Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Orzeszkowej
W twórczości nowelistycznej Orzeszkowej odnajdujemy także problematykę kobiecą – sprawa emancypacji i wykształcenia kobiet . Pisarka wielokrotnie krytykuje „wykształcenie salonowe” - naukę zbędnych manier, które okazują się niepotrzebne w trudnej rzeczywistości. Opowiada się za rozsądnym kształceniem płci pięknej, tak, by kobiety mogły wykorzystywać zdobytą wiedzę w domach, wychowując przyszłe pokolenia, bądź też idąc śladem samej Orzeszkowej, jako nauczycielki popularyzować ideę nauki. W czasach zaborów było to szczególnie istotne. Kobieta ukazana przez Orzeszkową to najczęściej zapracowana matka, gospodyni bądź nauczycielka o szlachetnym sercu, realizująca postulaty „pracy organicznej” i „pracy u podstaw”, silna, odważnie stawiająca czoło przeciwnościom losu. Jej urodę wielokroć tłumią trudy egzystencji. Pojawiają się również sylwetki dam, ale ten typ kobiety u Orzeszkowej podlega krytyce. Jawią się one niemal jako nieużyteczne społecznie jednostki.
Problematyka żydowska podejmowana przez Orzeszkową – „Silny Samson”, „Gedali” umożliwiła autorce zobrazowanie problematyki narodowej. Za pośrednictwem ukrytej ironii atakowała wszystkich tych, którzy nauczyli się postrzegać Żydów jako bogaczy oraz wrogów chrześcijaństwa. W sylwetkach Żydów zaakcentowała trudne i zmienne koleje losu „narodu wybranego” oraz pracowitość, obowiązkowość i zapobiegliwość. Tym sposobem pozorne „wady” zamieniła w zalety.
„Pisarka zawsze dąży do wyakcentowania jakiejś jednej cechy głównej, wiodącej, która nadaje życiu psychicznemu danej osoby jednolity sens. Eksponuje zatem takie właściwości charakteru, jak dobroć, ofiarność, oddanie, najczęściej występujące u ludzi biednych, pokrzywdzonych przez los – i obok tego egoizm, marnotrawstwo, zaślepienie matczyne, niekiedy dziwactwo, idące w parze ze złamanym życiem. Życie wszystkich bohaterów jest doskonale wystudiowane, mocno osadzone w otaczającej ich rzeczywistości. Dlatego też obok studium charakteru można tu mówić o studium środowiska, z odrębnością szczegółu obyczajowego, środowiska mocno osadzonego w kontekście społecznym i narodowym.” (J. Detko, Eliza Orzeszkowa, Warszawa 1971)
Nowele Orzeszkowej są niezwykle sugestywne, wiarygodne, to dlatego, że pisarka wnikliwie, z uwagą obserwowała życie i ludzi, angażowała się w problematykę społeczną, nie pozostawała bierna wobec historii. Wszystkie te zagadnienia odbiły się echem w jej twórczości podporządkowanej regułom trudnego czasu zaborów. Małe formy prozatorskie lubiła szczególnie, nowelę w sensie oddziaływania na odbiorcę nazywała „błyskawicą”. Stosowała się do wymogów gatunku: krótka, „sprężysta” akcja, „szkielety” osobowości, uwypuklony, często dramatyczny punkt kulminacyjny, sylwetki bohaterów jasne i klarowne. Studiując nowelistykę Orzeszkowej, niejeden czytelnik, mimo upływu lat, odnajdzie w przedstawionych postaciach siebie, przejrzy się w lustrze epoki, dostrzeże ogromny szacunek autorki do historii.Nowelistyka Orzeszkowej
Autor: Ewa PetniakW twórczości nowelistycznej Orzeszkowej odnajdujemy także problematykę kobiecą – sprawa emancypacji i wykształcenia kobiet . Pisarka wielokrotnie krytykuje „wykształcenie salonowe” - naukę zbędnych manier, które okazują się niepotrzebne w trudnej rzeczywistości. Opowiada się za rozsądnym kształceniem płci pięknej, tak, by kobiety mogły wykorzystywać zdobytą wiedzę w domach, wychowując przyszłe pokolenia, bądź też idąc śladem samej Orzeszkowej, jako nauczycielki popularyzować ideę nauki. W czasach zaborów było to szczególnie istotne. Kobieta ukazana przez Orzeszkową to najczęściej zapracowana matka, gospodyni bądź nauczycielka o szlachetnym sercu, realizująca postulaty „pracy organicznej” i „pracy u podstaw”, silna, odważnie stawiająca czoło przeciwnościom losu. Jej urodę wielokroć tłumią trudy egzystencji. Pojawiają się również sylwetki dam, ale ten typ kobiety u Orzeszkowej podlega krytyce. Jawią się one niemal jako nieużyteczne społecznie jednostki.
Problematyka żydowska podejmowana przez Orzeszkową – „Silny Samson”, „Gedali” umożliwiła autorce zobrazowanie problematyki narodowej. Za pośrednictwem ukrytej ironii atakowała wszystkich tych, którzy nauczyli się postrzegać Żydów jako bogaczy oraz wrogów chrześcijaństwa. W sylwetkach Żydów zaakcentowała trudne i zmienne koleje losu „narodu wybranego” oraz pracowitość, obowiązkowość i zapobiegliwość. Tym sposobem pozorne „wady” zamieniła w zalety.
„Pisarka zawsze dąży do wyakcentowania jakiejś jednej cechy głównej, wiodącej, która nadaje życiu psychicznemu danej osoby jednolity sens. Eksponuje zatem takie właściwości charakteru, jak dobroć, ofiarność, oddanie, najczęściej występujące u ludzi biednych, pokrzywdzonych przez los – i obok tego egoizm, marnotrawstwo, zaślepienie matczyne, niekiedy dziwactwo, idące w parze ze złamanym życiem. Życie wszystkich bohaterów jest doskonale wystudiowane, mocno osadzone w otaczającej ich rzeczywistości. Dlatego też obok studium charakteru można tu mówić o studium środowiska, z odrębnością szczegółu obyczajowego, środowiska mocno osadzonego w kontekście społecznym i narodowym.” (J. Detko, Eliza Orzeszkowa, Warszawa 1971)
strona: 1 2
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies