Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Renesans

Epitafium Rzymowi - interpretacja i analiza

Autor: Karolina Marlga

„Epitafium Rzymowi” Mikołaja Sępa Szarzyńskiego jest parafrazą łacińskiego epigramatu włoskiego humanisty z XVI wieku, Janusa Vitalisa.

Idąc za wskazówką zawartą w tytule dzieła oraz wyjaśnieniem hasła w Popularnej Encyklopedii Powszechnej Wydawnictwa Fogra, wiersz nawiązuje do: napisu nagrobkowego lub napisu na nim wzorowanego. W starożytnej Grecji także mowa ku czci poległych, którzy oddali życie, broniąc swojej ojczyzny. Podawał podstawowe dane o zmarłym, sławił jego uczynki, zalety duchowe i moralne, a nawet urodę fizyczną. Często dołączano słowa pociechy dla bliskich”.

Prócz Sępa Szarzyńskiego, epitafia tworzyli także inni polscy i światowi artyści:

Alexander Pope, autor słów wyrytych na nagrobku Izaaka Newtona:
„Naturę i jej prawa ciemność spowijała;
Bóg rzekł: „Niech będzie Newton!” I światłość się stała”;

Jan Zumbach, autor epitafium napisanego po zestrzeleniu Ludwika Paskiewicza kolegi Zumbacha z Dywizjonu 303:

„Oddał swe życie gdzieś tam wysoko, tam gdzie sprawy ziemi są tak odległe, blask słońca tak czysty, a Bóg tak blisko”;

Jan Szczęsny Herburt na cześć Diabła Łańcuckiego:
„Przechodniu,
jeżeliś przyjaciel, zabolej; jeżeliś nieprzyjaciel uważ
losów ludzkich kolej i upadek.
Stanisław Stadnicki z Żmigroda
Pan na Łańcucie, starosta zygwulski tu spoczywa
Mąż duszą niezłomną, rodem dostojnym, rozliczną koligacją,
przemnogimi krwi
związkami, przedziwną urodą, wysokimi dary umysłu,
wielkością bogactw
tak znaczny i tak wielki
Wolności najgorętszy miłośnik (...)”;

Wisława Szymborska, wiersz „Nagrobek”:
„Przechodniu, wyjmij z teczki mózg elektronowy
i nad losem Szymborskiej podumaj przez chwilę”;

ks. Jan Twardowski, wiersz „Spieszmy się”:
„Spieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą”;
Daniel Naborowski, epitafium ku czci Jana Kochanowskiego:
„Tu leży ten, kto leży, ale go z mogiły
Nie sądź, gościu, raczej z cnót, które go zdobiły.
On to kapłan Febowy, którego uczony
Rym świadczy, że mu nie jest rówien znaleziony”;

B. Malach, „Epifatium dla Krzyśka” (piosenka z rep. zespołu Czerwone Gitary):
„Zbyt szybko wyszedł do tej bramy, za którą nie ma innych dróg.
Nawet nie zdążył wziąć gitary – pewnie by zabrał, gdyby mógł”.


Tytuł utworu nasuwa zatem ścieżkę interpretacyjną. Według definicji gatunku, epitafium składa się z trzech części. W pierwszej – dosłownej i ekspresyjnej, autor podkreśla swoją stratę (comploratio), w drugiej, noszącej nazwę laudatio, przechodzi do wyłożenia wszystkich zalet zmarłego, zaś w ostatniej – próbuje przemycić nutkę pokrzepienia (consolatio). Liryk Sępa Szarzyńskiego spełnia te założenia.

Złożony z czternastu linijek, stychiczny wiersz pod względem tematyki dzieli się na trzy części.

„Epitafium Rzymowi” rozpoczyna apostrofa do „pielgrzyma”, do samotnego wędrowca, który przybywa do Wiecznego Miasta i staje się adresatem utworu:
„Ty, co Rzym wpośród Rzyma chcąc baczyć, pielgrzymie,
A wżdy baczyć nie możesz w samym Rzyma Rzymie,
Patrzaj na okrąg murów i w rum obrócone
Teatra i kościoły, i słupy stłuczone:
To są Rzym. (...)”.

Podmiot liryczny w tym bezpośrednim, rozpoczynającym wiersz zwrocie (zaimek „ty” - znak liryki bezpośredniej) przyciąga uwagę czytelnika.
Po rozbudzeniu wyobraźni i przykuciu uwagi odbiorcy, podmiot przystępuje do poetyckiego naszkicowania wyglądu miasta, otoczonego „okręgiem murów” i wypełnionego „w rum [ruinę] obróconych / teatrów i kościołów” i „słupów [kolumn] stłuczonych”. Wybór wyliczenia z mnogości innych środków poetyckiego wyrazu na właściwy do oddania rozmiaru zniszczenia Rzymu jest mistrzowski. Za wprowadzenie do wiersza dosłowności i ładunku emocjonalnego (niczym comploratio) odpowiada także nagromadzenie wielu odmian tego samego rzeczownika („Rzym”, „Rzyma”, „Rzyma”, „Rzymie”).

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Kochanowski Jan
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - interpretacja i analiza
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - wiadomości wstępne
O czym mówią „Treny” Kochanowskiego?
Motywy obecne w „Trenach” Kochanowskiego
Problematyka „Trenów” Kochanowskiego
Podział cyklu „Trenów” Kochanowskiego
Kompozycja i styl „Trenów” Kochanowskiego
Treny jako gatunek
„Treny” Kochanowskiego - geneza
Psalm 115 Non nobis, Domine, non nobis - analiza
Psalm 91 Kochanowskiego - analiza
Pieśń IX (Ks. 2) „Nie porzucaj nadzieje…” - analiza
Pieśni Kochanowskiego - problematyka
Pieśni Kochanowskiego – tematyka
Pieśni Kochanowskiego - kompozycja i styl
Pieśni – gatunek
Geneza „Pieśni” Kochanowskiego
Motywy we fraszkach Kochanowskiego
Problematyka fraszek Kochanowskiego
Tematyka fraszek Kochanowskiego
Fraszka – gatunek
Fraszki Kochanowskiego - geneza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - analiza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - interpretacja
Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)
Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna śmierci, oczy moje...)
Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...)
Treny - geneza, treść i konstrukcja
Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V) - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - wiadomości wstępne
O doktorze Hiszpanie - interpretacja i analiza
O Miłości - interpretacja i analiza
O kaznodziei - interpretacja i analiza
Raki - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - wiadomości wstępne
Na swoje księgi - interpretacja i analiza
Do gór i lasów - interpretacja i analiza
O żywocie ludzkim (Fraszki to wszytko) - interpretacja i analiza
Na zdrowie - analiza i interpretacja
Na dom w Czarnolesie - interpretacja i analiza
Człowiek Boże igrzysko - interpretacja
Na dom w Czarnolesie - kontekst
Wieczna Myśli (O żywocie ludzkim) - interpretacja i analiza
Na lipę - interpretacja i analiza
Na lipę - kontekst
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - interpretacja
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - analiza
Tren XIX (albo Sen)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - kontekst
Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - analiza
Tren XI (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - interpretacja
Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - kontekst
Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...)
Miło szaleć, kiedy czas po temu... (Pieśń XX) - interepretacja i analiza
Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...)

Sęp-Szarzyński Mikołaj
Sonet III. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem - interpretacja i analiza
Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego - interpretacja i analiza
Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - kontekst

Inne
Pieśni Kochanowskiego - wybrane motywy



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies