Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Orzeszkowej

Nowela jako gatunek. Wyznaczniki

Autor: Ewa Petniak

Najistotniejsza wydaje się być funkcja ekspresywno – impresywna. Celem komunikatu jest oddziaływanie na uczucia adresata: wywołanie wzruszenia, ukazanie stanów psychicznych bohaterów, uwrażliwienie na świat wartości. Forma noweli bardzo temu sprzyja, ponieważ ukazani w utworze ludzie, ich sprawy i świat jawią się w nagłych błyskach, skojarzeniach. To „modeluje” emocje czytelnika. Nie można zapomnieć o funkcji rozrywkowo – autotelicznej (autoteliczny – będący celem samym w sobie). Tej funkcji podporządkowany jest układ zdarzeń, muszą być one ukazane w sposób atrakcyjny, dlatego w noweli pojawiają się zaskakujące zwroty akcji. Wątek fabularny często jest zagadkowy i tajemniczy. Tematyka musi odpowiadać wrażliwości odbiorcy.

Spełnienie wspomnianych funkcji zależy od stopnia rozwoju „użytkownika” noweli, środowiska, które wywiera na niego wpływ, od jego wrażliwości i kompetencji czytelniczych. Dzięki tym czynnikom adresat tekstu nawiązuje kontakt z autorem. Jest to relacja powierzchowna, prymitywna bądź też bardziej głęboka, dojrzała. Czytelnik właściwie wtedy interpretuje komunikat autora, reaguje na zawartą w treści problematykę, dociera do znaczeń odkrywających problemy psychologiczne, egzystencjalne, do ukrytych, metaforycznych sensów.

Często, by „naświetlić”, wyeksponować podjęty temat, pisarze nawiązują do klasycznego schematu nowel (teoria sokoła). W schemacie tym, konstruowanym na wzór małego dramatu, tkwią elementy szczególnie angażujące, absorbujące uwagę czytelnika. Są to na przykład: krótkie i szybkie ukazywanie zdarzeń aż do punktu kulminacyjnego, a ten często wiąże się z kategorią przygody, niekiedy z tajemnicą. Forma noweli w większości wypadków koncentruje się na perypetiach bohatera, ukazując go pomiędzy istotnymi momentami życia. Odsłania wówczas jego przeżycia wewnętrzne, wskazuje na ich dramatyzm. Właśnie z bohaterem (lub bohaterami) utworu ma się utożsamiać czytelnik.




strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

„A... B... C...”
Streszczenie noweli „A... B... C...”
Czas i miejsce akcji noweli „A... B...C...”
Charakterystyka Joanny Lipskiej
Problematyka noweli „A...B...C...”
Znaczenie tytułu „A... B... C...”
Styl i narracja w noweli „A...B...C....”
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „A...B...C...”
Motywy literackie w noweli „A...B...C...”
Plan wydarzeń „A...B....C...”
Problem zaborów i rusyfikacji - tło historyczne noweli „A...B...C...”
Najważniejsze cytaty z noweli „A...B...C...”

„Dobra pani”
Streszczenie noweli „Dobra pani”
Czas i miejsce akcji „Dobrej pani”
Charakterystyka Heli
Charakterystyka panny Czernickiej
Charakterystyka Eweliny Krzyckiej
Kompozycja i styl „Dobrej pani” Elizy Orzeszkowej
Problematyka „Dobrej pani”
Znaczenie tytułu „Dobra pani”
Motywy literackie w „Dobrej pani”
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Dobrej pani”
Plan wydarzeń „Dobrej pani”
Najważniejsze cytaty z „Dobrej pani”

„Gloria victis”
Streszczenie noweli „Gloria victis” („R. 1863”)
Anielka Tarłowska - charakterystyka
Jagmin - charakterystyka
Marian Tarłowski - - charakterystyka
Romuald Traugutt - charakterystyka
Kompozycja i styl (stylizacja mitologiczna i biblijna, styl baśni) w noweli „Gloria victis”
Narracja w noweli „Gloria victis”
Problematyka noweli „Gloria victis”
Znaczenie tytułu „Gloria victis” (podtytuł „R.1863”)
Motywy literackie w „Glorii victis”
Plan wydarzeń noweli „Gloria victis”
Powstanie styczniowe (1863 – 1864) - tło historyczne noweli „Gloria victis”
Romuald Traugutt jako bohater narodowy i czołowa postać noweli „Gloria victis” – szkic historyczny
Najważniejsze cytaty z „Glorii victis”

„Tadeusz”
Tadeusz – charakterystyka
Streszczenie noweli „Tadeusz” („Obrazek wiejski”)
Czas i miejsce akcji noweli „Tadeusz”
Konstrukcja noweli „Tadeusz”
Problematyka noweli „Tadeusz”
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „Tadeusz”
Znaczenie tytułu i podtytułu noweli „Tadeusz”
Motywy literackie w noweli „Tadeusz”
Plan wydarzeń noweli „Tadeusz”
Najważniejsze cytaty z noweli „Tadeusz”

Inne
Nowelistyka Orzeszkowej
Biografia Elizy Orzeszkowej
Nowela jako gatunek. Wyznaczniki
Kalendarium twórczości Orzeszkowej
Echa powstania styczniowego w twórczości Elizy Orzeszkowej
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies