Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Konopnickiej
Maria Konopnicka jest przykładem pisarki, która swą twórczością chciała zwrócił uwagę społeczeństwa na nękające je problemy. Oto najbardziej charakterystyczne cechy jej nowel:
· Wiele form narracji, począwszy od pierwszoosobowej z perspektywy dziecka (Nasza szkapa), poprzez trzecioosobową (Mendel Gdański), a skończywszy na narratorze charakterystycznym bardziej dla form reportażowych, niż literackich. W cyklu Obrazki więzienne pisarka skonstruowała „osobę mówiącą”, która nie narzuca swej interpretacji odbiorcy, prawie nie komentuje faktów. Konopnicka wykorzystywała narratora wszechwiedzącego minimalnie, starając się raczej tak go ukształtować, by sprawiał wrażenie, że jest jedynym z uczestników świata przedstawionego.
· Formalne pokrewieństwo z reportażem. W nowelach Konopnicka zrezygnowała z autorskiego komentarza do minimum, pozostawiając tę rolę faktom. To wydarzenia i sytuacje miały „mówić za siebie”. Nagie, pozbawione komentarza i interpretacji fakty stały się w jej utworach jeszcze bardziej dosadne i uderzające.
Reportaż do gatunek publicystyczny, w którym rola komentatora-narratora zostaje ograniczona do minimum. Zasadą konstrukcyjną jest selekcja i wymowne zestawianie faktów, które same w sobie i poprzez sposób prezentacji są dla siebie komentarzem.
· Celna, ostra pointa, zastępująca subiektywny komentarz odautorski. W nowelach pisarka starała się zawsze spuentować poruszany temat, czyniąc to w sposób zaskakujący, gorzki i niecodzienny. Przykładem może być zakończenie obrazka Podług księgi, w którym po zamordowaniu Cygana i ujawnieniu pomyłki administracji więzienia skazańcy przychodzili kilka razy dziennie do kancelarii, chcąc ujrzeć na własne oczy datę końca kary, mimo iż wielu nie potrafiło czytać.
· Swoboda tematyczna, znakomite ukształtowanie tła i trafny dobór realiów. Konopnicka w taki sam mistrzowski sposób pisała o realiach wiezienia, jak o życiu biednej, warszawskiej rodziny. W każdym jej utworze wszystko jest dopracowane do perfekcji, a świat przedstawiony „żyje własnym życiem”.
· Doskonałe kreacje psychologiczne, stworzone w oparciu o znajomość metod analizy psychologicznej. Po lekturze nowel w pamięci zostaje zarówno postać przebiegłego Osmólca, jak i kochającego rodzinę Filipa Mostowiaka, choć są bohaterami całkiem innych utworów i w niczym nie są do siebie podobni. Konopnicka była doskonałą obserwatorką oraz posiadała umiejętność tworzenia niezapomnianych bohaterów pierwszoplanowych, jak i „odgadywania w paru rysach cech postaci ubocznych” (A. Brodzka, autorka pozycji „O nowelach Marii Konopnickiej”).
· Wywoływanie odpowiedniej atmosfery emocjonalnej. Mało który polski pisarz tak, jak autorka Mendla Gdańskiego, Miłosierdzia gminy, Dymu i wielu innych nowel potrafił wywołać w czytelniku tak różne uczucia. Podczas lektury jej kilkunastostronicowych historii w odbiorcy budzi się zarówno gniew i oburzenie, jak i współczucie czy szacunek dla postaw bohaterów.
Cechy nowelistyki Marii Konopnickiej
· Wiele form narracji, począwszy od pierwszoosobowej z perspektywy dziecka (Nasza szkapa), poprzez trzecioosobową (Mendel Gdański), a skończywszy na narratorze charakterystycznym bardziej dla form reportażowych, niż literackich. W cyklu Obrazki więzienne pisarka skonstruowała „osobę mówiącą”, która nie narzuca swej interpretacji odbiorcy, prawie nie komentuje faktów. Konopnicka wykorzystywała narratora wszechwiedzącego minimalnie, starając się raczej tak go ukształtować, by sprawiał wrażenie, że jest jedynym z uczestników świata przedstawionego.
· Formalne pokrewieństwo z reportażem. W nowelach Konopnicka zrezygnowała z autorskiego komentarza do minimum, pozostawiając tę rolę faktom. To wydarzenia i sytuacje miały „mówić za siebie”. Nagie, pozbawione komentarza i interpretacji fakty stały się w jej utworach jeszcze bardziej dosadne i uderzające.
Reportaż do gatunek publicystyczny, w którym rola komentatora-narratora zostaje ograniczona do minimum. Zasadą konstrukcyjną jest selekcja i wymowne zestawianie faktów, które same w sobie i poprzez sposób prezentacji są dla siebie komentarzem.
· Celna, ostra pointa, zastępująca subiektywny komentarz odautorski. W nowelach pisarka starała się zawsze spuentować poruszany temat, czyniąc to w sposób zaskakujący, gorzki i niecodzienny. Przykładem może być zakończenie obrazka Podług księgi, w którym po zamordowaniu Cygana i ujawnieniu pomyłki administracji więzienia skazańcy przychodzili kilka razy dziennie do kancelarii, chcąc ujrzeć na własne oczy datę końca kary, mimo iż wielu nie potrafiło czytać.
· Swoboda tematyczna, znakomite ukształtowanie tła i trafny dobór realiów. Konopnicka w taki sam mistrzowski sposób pisała o realiach wiezienia, jak o życiu biednej, warszawskiej rodziny. W każdym jej utworze wszystko jest dopracowane do perfekcji, a świat przedstawiony „żyje własnym życiem”.
· Doskonałe kreacje psychologiczne, stworzone w oparciu o znajomość metod analizy psychologicznej. Po lekturze nowel w pamięci zostaje zarówno postać przebiegłego Osmólca, jak i kochającego rodzinę Filipa Mostowiaka, choć są bohaterami całkiem innych utworów i w niczym nie są do siebie podobni. Konopnicka była doskonałą obserwatorką oraz posiadała umiejętność tworzenia niezapomnianych bohaterów pierwszoplanowych, jak i „odgadywania w paru rysach cech postaci ubocznych” (A. Brodzka, autorka pozycji „O nowelach Marii Konopnickiej”).
· Wywoływanie odpowiedniej atmosfery emocjonalnej. Mało który polski pisarz tak, jak autorka Mendla Gdańskiego, Miłosierdzia gminy, Dymu i wielu innych nowel potrafił wywołać w czytelniku tak różne uczucia. Podczas lektury jej kilkunastostronicowych historii w odbiorcy budzi się zarówno gniew i oburzenie, jak i współczucie czy szacunek dla postaw bohaterów.
Szybki test:
Nowele Konopnickiej przypominają:a) esej
b) felieton
c) artykuł publicystyczny
d) reportaż
Rozwiązanie
W nowelach Konopnickiej istotną rolę pełnią:
a) analizy motywacji bohaterów
b) opisy przyrody
c) opisy wyglądu bohaterów
d) kreacje psychologiczne
Rozwiązanie
Subiektywny komentarz odautorski zastępuje w nowelach:
a) oskarżenie
b) cytat
c) pointa
d) apel
Rozwiązanie
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies