Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Orzeszkowej
Miłość jako niezrealizowane uczucie dwojga ludzi pojawia się w przypadku Joanny i doktora Adama. Uboga dziewczyna i ceniony lekarz nie mogą być razem, dzieli ich status materialny i społeczny. Może bardziej jest to bariera wyobrażeniowa niż rzeczywista, jednak Joannie wydaje się nie do pokonania. Młody doktor, za życia profesora Lipskiego bywał częstym gościem w jego domu, mężczyźni prowadzili liczne rozmowy. Po śmierci seniora rodu medyk przestał pokazywać się w mieszkaniu przyjaciela. Prawdopodobnie wcześniej interesował się Joanną, okazywał jej swoją sympatię, był uczynny podczas pogrzebu. Zubożała sierota nie jest dla niego odpowiednią partią na żonę. Doktor woli pokazywać się w towarzystwie wytwornych dam. Proces Joanny traktuje jako ciekawostkę i uczestniczy w nim z pozycji biernego obserwatora.
Myśli dziewczyny zdradzają tajoną miłość do lekarza: „Ilekroć spostrzegł ją, kłaniał się grzecznie. Nic więcej. Jednak w jej sercu struna jakaś uparła się drżeć przy każdym jego spotkaniu i śpiewać jej o nim w godzinach ciszy.” Joanna wie, że jej uczucie musi pozostać niezrealizowane. Wyjaśnia to bratu: „ – Mój Mieczku, ty wiesz dobrze, że byłyby to dla mnie marzenia zbyt wysokie (...) ja... wiem dobrze, iż między nami nic nigdy nie będzie, ale chcę... aby wiedział, że zasługuję przynajmniej na jego szacunek...”
Motyw pracy i nauki
Orzeszkowa traktuje kategorię pracy jako kryterium wartości człowieka. Praca nadaje sens ludzkiemu istnieniu. Pisarka krytykuje tych, którzy nie wypełniają i stronią od obowiązków. Kontrastuje ze sobą takie postaci. Uboga, pracowita praczka - matka Kostusia ma męża pijaka, który często przesiaduje w karczmie.
Każdy z bohaterów zaangażowany jest w określoną pracę. Wszyscy są na tyle zajęci, że brakuje im czasu na wychowywanie dzieci. Nazewnictwo postaci wiąże się z ich zawodem. Niekiedy autorka pomija imiona bohaterów, określając ich mianem wykonywanej czynności: np. praczka, stróż, murarz, właścicielka magla, piekarz, dorożkarz. Dzień Joanny wypełniony jest zwyczajnymi powinnościami: przygotowywaniem posiłków, sprzątaniem, naprawianiem odzieży. Mieczysław ciężko pracuje jako kancelista, podupada przez to na zdrowiu, podobnie jak wcześniej ojciec rodzeństwa. Dzieci, obecne w noweli, pomagają rodzicom w zajęciach domowych, opiekują się młodszym rodzeństwem, uczą się.
Nauka - edukacja wiąże się z hasłem „pracy u podstaw”. Pogląd o konieczności krzewienia oświaty wśród najuboższych był jednym z założeń epoki pozytywizmu i często pojawiał się w literaturze tamtego okresu. Wielu literatów ideę nauki nagłaśniało w swoich utworach. Nauczanie było wówczas nie tylko procesem zdobywania wiedzy, ale również możliwością kształtowania tożsamości narodowej i szczególną walką w obronie polskości. Nauka języka polskiego i w tym języku stawała się formą oporu wobec zaborcy. Motywy literackie w noweli „A...B...C...”
Autor: Ewa PetniakMiłość jako niezrealizowane uczucie dwojga ludzi pojawia się w przypadku Joanny i doktora Adama. Uboga dziewczyna i ceniony lekarz nie mogą być razem, dzieli ich status materialny i społeczny. Może bardziej jest to bariera wyobrażeniowa niż rzeczywista, jednak Joannie wydaje się nie do pokonania. Młody doktor, za życia profesora Lipskiego bywał częstym gościem w jego domu, mężczyźni prowadzili liczne rozmowy. Po śmierci seniora rodu medyk przestał pokazywać się w mieszkaniu przyjaciela. Prawdopodobnie wcześniej interesował się Joanną, okazywał jej swoją sympatię, był uczynny podczas pogrzebu. Zubożała sierota nie jest dla niego odpowiednią partią na żonę. Doktor woli pokazywać się w towarzystwie wytwornych dam. Proces Joanny traktuje jako ciekawostkę i uczestniczy w nim z pozycji biernego obserwatora.
Myśli dziewczyny zdradzają tajoną miłość do lekarza: „Ilekroć spostrzegł ją, kłaniał się grzecznie. Nic więcej. Jednak w jej sercu struna jakaś uparła się drżeć przy każdym jego spotkaniu i śpiewać jej o nim w godzinach ciszy.” Joanna wie, że jej uczucie musi pozostać niezrealizowane. Wyjaśnia to bratu: „ – Mój Mieczku, ty wiesz dobrze, że byłyby to dla mnie marzenia zbyt wysokie (...) ja... wiem dobrze, iż między nami nic nigdy nie będzie, ale chcę... aby wiedział, że zasługuję przynajmniej na jego szacunek...”
Motyw pracy i nauki
Orzeszkowa traktuje kategorię pracy jako kryterium wartości człowieka. Praca nadaje sens ludzkiemu istnieniu. Pisarka krytykuje tych, którzy nie wypełniają i stronią od obowiązków. Kontrastuje ze sobą takie postaci. Uboga, pracowita praczka - matka Kostusia ma męża pijaka, który często przesiaduje w karczmie.
Każdy z bohaterów zaangażowany jest w określoną pracę. Wszyscy są na tyle zajęci, że brakuje im czasu na wychowywanie dzieci. Nazewnictwo postaci wiąże się z ich zawodem. Niekiedy autorka pomija imiona bohaterów, określając ich mianem wykonywanej czynności: np. praczka, stróż, murarz, właścicielka magla, piekarz, dorożkarz. Dzień Joanny wypełniony jest zwyczajnymi powinnościami: przygotowywaniem posiłków, sprzątaniem, naprawianiem odzieży. Mieczysław ciężko pracuje jako kancelista, podupada przez to na zdrowiu, podobnie jak wcześniej ojciec rodzeństwa. Dzieci, obecne w noweli, pomagają rodzicom w zajęciach domowych, opiekują się młodszym rodzeństwem, uczą się.
Dla głównej bohaterki edukacja dzieci jest specyficzną misją, w którą Joanna bardzo się angażuje. Praca pedagoga uszczęśliwia i satysfakcjonuje dziewczynę.
Rusyfikacja
Polska w latach 1772 – 1918 pozostawała we władaniu obcych mocarstw, których celem było wynarodowienie ludności oraz zniszczenie polskiego dorobku kulturowego. Gdyby naród w tym okresie pozostawał bierny, zaborcy osiągnęliby swój cel. Ówczesna ludność polska mieniłaby Rosjanami, Prusakami czy Austriakami. Współcześnie może trudno byłoby mówić o polskości i narodzie polskim.
Okupanci skutecznie starali się zwalczać wszelkie przejawy obrony języka ojczystego i miłości ojczyzny, lecz Polacy z dumą bronili swojej przeszłości, pragnąc budować wolną ojczyznę dla przyszłych pokoleń. To dlatego wybuchały powstania narodowe, choć przegrane, to przecież przypominające o obowiązku służby Polsce i byciu Polakami. Orężem w owych trudnych czasach, gdy upadała nadzieja na zwycięstwo przewrotów narodowych, stała się także walka słowem, często symbolicznym, ukrywającym faktyczne treści (język ezopowy u Orzeszkowej). Inną niż bojowa formą zmagań z problemem rusyfikacji czy germanizacji była próba utrzymania ziemi - majątków ziemskich, polskich gospodarstw, choć wielokrotnie starano się odebrać Polakom ich rodzime obszary (wysiedlenia, konfiskaty majątków, przywłaszczanie mienia). Uparcie trwano również przy mowie ojczystej i aby ją zachować, organizowano tajne lekcje, podczas których nauczano i mówiono po polsku. Ów istotny problem ukazała Eliza Orzeszkowa w „A... B... C”. Wszystkie te działania zmierzały do rozbudzenia świadomości narodowej. Chodziło o to, aby istnieć, trwać, nie dać się pokonać. Od tego zależał byt narodu i jego przyszłość.
strona: 1 2 3 4
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies