Był wczesny poranek. Justyna zauważyła, że nic się nie zmieniło. Zobaczyła, że obok niej siedziała zakonnica. Było już południe. Zakonnica powiedziała, że ze względu na upał Justyna musi jak najszybciej zająć się pogrzebem. Dopiero wtedy Bogutówna zaczęła płakać. Nie wierzyła, że cokolwiek będzie w stanie ją pocieszyć.

Poszła kupić trumnę i zamówić karawan. Wróciła do kamienicy Kolichowskiej. Poprosiła Jasię, by razem z nią poszła wybrać miejsce na cmentarzu. Jasia wyniosła na podwórko swoją córeczkę. Justyna zauważyła, że dziewczynka prawie nie widzi. Jasia powiedziała, że to wina tego, iż mieszkają w ciemnej piwnicy. Dziecko również źle się odżywia.

Po drodze na cmentarz Jasia mówiła, że nagła śmierć jest dla człowieka czymś najlepszym. Jej matka męczy się już drugi rok i że nie potrafi być samodzielna. W drodze powrotnej Jasia znalazła groby swoich dzieci. Zaczęła o nich opowiadać. Stefanek chorował od początku. Każdy jej mówił, że dziecko jest skazane na śmierć. Kiedy miał prawie osiem lat, dostał nagle gorączki. W szpitalu stwierdzono, że ma zapalenie mózgu. Kazano go zabrać do domu, by spokojnie umarł. Jasia wspominała, że umierał przez całą noc w strasznych męczarniach. Dodała, że Pan Bóg wiedział, co robi, kiedy jej dzieci umierały. Teraz nie dałaby sobie rady z całą czwórką.

Justyna starała się myśleć o matce. Ciągle coś rozpraszało jej wspomnienia. Gołąbska przez całą drogę opowiadała jej o swoim życiu. Od kiedy odszedł od niej mąż, nie potrafiła dać sobie rady ze wszystkim. Mówił, że urzędników nie obchodzą zjawiający się po pomoc ludzie. Nawet, kiedy mdleją z głodu.

W domu Justyna wzięła najlepszą suknię matki. Razem z Jasią poszły do szpitala, by umyć i ubrać Bogutową. Resztę dnia Justyna spędziła na załatwianiu spraw, związanych z pogrzebem. Kiedy opłaciła wszystko, okazało się, że nie starczyło jej pieniędzy na księdza. Zastanawiała się, co ma dalej robić. U Jasi mogła zostać najwyżej przez dwie noce. Za resztę pieniędzy kupiła troszkę jedzenia dla siebie i Gołąbskich. Gołąbscy poza jednym posiłkiem, który Jasia dostawała z komitetu, nie mieli nawet czego jeść. Wkrótce mieli nie mieć nawet tego.

Mieszkanie Jasi mieściło się na samym końcu piwnicy. Pomieszczenie było ciasne i ciemne. Jasia przygotowała kolację. Śmiała się, że dawno tak się nie najadła. Mówiła, że jest szczęśliwa, od kiedy odszedł od niej mąż. Teraz nikt się nie awanturuje po pijaku. Początkowo jej mąż był dobrym człowiekiem. Starał się dorabiać, gdy stracił pracę. Dopiero, kiedy wpadł w złe towarzystwo, zmienił się. Jasia żałowała, że nie została w domu rodziców. Opowiadała o tym, że mąż naciągał ludzi. Potem wszystko przepijał. Od jakiegoś czasu nie wiadomo, gdzie przebywa.

Wszyscy zasypiają w jednym łóżku. Z chorą matką Jasi. Justyna leżała w nogach. Budziła się w nocy, a nad ranem zauważyła, że na podłodze śpi Franek, brat Jasi. Zasnęła ponownie. Przyśniło się jej, że jest z matką w Boleborzy. Zenon ją całuje.

Następnego dnia, wcześnie rano, odbył się pogrzeb Bogutowej. Za trumną szła Justyna z Jasią, Frankiem oraz Chąśbiną i Balinowską. Bogutówna rozmyślała o życiu matki. Upłynęło jej głównie w kuchni. Jedynie w Boleborzy mogła troszkę odpocząć i czasami posiedzieć w ogrodzie.

Na cmentarzu Justynie zrobiło się przykro. Nie było nawet księdza. Lepiej dla zmarłego, iż nie wie, jaki ma pogrzeb. O matce nie pomyśleli nawet ci, dla których tyle lat pracowała.

X.

Zenon wracał do kraju. Tym razem droga wydawała mu się bardzo długa. Spieszyło się mu do ojczyzny. Wracał z dyplomem. Miał świadomość, że nie ma zamiaru niczego odkładać na później. Był niecierpliwy. Wracał też świadomy swojego wyboru. Po trzech godzinach snu czuł się wypoczęty. Wiedział, że zaczyna zorganizowane życie. Zatelefonował do Elżbiety. Jej głos wywołał w nim wzruszenie. Zapowiedział, że zjawi się na obiad. Zapytał, czy nic się nie zmieniło. Potem udał się na kawę. Przeczytał swój artykuł w lokalnej „Niwie”. Spotkał Justynę Bogutównę.

Był zaskoczony i zupełnie zdezorientowany. Justyna opowiedziała mu o śmierci matki. Zaczęła płakać. Ludzie zaczęli zwracać uwagę na nich. Zaproponował dziewczynie, żeby poszli do Hotelu Polskiego. Justyna odmówiła, ponieważ opiekowała się chorą panią. Na służbę poleciła ją siostra zakonna. W końcu dała się przekonać. Cała sytuacja zawstydziła Zenona. Wyglądało to tak, jakby sobie sprowadzał do pokoju dziewczynę.

Justyna zaczęła wspominać matkę. Zenon starał się ją uspokoić i pocieszyć. Objął ją i zaczął całować. Uspokoiło to Bogutównę. Opowiadała o ich wyjeździe z Boleborzy. O dobroci pani Żanci. O tym, że nie ma czasu, by napisać do niej. Poprosić o przysłanie reszty pieniędzy. Zenon postanowił wypłacić jej zaległe zarobki matki. Kazał jej przyjść za dwa dni.

Justyna była pewna, iż wróci. Myślała o nim cały czas. Nawet w dniu pogrzebu matki. Teraz już nie była sama na świecie. Przytuliła się do mężczyzny. Spytała, czy było mu żal wtedy wyjeżdżać z Boleborzy. Zenon chciał jej powiedzieć, że wiele rzeczy od tamtego czasu się zmieniło. Bogutówna objęła go. Mówiła, że teraz już wszystko jest dobrze. Bliskość dziewczyny sprawiła, że nie potrafił odsunąć jej od siebie. Zrozumiał, że wszystkie zmiany, jakie w nim zaszły, były poza Justyną. Nie zmienił się jego stosunek do niej. Miała swoje miejsce w jego życiu. Ponownie stała się jego kochanką.

strona:    1    2    3    4    5    6    7    8    9    10    11    12    13    14    15    16  

Szybki test:

Jasia Gołąbska zmarła:
a) z przemęczenia
b) na gruźlicę
c) z głodu
d) raniona podczas robotniczej manifestacji
Rozwiązanie

Imieniny Cecylii przypadały w:
a) styczniu
b) listopadzie
c) lipcu
d) maju
Rozwiązanie

Po przyjeździe z Paryża Zenon mieszkał w:
a) kamienicy Kolichowskiej
b) Boleborzy
c) Hotelu Polskim
d) Warszawie
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

Streszczenia	Opracowanie
„Granica” - krótkie streszczenie „Granica” - streszczenie szczegółowe z testem	„Granica” - czas i miejsce akcji „Granica” - plan wydarzeń Droga kariery Zenona Ziembiewicza „Granica” - interpretacja i wieloznaczność tytułu „Granica” - informacje wstępne Kariera Zenona Ziembiewicza Romans Zenona z Justyną w „Granicy” Życiorys i twórczość Nałkowskiej Cechy powieści Nałkowskiej „Granica” Miłość Zenona i Elżbiety w „Granicy” Filozofia w „Granicy” - „Jakimi ludźmi jesteśmy naprawdę? Czy takimi, jakimi nas widzą inni, czy też takimi, za jakich sami się uważamy?” Problem moralności w „Granicy” Obraz społeczeństwa w „Granicy” Obrona i oskarżenie Ziembiewicza Kariera i władza w „Granicy” Geneza „Granicy” Nałkowskiej Granice w powieści Znaczenie kamienicy Kolichowskiej Granica psychologiczna w powieści Nałkowskiej - „Musi coś przecież istnieć, jakaś granica, za którą nie wolno przejść, za którą przestaje się być sobą” Granica filozoficzna w powieści Nałkowskiej – „jesteśmy takimi, jakimi nas widzą inni, czy też takimi, za jakich sami się uważamy?” Granica jako bariera społeczna w powieści Nałkowskiej Granice moralne w powieści Nałkowskiej - względność dobra i zła Miłość Elżbiety do Awaczewicza w „Granicy” Zofia Nałkowska - biogram Wymowa filozoficzna „Granicy” Ostatnie lata życia Cecylii Kolichowskiej Losy Jasi Gołąbskiej w „Granicy” Schemat boleborzański w „Granicy” Najważniejsze cytaty z „Granicy” Powieść brukowa czy arcydzieło polskiej literatury – „Granica” Nałkowskiej Bibliografia
Bohaterowie
Zenon Ziembiewicz - charakterystyka Justyna Bogutówna - charakterystyka Elżbieta Biecka (później Ziembiewicz) - charakterystyka Cecylia Kolichowska (z domu Biecka) - charakterystyka Karol Wąbrowski - charakterystyka Joanna z Niemierów Ziembiewicz - charakterystyka Walerian Ziembiewicz - charakterystyka Pozostali bohaterowie „Granicy”

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies