Zenon pragnął rzeczy bardzo prostej: żyć uczciwie. Jego program naprawdę był minimalny.

Zenon wcale już teraz nie myślał, że uległ słabości wiążąc się z tą kobietą białą, ciepłą i łagodną. Taką samą słabością jest chodzenie po trawie, kąpanie się w rzece, taką samą słabością jest oddychanie. To doskonałe przeniknięcie się fizyczne z drugim człowiekiem, całkowicie na sobie poprzestające wzruszenia takiej miłości, ostre, głębokie wstrząsy upojenia – przekonały go swą jedyną logiką. Nie trzeba tu było legitymować się żadnymi względami duchowego porozumienia, żadną psychiczną nadbudową. Wystarczyła zgoda z naturą, prosta rozkosz ulegania jej prawom.

Taki dom to jest rzecz zadziwiająca. Czy to nie szczególne, że ludzie zdecydowali się żyć na sobie warstwami? Co dla jednego jest podłogą, to dla innych staje się sufitem. Pan wie, że tu połowa piwnic zamieniona jest na mieszkania i tam, pod nami, mieszka więcej ludzi niż na wszystkich piętrach poza tym. [Biecka o kamienicy]

Czy był nieszczery pisząc? Czy naginał się do tego, czego po nim tutaj oczekiwano? Teraz sądził, że nie. Tylko nie mówił swoich myśli do końca, musiał je zawsze urwać w jakimś miejscu na to, aby mogły być napisane. Musiał je zamknąć tematem jak granicą, aby nie przenikały do sfery, w której zaczynają się zastrzeżenia i wątpliwości, wszystko robi się względne i daje inaczej pomyśleć. Znał dobrze ów moment, gdy rozróżnienia i przeciwstawienia zbliżają się, wzajemnie zachodzą na siebie, przecinają się, jak równoległe, przedłużone w nieskończoność. [Zenon o artykułach, pisanych do „Niwy”]

Zenon robił nie to, co chciał, i inaczej. Rzeczy od dawna rozstrzygnięte narzucały się świadomości swym istnieniem, kazały się jeszcze raz przemyśleć od początku, zmuszały do wiadomych skonstatowań. Napór codzienny obcych światów wytwarzał w nim stan ciągłego niepokoju. To wszystko wydawało mu się jakimś prowizorium, poprzedzającym życie właściwe. Obliczał to sobie na parę miesięcy – czas potrzebny, by strącany z pensji redaktorskiej dług paryski, zaciągnięty u Czechlińskiego, całkowicie spłacić, urządzić jakieś małe mieszkanie, wziąć do siebie Elżbietę, żyć jak człowiek. Wszystko tymczasem odbywało się na wierzchu i niejako w cudzysłowie. Pewien niepokój tkwił w tym, że cudzysłowy odpadały powoli od słów przyjmowanych umownie, w miarę jak te słowa powtarzały się co dnia i stanowiły skrót konieczny w pośpiechu życia. [o pracy Zenona w „Niwie”]

Czemuż w takim razie bronił się przed uznaniem tego schematu, skoro rzecz ostatecznie miała się tak jak u wszystkich w podobnej sytuacji. Czy nie każda najpospolitsza sprawa od wewnątrz wydaje się jedyna i każdy schemat uczucia za każdym razem jest nowy. Czy że ujrzenie siebie samego oczami ludzi, pomyślenia siebie ich sądem – zawiera to niepokojące, czego nie możemy znieść. […] Dotąd Zenon nie był wolny od niepokoju tych przeciwstawień. I wejście sobą w jakiś gotowy schemat wyczuwał jako nowe potwierdzenie, że należy do tej rzeczywistości, którą przez to tylko poznać możemy, że nam się całkowicie przeciwstawia.

Na razie nie wyglądało to jeszcze na porażkę. W jakimkolwiek miejscu zastawał samego siebie, zawsze tuż w pobliżu leżało coś gorszego, czemu się nie można było w najlepszej wierze przeciwstawić. Jednakże granica ostateczna tych przeciwstawień – granica odporności moralnej – odsuwała się niepostrzeżenie coraz dalej.

Usiadł na łóżku i myślał zwyczajnie: „Nie jestem temu winien. Wszyscy to robią, wszyscy tak samo, wszyscy…” Ze zdziwieniem zobaczył, że teraz broni się schematem przed odpowiedzialnością.

Miotałem się w sprzecznościach, brnąłem w odszczepieństwo i grzech. Ale w grzechu, w męce i niepokoju szukałem człowieka. I zrozumiałem, że człowieka nie może znaleźć człowiek, nie ma drogi do człowieka, tylko przez Boga. Tam, na tym dnie, zrozumiałem, że tylko w Bogu jest zespolenie. [ksiądz Czerlon]

Nie czyny nasze mówią, czym jesteśmy. Nie można człowieka sądzić z czynów. Ważnym jest niepokój towarzyszący uczynkom naszym. I cierpienie. I strach… [ksiądz Czerlon]

W poczuciu niedoskonałości własnej myśl ludzka wykopała przepaść między podmiotem i przedmiotem, między poznającym i tajemnicą. Wyznaczyła granicę nieprzekraczalną poznaniu, nie pamiętając, że wszystkie jego władze wyrosły z tych samych jakości, które stanowią przedmiot poznania.

Uwierz mi, że granice ludzkiego zrozumienia są ruchome, że świat w istocie swojej jest wiedzialny… [Karol Wąbrowski]

Do cierpienia potrzebny jest sens, jeżeli nie jest się obłąkanym… [ksiądz Czerlon]

Nie, chodzi o to, że musi coś przecież istnieć. Jakaś granica, za którą nie wolno przejść, za którą przestaje się być sobą. [Elżbieta]

Widzisz, to właśnie wszystko jest nieprawda. Jest się takim, jak myślą ludzie, nie jak myślimy o sobie my, jest się takim, jak miejsce, w którym się jest. [Zenon]

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Streszczenia	Opracowanie
„Granica” - krótkie streszczenie „Granica” - streszczenie szczegółowe z testem	„Granica” - czas i miejsce akcji „Granica” - informacje wstępne „Granica” - plan wydarzeń Droga kariery Zenona Ziembiewicza „Granica” - interpretacja i wieloznaczność tytułu Kariera Zenona Ziembiewicza Romans Zenona z Justyną w „Granicy” Życiorys i twórczość Nałkowskiej Cechy powieści Nałkowskiej „Granica” Miłość Zenona i Elżbiety w „Granicy” Filozofia w „Granicy” - „Jakimi ludźmi jesteśmy naprawdę? Czy takimi, jakimi nas widzą inni, czy też takimi, za jakich sami się uważamy?” Problem moralności w „Granicy” Obraz społeczeństwa w „Granicy” Obrona i oskarżenie Ziembiewicza Granice w powieści Kariera i władza w „Granicy” Geneza „Granicy” Nałkowskiej Granica filozoficzna w powieści Nałkowskiej – „jesteśmy takimi, jakimi nas widzą inni, czy też takimi, za jakich sami się uważamy?” Granica jako bariera społeczna w powieści Nałkowskiej Granice moralne w powieści Nałkowskiej - względność dobra i zła Znaczenie kamienicy Kolichowskiej Granica psychologiczna w powieści Nałkowskiej - „Musi coś przecież istnieć, jakaś granica, za którą nie wolno przejść, za którą przestaje się być sobą” Wymowa filozoficzna „Granicy” Miłość Elżbiety do Awaczewicza w „Granicy” Zofia Nałkowska - biogram Schemat boleborzański w „Granicy” Ostatnie lata życia Cecylii Kolichowskiej Losy Jasi Gołąbskiej w „Granicy” Powieść brukowa czy arcydzieło polskiej literatury – „Granica” Nałkowskiej Najważniejsze cytaty z „Granicy” Bibliografia
Bohaterowie
Zenon Ziembiewicz - charakterystyka Justyna Bogutówna - charakterystyka Elżbieta Biecka (później Ziembiewicz) - charakterystyka Cecylia Kolichowska (z domu Biecka) - charakterystyka Karol Wąbrowski - charakterystyka Joanna z Niemierów Ziembiewicz - charakterystyka Walerian Ziembiewicz - charakterystyka Pozostali bohaterowie „Granicy”

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies