Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nad Niemnem
Ziemiaństwo stało na stanowisku konserwatyzmu i tradycjonalizmu. Podobnie rzecz się miała ze „stańczykami”. Stronnictwo to wzięło nazwę od cyklu pamfletów „Teki Stańczyka” (Stańczyk – błazen na dworze króla Zygmunta Augusta), drukowanych na łamach „Przeglądu Polskiego” w 1869 roku, ale ich organem prasowym był krakowski „Czas”. Do najbardziej aktywnych „stańczyków” należeli między innymi: Józef Szujski, Stanisław Tarnowski, Stanisław Koźmian. W swoim programie optowali za posłuszeństwem wobec władz, porzuceniem myśli o spiskach i konspiracji. Całkowicie odrzucili romantyczną ideę mesjanizmu, skrytykowali powstanie styczniowe i jego skutki, uważali, że Polskę i Polaków zgubiła anarchia szlachecka i brak silnej zcentralizowanej władzy. Nadziei na przyszłość upatrywali we wzmocnieniu gospodarczym, kulturalnym i ekonomicznym, ale pod zwierzchnictwem zaborcy, któremu woleli się nie przeciwstawiać z obawy o zgubne konsekwencje i jeszcze większą dezorganizację gospodarczą.
Zabór rosyjski
Po upadku powstania styczniowego, skierowanego głownie przeciwko Rosji, Królestwo Polskie stało się obiektem silnych represji ze strony zaborcy. Sama nazwa Królestwa została zmieniona na Kraj Przywiślański, co w znacznym stopniu obniżało rangę polskiej państwowości, było symbolem upokorzenia i niesamodzielności. Dokonano zmian w zakresie szkolnictwa, sądownictwa i administracji. Wszystkie stanowiska urzędnicze obsadzano Rosjanami, Polaków natomiast usuwano. Kraj podzielono na powiaty i gubernie, ustanowiono rządy policyjno – wojskowe. Językiem urzędowym stał się rosyjski, a rusyfikacją objęto całokształt instytucji kulturalnych. Warszawa nie była już stolicą, konfiskowano majątki, cenzurowano prasę i wydawnictwa.
Sytuację, zwłaszcza w gospodarce, utrudnił dodatkowo akt uwłaszczenia chłopów wydany w 1864 roku. Na jego podstawie chłopi zyskiwali wolność osobistą, uniezależniając się od dworu i panów. Wolność chłopów była pozorna i miała negatywne skutki, pogrążała włościan w nędzy, bo pozbawieni opieki panów i administracji państwowej, tracili podstawy do egzystencji. Część z nich przez to wyjeżdżała, rozpoczęły się masowe migracje i emigracje. Szlachta, którą represje popowstaniowe pozbawiły ziemi, jako„wysadzona z siodła”, przenosiła się do miast. Tym sposobem zaczął formować się ruch inteligencki i rozwijać kapitalizm. Do miast przybywali również chłopi, szukający zatrudnienia. Znajdowali je jako tania siła robocza. Większość jednak i tak cierpiała biedę. W zaborze rosyjskim niemożliwe były działania patriotyczne, polityka antypolska była tutaj zbyt silna. Potajemnie uczono języka polskiego, historii i geografii.
Powstanie styczniowe i jego znaczenieTło społeczno – historyczne, czyli sytuacja pod zaborami w połowie XIX wieku
Autor: Ewa PetniakZiemiaństwo stało na stanowisku konserwatyzmu i tradycjonalizmu. Podobnie rzecz się miała ze „stańczykami”. Stronnictwo to wzięło nazwę od cyklu pamfletów „Teki Stańczyka” (Stańczyk – błazen na dworze króla Zygmunta Augusta), drukowanych na łamach „Przeglądu Polskiego” w 1869 roku, ale ich organem prasowym był krakowski „Czas”. Do najbardziej aktywnych „stańczyków” należeli między innymi: Józef Szujski, Stanisław Tarnowski, Stanisław Koźmian. W swoim programie optowali za posłuszeństwem wobec władz, porzuceniem myśli o spiskach i konspiracji. Całkowicie odrzucili romantyczną ideę mesjanizmu, skrytykowali powstanie styczniowe i jego skutki, uważali, że Polskę i Polaków zgubiła anarchia szlachecka i brak silnej zcentralizowanej władzy. Nadziei na przyszłość upatrywali we wzmocnieniu gospodarczym, kulturalnym i ekonomicznym, ale pod zwierzchnictwem zaborcy, któremu woleli się nie przeciwstawiać z obawy o zgubne konsekwencje i jeszcze większą dezorganizację gospodarczą.
Zabór rosyjski
Po upadku powstania styczniowego, skierowanego głownie przeciwko Rosji, Królestwo Polskie stało się obiektem silnych represji ze strony zaborcy. Sama nazwa Królestwa została zmieniona na Kraj Przywiślański, co w znacznym stopniu obniżało rangę polskiej państwowości, było symbolem upokorzenia i niesamodzielności. Dokonano zmian w zakresie szkolnictwa, sądownictwa i administracji. Wszystkie stanowiska urzędnicze obsadzano Rosjanami, Polaków natomiast usuwano. Kraj podzielono na powiaty i gubernie, ustanowiono rządy policyjno – wojskowe. Językiem urzędowym stał się rosyjski, a rusyfikacją objęto całokształt instytucji kulturalnych. Warszawa nie była już stolicą, konfiskowano majątki, cenzurowano prasę i wydawnictwa.
Sytuację, zwłaszcza w gospodarce, utrudnił dodatkowo akt uwłaszczenia chłopów wydany w 1864 roku. Na jego podstawie chłopi zyskiwali wolność osobistą, uniezależniając się od dworu i panów. Wolność chłopów była pozorna i miała negatywne skutki, pogrążała włościan w nędzy, bo pozbawieni opieki panów i administracji państwowej, tracili podstawy do egzystencji. Część z nich przez to wyjeżdżała, rozpoczęły się masowe migracje i emigracje. Szlachta, którą represje popowstaniowe pozbawiły ziemi, jako„wysadzona z siodła”, przenosiła się do miast. Tym sposobem zaczął formować się ruch inteligencki i rozwijać kapitalizm. Do miast przybywali również chłopi, szukający zatrudnienia. Znajdowali je jako tania siła robocza. Większość jednak i tak cierpiała biedę. W zaborze rosyjskim niemożliwe były działania patriotyczne, polityka antypolska była tutaj zbyt silna. Potajemnie uczono języka polskiego, historii i geografii.
Powstanie styczniowe było powstaniem antyrosyjskim, najdłuższym spośród polskich powstań narodowych. Swoim zasięgiem objęło tereny Królestwa Polskiego, część obszarów Litwy, Białorusi i Ukrainy.
W czasie przedpowstaniowym uformowały się dwa obozy polityczne: obóz „białych” i „czerwonych”.
Obóz „czerwonych” skupiał działaczy radykalno – demokratycznych, dążących do wybuchu powstania i połączenia go z reformami społecznymi, natomiast obóz „białych” był bardziej konserwatywny. Jego reprezentanci głosili program prac organicznych, a powstanie odkładali do nieokreślonego czasu, gdy dojrzeją masy ludu. Formacja ta nie przejawiała większej aktywności, a część działaczy wykazywała chęć współpracy z caratem. Powstanie poprzedziły wystąpienia przeciwko władzom rosyjskim. W Warszawie organizowano manifestacje patriotyczne (między innymi w rocznicę wybuchu powstania listopadowego) oraz procesje patriotyczno – religijne. Wszystkie takie formy oporu były krwawo tłumione.
Bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania była tak zwana „branka” – zarządzenie przez Rosjan przymusowego poboru do wojska. (6.X.1862 r.) Rekrutów miały wyznaczać władze administracyjne, z pominięciem chłopów i właścicieli ziemskich, Do wojska miały zostać wcielone głównie osoby politycznie „podejrzane”, chodziło tu o udaremnienie prób powstańczych i rozbicie konspiracji „czerwonych. Miało to być „przecięcie wrzodu” i „zaciągnięcie” do armii w dowolnym momencie około 10 000 młodzieży. W szeregach organizacji „czerwonych” wzmógł się niepokój, tym bardziej, że ówcześnie służba wojskowa wynosiła kilkanaście lat – uważano ją za klęskę życiową. Znaczna część młodzieży chroniła się przed przymusowym poborem, zmieniając miejsca zamieszkania.
strona: 1 2 3 4
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies