Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Orzeszkowej
Zarówno Jagmin, jak i Tarłowski marzyli o wolności, o czasach pokoju. W wyobrażonym przez nich, idealnym świecie nie istniała przemoc, ludzie nie pałali do siebie nienawiścią. Walkę za tę wolność uważali za swój obowiązek, choć wiedzieli, że prawdziwe wyzwolenie okupią swoim życiem. Nadszedł taki dzień.... Brzoza umilkła, a jej opowieść kontynuował dąb. Do obozu partyzantów dotarła wieść o planowanej bitwie. Wrogie oddziały rosyjskie przedzierały się już przez las i lada chwila miały dotrzeć na teren powstańców. Ich przewaga była znaczna. Posłaniec poczty obywatelskiej – Radowicki przekazał złe wiadomości Romualdowi Trauguttowi. Szczęśliwie przedarł się do obozu, ponieważ wielokrotnie zdarzały się przypadki śmierci posłów – informatorów. Ci wpadali czasem w zasadzki przeciwnika i ginęli z jego ręki.
Wojsko, posłyszawszy takie nowiny, nie zamierzało się poddawać. Wódz dodawał im odwagi, krzepił słowami. „W imię Boga i ojczyzny!” – krzyczeli mężni wojacy i rozpoczęli przygotowania do bitwy: formowali szyki, siodłali konie, szykowali broń i zajmowali pozycje strzeleckie. Poseł, odjeżdżając, przekazał jeszcze Tarłowskiemu maleńki liścik od siostry. „Był to skrawek papieru niezmiernie drobno zapisany i zwinięty w sposób taki, aby go w potrzebie z łatwością połknąć można było. Takie wówczas listy pisano ze świata do obozów.”
Zauważył to dowódca jazdy i zapytał, czy to pismo od panny Anieli. Żaden z nich nie dowiedział się, o czym pisała dziewczyna, bo należało szykować się do bitwy. Jej plan był podobno bardzo precyzyjny. Partyzanci, ukryci w leśnej gęstwinie, mieli znienacka zaatakować oddziały nieprzyjaciela. Niecierpliwie oczekiwano nadejścia wroga. Z głębi lasu dobiegł odgłos żołnierskich kroków i wzniosła się kurzawa pyłu i piachu. Po obydwu stronach padły rozkazy i pierwsze salwy z karabinów. Teren walki rozciągał się i obejmował coraz większą przestrzeń. Upływały godziny. Do bitwy przystępowała konnica. Las rozbrzmiewał od huku broni i krzyków ludzkich. Polanę zaścieliły trupy. Jęczeli ranni, których do nieodległego namiotu znosili towarzysze i obozowi lekarze.
Tarłowski krył się za jedną z olch. Nabijał strzelbę i celował. „Coś lwiego, coś tygrysiego błyszczało mu w oczach o rozpalonym błękicie (...) w linię srogą zaciskały mu się usta (...)” W pewnym momencie ugodziła go kula, „zachwiał się i na wysokie paprocie upadł”. Został ranny. Dym gęstniał nad lasem. Wojsko nieprzyjaciela zajmowało już znaczną część polany. Żołnierze walczyli wręcz. Lały się strumienie potu i ciekły strugi krwi. Dąb mówił: „Piekło, piekło, mówię ci, wietrze prędki, szalało w tym naszym cichym, wonnym, kwiecistym, niewinnym raju leśnym. Piekło ludzkie.”Streszczenie noweli „Gloria victis” („R. 1863”)
Autor: Ewa PetniakZarówno Jagmin, jak i Tarłowski marzyli o wolności, o czasach pokoju. W wyobrażonym przez nich, idealnym świecie nie istniała przemoc, ludzie nie pałali do siebie nienawiścią. Walkę za tę wolność uważali za swój obowiązek, choć wiedzieli, że prawdziwe wyzwolenie okupią swoim życiem. Nadszedł taki dzień.... Brzoza umilkła, a jej opowieść kontynuował dąb. Do obozu partyzantów dotarła wieść o planowanej bitwie. Wrogie oddziały rosyjskie przedzierały się już przez las i lada chwila miały dotrzeć na teren powstańców. Ich przewaga była znaczna. Posłaniec poczty obywatelskiej – Radowicki przekazał złe wiadomości Romualdowi Trauguttowi. Szczęśliwie przedarł się do obozu, ponieważ wielokrotnie zdarzały się przypadki śmierci posłów – informatorów. Ci wpadali czasem w zasadzki przeciwnika i ginęli z jego ręki.
Wojsko, posłyszawszy takie nowiny, nie zamierzało się poddawać. Wódz dodawał im odwagi, krzepił słowami. „W imię Boga i ojczyzny!” – krzyczeli mężni wojacy i rozpoczęli przygotowania do bitwy: formowali szyki, siodłali konie, szykowali broń i zajmowali pozycje strzeleckie. Poseł, odjeżdżając, przekazał jeszcze Tarłowskiemu maleńki liścik od siostry. „Był to skrawek papieru niezmiernie drobno zapisany i zwinięty w sposób taki, aby go w potrzebie z łatwością połknąć można było. Takie wówczas listy pisano ze świata do obozów.”
Zauważył to dowódca jazdy i zapytał, czy to pismo od panny Anieli. Żaden z nich nie dowiedział się, o czym pisała dziewczyna, bo należało szykować się do bitwy. Jej plan był podobno bardzo precyzyjny. Partyzanci, ukryci w leśnej gęstwinie, mieli znienacka zaatakować oddziały nieprzyjaciela. Niecierpliwie oczekiwano nadejścia wroga. Z głębi lasu dobiegł odgłos żołnierskich kroków i wzniosła się kurzawa pyłu i piachu. Po obydwu stronach padły rozkazy i pierwsze salwy z karabinów. Teren walki rozciągał się i obejmował coraz większą przestrzeń. Upływały godziny. Do bitwy przystępowała konnica. Las rozbrzmiewał od huku broni i krzyków ludzkich. Polanę zaścieliły trupy. Jęczeli ranni, których do nieodległego namiotu znosili towarzysze i obozowi lekarze.
Nie był to koniec tragedii. Z leśnej gęstwiny wyłonił się oddział wojska konnego „lasem pik długich nad głowami najeżony”. Skierował się w stronę namiotu rannych. Planowany atak na bezbronnych zauważył Jagmin. Zaalarmował wojaków i ruszył na wroga. W namiocie panował straszliwy tłok, „rozlegały się nieludzkie wycia i ryki”. Bestialsko dobijano ofiary. Ich ciała broczyły krwią. „Na ostrzach, kilku pik osadzony i wysoko wzniesiony w powietrze mały Tarłowski twarz białą jak chusta wystawiał na rdzawoczerwony blask słońca.” Resztką sił rzucił Jagminowi unurzaną we krwi chustę, z prośbą, by oddał ją Anieli. W tej samej chwili zaatakowano dowódcę jazdy. Przyjaciele zginęli.
Mogiłę spowiła noc, „na wysokich trawach wiatr leżał”. Panowała cisza przerywana szlochem wietrznego przybysza. Wiatr zaszeleścił, pytając o mały, bezimienny krzyż osadzony na kurhanie. Odpowiedziało mu ciche dzwonienie: „My, małe dzwonki liliowe, my małe dzwonki, litośnieśmy chłodziły jej rozpalone czoło i piły lejące się z oczu jej łzy.” To Aniela po wielu latach odwiedziła mogiłę. W jej oczach czaiła się pustka, a tęsknota wyzierała z twarzy. Cała jej postać uosabiała cierpienie. Dziewczyna płakała, jej łzy spijały leśne kwiaty, trawy osuszały mokre policzki. Powstała z ziemi i na mogile, pośród kwiatowych łodyg, umiejscowiła niewielki krzyżyk. Nigdy więcej się nie pojawiła. Brodaty dąb zaszumiał o upływie czasu. Mogiłę odwiedzali jedynie „mieszkańcy” lasu: dziki jeleń, drobny zając, czasem stado wron i kawek przysiadało na piaszczystym wzgórzu. Strumień czasu szemrał w przestworzach: „Vae victis! Vae victis! vae victis! ...” (łacińskie: „biada zwyciężonym”).
strona: 1 2 3 4 5
Szybki test:
O walkach toczonych w okolicach lasu w noweli „Gloria victis”:a) opowiadała sosna
b) opowiadał świerk
c) opowiadała brzoza
d) opowiadał dąb
Rozwiązanie
Vae victis znaczy po łacinie:
a) „Biada zwycięzcom”
b) „Biada zwyciężonym”
c) „Chwała zwyciężonym”
d) „Chwała zwycięzcom”
Rozwiązanie
„Kraina, w wody, trawy i drzewa bogata” w noweli „Gloria victis” to:
a) Polesie białoruskie
b) Podlasie
c) Polesie grodzieńskie
d) Polesie litewskie
Rozwiązanie
Więcej pytań
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies