
Między Korczynem i bohatyrowickim zaściankiem a Soplicowem – związki „Nad Niemnem” z „Panem Tadeuszem”
Adaptacje filmowe „Nad Niemnem”
Najważniejsze cytaty w „Nad Niemnem”
Bibliografia




Bohaterowie
Jan Bohatyrowicz - charakterystyka
Justyna Orzelska - charakterystyka
Marta Korczyńska - charakterystyka
Benedykt Korczyński - charakterystyka
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Nad Niemnem”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies